W pracy przedstawiono kompetencje współczesnego nauczyciela w kontekście teorii konstruktywistycznych oraz poznawczych. Skoncentrowano się na cechach osobowych i kompetencjach nauczycieli w zakresie wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w pracy pedagogicznej, a także na kształtowaniu u uczniów kompetencji medialnych i cyfrowych, motywacji do nauki, rozwoju zainteresowań oraz etycznych postaw nauczyciela.

Artykuł przedstawia konieczność rozwijania kapitału społecznego. W pierwszej części omówiono dylemat związany z oczekiwaniem, że nauczyciele będą angażować się w rozwijanie umiejętności współpracy — będącej jednym z aspektów kapitału społecznego — pomimo indywidualistycznego trendu dominującego we współczesnej kulturze. W drugiej części skupiono się na podstawowych umiejętnościach, których rozwijanie wpływa na efektywność współpracy. Należą do nich: zdolność rozumienia innych i komunikowania się z nimi, empatia oraz samokontrola. Przedstawiono również działania nauczyciela sprzyjające ich rozwijaniu.

Punktem wyjścia niniejszego artykułu są rozważania nad dwiema przeciwstawnymi funkcjami edukacji: socjalizacją i wyzwoleniem (Richard Rorty). Ich nieredukowalny antagonizm nie tylko stanowi istotę współczesnych napięć i wyzwań edukacyjnych, lecz także ukazuje, jak problematyczna jest i powinna być definicja edukacji, ponieważ jej uproszczenie oznaczałoby między innymi uchylanie się od odpowiedzialności nauczycieli za całościowy wpływ wychowawczy i ich własny rozwój zawodowy. Niestety, w dyskursie teoretycznym edukacji nauczyciele są często przedstawiani jedynie jako przekaziciele wiedzy i spychani na margines najważniejszych sporów. Artykuł rozważa dwie estetyki bycia w kulturze jako możliwe remedium na tę sytuację.

Zmiana to kategoria trwale wpisana w ścieżkę zawodową nauczyciela. Dlatego istotne wydaje się, jak nauczyciele definiują to pojęcie oraz jaki mają stosunek do zmian. W niniejszym tekście przedstawiono analizy badań przeprowadzonych wśród aktywnych nauczycieli — takich, którzy wyróżniają się w swoim środowisku zawodowym i lokalnym poprzez podejmowane działania i zaangażowanie. W tak wyselekcjonowanej grupie powinna dominować pozytywna postawa wobec zmian i innowacji. Kto inny, jeśli nie właśnie tacy nauczyciele, powinien zmieniać szkolną rzeczywistość i uczestniczyć w przemianach społecznych?

Artykuł omawia proces ewolucji edukacji muzycznej na świecie — od sytuacji wymiany interesujących idei i koncepcji pomiędzy poszczególnymi krajami, aż po megatrendy charakteryzujące edukację muzyczną w XXI wieku. Autor porównuje współczesne propozycje edukacji muzycznej realizowane w wybranych krajach pięciu kontynentów (Ameryki Północnej, Azji, Australii, Afryki i Europy), wskazując na istniejące obecnie megatrendy. Uzyskany obraz stanowi podstawę do refleksji nad możliwością zastosowania światowych trendów w polskim systemie obowiązkowej edukacji publicznej oraz nad rolą współczesnego nauczyciela muzyki w zaistniałej sytuacji kulturowej.

Artykuł koncentruje się na uniwersalnym charakterze edukacji przez sztukę. Wskazano rolę nauczyciela w procesie kształtowania hierarchii wartości oraz rozwijania poczucia odpowiedzialności wśród wychowanków. Standardy edukacji kulturalnej zostały przedstawione jako interesująca propozycja edukacyjna zarówno poprzez sztukę, jak i z wykorzystaniem sztuki.

Tekst stanowi rezultat refleksji nad edukacją kulturalną, edukacją wizualną dziecka w wieku wczesnoszkolnym oraz kompetencjami zawodowymi nauczycieli. W opracowaniu przedstawiono rozważania dotyczące współczesnego wymiaru edukacji kulturalnej, procesu edukacji wizualnej na poziomie edukacji wczesnoszkolnej, kształtowania i rozwijania jakościowych zdolności w zakresie percepcji sztuki oraz roli nauczyciela w tym procesie. Zaprezentowano także zdolności artystyczne i ewaluacyjne nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w wymiarze koncepcyjnym oraz wyniki wstępnej diagnozy poziomu tych kompetencji. Uznaje się, że umiejętności i ich rezultaty w szerokim znaczeniu obejmują znajomość zasad podziału uniwersum artystycznego oraz zdolność ich praktycznego zastosowania.

