Sus domesticus w autobiografiach jej ludzkich przyjaciół
Abstrakt
Eric Baratay w swoich publikacjach upomina się o uzupełnienie dziejów ludzi historią zwierząt, przechodzi na ich stronę i próbuje uwolnić historię od jej wyłącznie antropocentrycznego widzenia. Zwierzęta nie posługują się ludzkim językiem, nie potrafią zapisać swoich doświadczeń, by tworzyć wielką historię zwierząt. Mają za to ludzkich przyjaciół. Zabiegiem pośrednim umożliwiającym osiągnięcie wytyczonego przez Barataya celu mogą być opowieści o zwierzętach, ich zapisane biografie w osobistych notatkach ludzi. W artykule zapisane we wspomnieniach Antoniny Żabińskiej, Doroty Sumińskiej i Sy Montgomery historie świnek, tworzące przyczynek do historii zwierząt.
Słowa kluczowe
posthumanizm; historie zwierząt; biografie; autobiografie; świnia
Bibliografia
„About Sy”. Sy Montgomery. http://symontgomery.com/about-sy/ (dostęp: 26.01.2020).
Bakke, Monika. Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2010.
Bakke, Monika. „Między nami zwierzętami. O emocjonalnych związkach między ludźmi i innymi zwierzętami”. Teksty Drugie, nr 1–2 (2007): 222–234.
Baratay, Eric. Biographies animales. Des vies retrouvées. Paris: Éditions du Seuil, 2017.
Baratay, Eric. „Building an ‘Animal’ History”. W French Thinking about Animals, edited by Louisa Mackenzie, Stephanie Posthumus, 3–14. East Lansing: Michigan State University Press, 2015.
Baratay, Eric. „The Case for Ethological History and Historical Ethology”. Études Rurales, vol. 189, issue 1 (2012): 91–106.
Baratay, Eric. „Constructing an Animal History”. W Rethinking Nature Challenging Disciplinary Boundaries, edited by Iain McCalman et al., 231–242. London: Routledge, 2017.
Baratay, Eric. Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii. Przełożyła Paulina Tarasewicz. Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku, 2014.
Bekoff, Marc. „Manifest zwierząt”. Przełożyła Marzena Kotyczka. W Śmierć zwierzęcia. Współczesne zootanatologie, pod redakcją Marzeny Kotyczki, 15–20. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.
Braidotti, Rosi. Po człowieku. Przełożyły Joanna Bednarek i Agnieszka Kowalczyk. Przedmowa Joanna Bednarek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019.
Brzozowski, Stanisław. Pamiętnik. Fragmentami listów autora i objaśnieniami uzupełnił Ostap Ortwin. Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1985.
Donaldson, Sue, i Will Kymlicka. Zoopolis. Teoria polityczna praw zwierząt. Przełożyli Maria Wańkowicz i Michał Stefański. Warszawa: Oficyna 21, 2018.
Gzyra, Dariusz. Dziękuję za świńskie oczy. Jak krzywdzimy zwierzęta. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2018.
Haraway, Donna. „Manifest gatunków stowarzyszonych”. Tłumaczenie Joanna Bednarek. W Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, pod redakcją Anny Gajewskiej, 241–260. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012.
Harel, Naama. „Constructing the Nonhuman as Human: Scientific Fallacy, Literary Device”. W Restoring the Mystery of the Rainbow, edited by Valeria Tinkler-Villani i C.C. Barfoot, vol. 2, 897–911. Amsterdam: Rodopi, 2011. https://doi.org/10.1163/9789401200011_049.
Harris, Marvin K. Krowy, świnie, wojny i czarownice. Zagadki kultury. Przełożyła Krystyna Szerer. Wyd. 2. uzup. Warszawa: Wydawnictwo „Książnica”, 1985.
Kossak, Simona. Serce i pazur. Opowieści o uczuciach zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2019.
Kuszlewicz, Karolina. Prawa zwierząt. Praktyczny przewodnik. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
Kuszlewicz, Karolina. „Prawo do prawa”. Rozmowę przeprowadziła Agnieszka Sowa. Polityka, nr 6 (3247) (2020): 32–34.
Macadré, Pauline. „‘Solving the Problem of Reality’ in Virginia Woolf ’s Flush”. Cahiers victoriens et édouardiens [En ligne], vol. 88 [Automne] (2018). https://doi.org/10.4000/cve.3853.
Montgomery, Sy. Dobra świnka, dobra. Niezwykłe życie Christophera Hogwooda. Przełożył Adam Pluszka. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2015.
„Rodzina Żabińskich”. POLIN. Polacy Sprawiedliwi. https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-rodzina-zabinskich (dostęp: 29.02.2020).
Różewicz, Tadeusz. „Świniobicie” (z tomu Płaskorzeźba). W Niepokój. Wybór wierszy, 616–617. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2000.
Rudy, Michał. Traktat o uśmiercaniu zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu SWPS, 2019.
Singer, Peter. Animal Liberation: A New Ethics for Our Treatment of Animals. New York: Random House, 1975.
Sumińska, Dorota. Autobiografia na czterech łapach, czyli historia jednej rodziny oraz psów, kotów, krów, koni, jeży, węży… i ich krewnych. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
„Świnia”. W Hans Biedermann. Leksykon symboli. Przełożył Jan Rubinowicz, 367–368. Warszawa: Muza, 2001.
„Świnia”. W Piotr Kowalski. Leksykon – znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, 561. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwa Naukowe PWN, 1998.
„Świnia”. W Słownik języka polskiego, pod redakcją Mieczysława Szymczaka, T. 3, 468. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.
„Świnia”. W Władysław Kopaliński. Słownik symboli, 419–420. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990.
Tokarczuk, Olga. „Czuły narrator. Mowa noblowska”. Gazeta Wyborcza z 9 grudnia (2019), 6.
Tymieniecka-Suchanek, Justyna. Literatura rosyjska wobec upodmiotowienia zwierząt. W kręgu zagadnień ekofilozoficznych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.
Warren, Mary Anne. Status moralny. Obowiązki wobec osób i istot żywych. Przełożył Sergiusz Tokariew. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2019.
Witek, Michał. „Życie kamieni. Gongshi (供石), chińskie »kamienie ducha« w kontekście pytań o sprawczości rzeczy”. Kultura – Historia – Globalizacja, nr 26 (2019): 169–184. Pobrano z: http://www.khg.uni.wroc.pl/files/15%20khg_26%20Witek%20T.pdf (24.10.2022).
Wolfe, Cary. What Is Posthumanism? Minneapolis: University of Minnesota Press, 2010.
Żabińska, Antonina. Ludzie i zwierzęta. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
