Kobiety, psy i koty. Domowa koegzystencja ludzi i zwierząt w literaturze familijnej
Abstrakt
The article discusses the issue of living and thinking with pets. The author analyzes examples of popular literature, particularly books addressed to families and women, in order to seek for animal agency in the plot. The thesis is based on an assumption about the special bond between pets and female characters in such novels. Verifying the theory of Yi-Fu Tuan from his book Dominance and Affection. Making of Pets, the article questions pets as an effect of the human tendency to domination over nature and taking comfort in a coherent view of animals. Pets, according to Tuan’s theory, ought to be reflections of human desires and needs. The domination in its roots is male, but its repressive demands involve pets as well as women. This is the premise whereby the special relation between pets and female owners has evolved. That is the reason why it is important to examine the meaning of human-animal relations by considering gender. The space where the bond between women and their pets starts and develops is also significant. The home is the third main character of each novel, and maintains an actually dynamic relation with others.
Słowa kluczowe
woman; dog; cat; dominance; home
Bibliografia
Berger John.1999. O patrzeniu. Sikora Sławomir (przeł.). Warszawa: Aletheia.
Brach-Czaina Jolanta. 1992. Szczeliny istnienia. Warszawa: Państwowy Intytut Wydawniczy.
Culler Jonathan. 2007. „Teoria śmieci”. B. Brzozowska (przeł.). Kultura Współczesna 4(54): 6-22.
Derrida Jacques. 2008. And Say the Animal Responded? W The Animal That Therefore I Am. Mallet Marie-Louise (red), Wills David (transl), 119-40. New York: Fordham University Press.
Douglas Mary. 2007. Czystość i zmaza. M. Bucholc (przeł.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Douglas Mary. 1991. “The Idea of A Home. A Kind of Space”. Social Research 58(1): 287-307.
Franklin Adrian. 1999. Animals and Modern Culture. A Socjology of Human-Animal Relations in Modernity. London: Sage.
Fudge Erica. 2002. Animal. London: Reaktion Books.
Fudge Erica. 2008. Pets. London: Acumen
Haraway Donna. 2003. The Companion Species Manifesto. Dogs, People, and Significant Otherness. Chicago: Prickly Paradigm Press.
Hyży Ewa. 2003. Feministyczna krytyka dualizmu w tradycyjnej filozofii zachodniej. W Kobieta, ciało, tożsamość. Teorie podmiotu w filozofii feministycznej końca XX wieku, 21-34. Kraków: Universitas.
Kete Kathleen. 1994. The Beast in the Boudoir. Petkeeping in Nineteenth-Century Paris. Berkeley-Los Angeles-Oxford: University of California Press.
Kłosińska Kłosińska. 2001. Kobieta autorka. W Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie. Antologia szkiców. Nasiłowska Anna (red.), 94-116. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Ortner Sherry Beth. 1982. „Czy kobieta ma się do mężczyzny jak «natura» do «kultury»”? W Nikt nie rodzi się kobietą, T. Hołówka (red. i tłum), 112-40. Warszawa: Czytelnik.
Tuan Yi-Fu. 1984. Dominance and Affection. The Making of Pets. New Haven-London: Yale University Press.
Spiegel Marjorie. 1988. The Dreaded Comparison. London: Heretic Books.
Szarras Joanna. 2012. Garet dorasta. Niewiarygodne przygody zwierzaka z ADHD. Poznań: Zysk i S-ka.
Szarras Joanna. 2009. Garet, Fe! Grójec: SOL.
Szczuka Kazimiera. 2001. Kopciuszek, Frankenstein i inne. Feminizm wobec mitu. Kraków: eFKa.
Thomas Elizabeth Marshall. 2003. The Hidden Life of Dogs. London: Orion.
Uniwersytet Śląski Polska
Dr, absolwentka filologii polskiej i kulturoznawstwa w Instytucie Nauk o Kulturze Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego. Obroniła dysertację doktorską poświęconą analizie znaczenia zwierząt domowych w perspektywie posthumanizmu. Publikowała m.in. w „Studiach Kulturowych”, „Fragile”, „Jednak Książki”. Inicjatorka i redaktor monografii Śmierć zwierzęcia. Współczesne zootanatologie (Katowice 2014).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