W artykule przedstawiono zagadnienia związane z procesem dorastania oraz etapy kształtowania dojrzałej tożsamości, traktowanej jako nadrzędne zadanie tego okresu rozwojowego. Szczególną uwagę poświęcono opisowi czynników środowiskowych, które mogą zakłócać prawidłową socjalizację młodzieży we współczesnych realiach. W tym kontekście omówiono zadania i kluczowe kompetencje nauczyciela lub wychowawcy, wskazując, w jaki sposób należy organizować działania profilaktyczne i interwencyjne, mające na celu eliminowanie zaburzeń procesu socjalizacji będących wynikiem niekorzystnych warunków środowiskowych.

Autor artykułu stara się wykazać, że problemy związane ze zmianami kulturowymi mogą znaleźć rozwiązanie w idei prawdy o prawie. Pojęcie to zostało opisane w filozoficznych rozważaniach Karola Wojtyły. Jego myśl może stanowić inspirację dla wychowawców i dla procesu edukacyjnego.

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie refleksji na temat roli nauczycieli — wychowawców w życiu nastolatków/młodzieży. Powszechnie wiadomo, że ich tożsamość kształtuje się głównie na podstawie współczesnej kultury popularnej, przy niewielkim zaangażowaniu dorosłych. Autorka zwraca uwagę na brak dialogu pomiędzy młodzieżą a dorosłymi. Twierdzi, że przyczyną tego deficytu jest niska świadomość dotycząca charakteru współczesnej kultury. Dlatego, kierując ten tekst do nauczycieli — wychowawców, opisuje konkretne trendy obecne w kulturze współczesnej, które wywierają wpływ na młode pokolenie.

Niniejszy artykuł można odczytywać jako apel o przeformułowanie obecnego modelu edukacji rodzinnej i szkolnej, która jest „bezpieczna” i „odporna” na tabu. Jeśli przyjmiemy założenie, że tabu seksualne obecne w najważniejszych środowiskach edukacyjnych mogą tworzyć fałszywy obraz rzeczywistości, to — zdaniem autorki — nie powinny one pozostawać bez kontroli, lecz ich charakter oraz sposoby interpretacji w przestrzeni uczestnictwa jednostek powinny być analizowane. Zapoznanie się z tabu, ich analiza oraz opracowanie na tej podstawie praktycznych wytycznych dla działań edukacyjnych może przynieść szereg pozytywnych konsekwencji w szerszym kontekście życia młodych ludzi.

Artykuł przedstawia dwa możliwe kierunki pracy biblioterapeutycznej. Jeden z nich to tak zwane podejście biblioedukacyjne, które akcentuje rozwijanie nowych doświadczeń poznawczych, zdobywanie wiedzy oraz poszerzanie sposobów podejścia do określonego problemu. Cechami charakterystycznymi tego typu pracy są: ukierunkowanie na zadanie, jednoznaczna moralna i wychowawcza ocena zachowań bohatera literackiego, komunikacja dyrektywna oraz kontrola zewnętrzna. Mechanizmy aktywizowane w procesie tego rodzaju oddziaływania to modelowanie i naśladownictwo. Równocześnie komentarze prowadzącego przyjmują formę towarzyszących narracji edukacyjnych. Drugi kierunek pracy określany jest mianem ściśle biblioterapeutycznego. Jego specyfikę wyznaczają następujące elementy: otwartość na rozumienie znaczeń, interpretacja zachowań i ich sensu bez formułowania ocen, komunikacja bezpośrednia i niedyrektywna oraz samokontrola. Praca, w trakcie której konstruowane są towarzyszące narracje interpretacyjne, opiera się na założeniu, że rozwijane są nowe doświadczenia emocjonalne i relacyjne, poszerza się sposób rozumienia samego siebie, zmienia się sposób myślenia o sobie, a także zostaje dodana autorefleksja. Mechanizmy istotne dla tego rodzaju pracy to projekcja i przeniesienie.

Artykuł przedstawia analizę tworzenia sieci współpracy pomiędzy życiem rodzinnym a zawodowym nauczycieli. Analiza została przeprowadzona z wykorzystaniem kategorii czasu, która stanowi narzędzie pomagające w zrozumieniu doświadczeń życiowych współczesnych nauczycieli. W tekście ukazano szereg cech charakterystycznych współczesnej kultury, w tym koncentrację na teraźniejszości, pośpiech, brak czasu, fragmentaryzację czasu i świadomości aktywności, zacieranie granic między pracą a czasem wolnym oraz ich konsekwencje dla kształtowania sieci współpracy między życiem rodzinnym i zawodowym nauczyciela. Teza, którą stawiam i bronię w artykule, głosi, że możliwe i zarazem kluczowe jest tworzenie przez nauczycieli sieci współpracy pomiędzy życiem rodzinnym i zawodowym, choć może to prowadzić do różnorodnych napięć i konfliktów.

Nowa koncepcja kształcenia ustawicznego oparta na przyswajaniu i rozwijaniu kluczowych kompetencji okazuje się ważnym trendem w czeskiej reformie programu kształcenia oraz kamieniem milowym w programie studiów podyplomowych oraz procesie kształtowania Europejskich Ram Kwalifikacji. Artykuł prezentuje dominujący obecnie w Czechach oraz całej Unii Europejskiej model oparty na edukacji i rozwoju kompetencji. Model ten był podstawą zakrojonych na szeroką skalę reform programów kształcenia i nadal ma znaczący wpływ na wszystkich uczestników procesu edukacyjnego. W artykule przedstawiono dane zebrane podczas badań przeprowadzonych w 2011 roku. Owe badania nie tylko potwierdzają potrzebę kształcenia ustawicznego i rozwoju umiejętności przez pracowników, ale przede wszystkim istniejącą po stronie organizacji konieczność antycypowania różnych zjawisk ekonomicznych oraz większej elastyczności w obliczu zmiennych warunków ekonomicznych. Model kształcenia oparty na rozwoju kluczowych kompetencji jest w tej sytuacji optymalny, ponieważ pozwala jednostce odnosić sukcesy w poddanym procesom globalizacji społeczeństwie, na które wpływ mają zarówno zmiany społeczne i gospodarcze, jak i dynamiczny rozwój technologii.

Artykuł przedstawia zagadnienia dotyczące funkcjonowania nauczyciela w społeczeństwie wielokulturowym. Zwrócono uwagę na nauczanie kompetencji kulturowych, treści kulturowych oraz ich rolę w edukacji przedszkolnej, a także na wykorzystanie problematyki wielokulturowości w kształceniu nauczycieli.

Artykuł przedstawia koncepcję edukacji kulturowej, która powinna stanowić element podstawowego etapu kształcenia nauczycieli. Skupia się jednak na wykorzystaniu teatru jako medium poznawania samego siebie i uczenia się o świecie, a także doskonalenia umiejętności autokreacji. Zaprezentowane zostaną wyniki badań pilotażowych przeprowadzonych wśród studentów zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej, którzy uczestniczyli w zajęciach z zakresu kultury współczesnej.

Artykuł stanowi próbę ukazania znaczenia nauczyciela w zapobieganiu przemocy wobec dziecka w rodzinie. Aktywna rola nauczyciela w tym zakresie wynika z obowiązujących przepisów prawa, z jednej strony. W artykule zaprezentowano badania ukazujące postawy nauczycieli wobec tej odpowiedzialności. Z drugiej jednak strony rzeczywisty zakres możliwości jest znacznie szerszy. Artykuł przedstawia niektóre z nich.

Tekst prezentuje wyniki badań dotyczących roli nauczyciela we współczesnej kulturze w ich własnych opiniach i ocenach. Analizy opierają się na swobodnych wypowiedziach nauczycieli na temat „Nauczyciel we współczesnej kulturze”. Zastosowane procedury metodologii humanistycznej pozwoliły na rekonstrukcję, odczytanie i interpretację funkcji oraz zadań nauczyciela w kontekście wymagań współczesnej kultury.

Autor przedstawia wybrane wyniki badań dotyczących instytucjonalnego i indywidualnego wspierania rozwoju uczniów zdolnych w polskich szkołach. W artykule skoncentrowano się na kompetencjach nauczycieli pracujących z uczniami zdolnymi i utalentowanymi.

Prezentowane badanie ma na celu prześledzenie zmian w świadomości nauczycieli ze szkół podstawowych o szerokim dostępie, dotyczących ich przygotowania do pracy z uczniem niepełnosprawnym, a także zmian w zakresie ich szkolenia do pracy z tą grupą uczniów. Dane zostały zebrane w badaniach podłużnych prowadzonych w trzech etapach: pierwszy w roku szkolnym 1999/2000, drugi w latach 2004/2005, a trzeci w latach 2009/2010. Wyniki badań zostały osadzone w kontekście przemian kulturowych, społecznych, ekonomicznych i prawnych pierwszej dekady XXI wieku. Tekst składa się z trzech części. Pierwsza koncentruje się na reformie (w toku) systemu edukacyjnego dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Istotą drugiej części jest prezentacja zebranych danych oraz próba ich interpretacji. Całość dopełnia końcowy wniosek.

Edukacja wielokulturowa staje się dla współczesnego społeczeństwa nieodzownym elementem jego funkcjonowania. Jest wymogiem cywilizacyjnym. W artykule podejmuję próbę określenia stanu i zakresu wiedzy oraz kompetencji pedagogów, którzy powinni wdrażać koncepcje edukacji wielokulturowej. W konsekwencji uzyskanych wyników badań stawiam pytanie dotyczące stopnia przygotowania nauczycieli do zadań wyznaczonych przez rozwijające się społeczeństwo. Rozważam następujące kwestie: czy profesjonalnie wykształcony nauczyciel rzeczywiście przygotowuje swoich uczniów do otwartego na różnorodność uczenia się, które umożliwi im „oswojenie” trudnej do przewidzenia przyszłości oraz kreowanie zmian? Czy wzbudzają samorealizację i aktywność twórczą, będąc jednocześnie przykładem promotora zmian.

Celem refleksji jest ukazanie doświadczeń kobiet podejmujących rolę nauczyciela akademickiego. Kobiety podlegają zjawisku feminizacji zawodu, ale z drugiej strony doświadczają znaczących dysproporcji związanych z obowiązkami pełnionych funkcji oraz prestiżowymi tytułami akademickimi. Doświadczenia kobiet zostały przedstawione przede wszystkim w kontekście społeczno-kulturowym, który wydaje się oddziaływać na ludzką egzystencję. Refleksje zaprezentowano na podstawie badań jakościowych przeprowadzonych wśród kobiet będących nauczycielami akademickimi.

Edukacja artystyczna jest przedmiotem szerokiej dyskusji w różnych środowiskach naukowych. Jednak pomimo wielu działań podkreślających istotną rolę sztuk plastycznych w rozwoju dziecka, w wielu polskich szkołach sztuka pozostaje traktowana marginalnie, a myślenie twórcze zastępowane jest mało wymagającymi ćwiczeniami. Dlaczego? Aby odpowiedzieć na to pytanie, przeanalizowałam podręczniki szkolne oraz działania nauczycieli na etapie edukacji zintegrowanej.

W artykule podjęto zagadnienie rozwijania świadomości oraz potrzeby stymulowania wiedzy i umiejętności z zakresu komunikacji interkulturowej u nauczycieli języków obcych. Język i kultura są z sobą nierozerwalnie związane i stanowią podstawę rozwoju kompetencji komunikacyjnej. Artykuł opisuje krótki, 40-godzinny projekt skierowany do nauczycieli języków obcych mający na celu rozwój świadomości międzykulturowej, umiejętności oraz postaw poprzez działania dramowe i teatralne.

Tekst stanowi próbę syntetycznego ukazania funkcji i zadań szkół artystycznych w tworzeniu środowiska kulturowego miasta. Przedstawia dwie bytomskie szkoły artystyczne — Państwową Szkołę Muzyczną oraz Państwową Szkołę Baletową — oraz ich funkcjonowanie.

W artykule przedstawiono wyniki badań ankietowych, w których udział wzięli nauczyciele akademiccy, nauczyciele przedszkolni oraz studenci kierunków pedagogicznych. Celem autorów było zdiagnozowanie przekonań i postaw nauczycieli wobec kluczowych atrybutów kultury ponowoczesnej. Podjęto próbę uchwycenia sposobu, w jaki nauczyciele waloryzują wyróżnione zjawiska oraz jak je oceniają. Na podstawie uzyskanych wyników ostrożnie sformułowano wnioski dotyczące postaw nauczycieli. Postawy te najczęściej świadczą o aktywnym uczestnictwie nauczycieli w sferze kultury, a także pośrednio determinują rozumienie jakości i kierunku współczesnych przemian.