O czasopiśmie
ER(R)GO jest międzynarodowym czasopismem naukowym nawiązującym do kilkunastoletniej działalności interdyscyplinarnej grupy seminaryjnej o tej samej nazwie. Periodyk poświęcony jest przede wszystkim refleksji nad wytworami kultury współczesnej - także kultury popularnej - ze szczególnym naciskiem na zagadnienia teoretyczne i w najszerszym sensie z teorią związane. Tematyka obejmuje analizę zjawisk, dzieł, procesów kulturowych i literackich oraz ich uwarunkowań, analizę kontekstów je określających, zagadnienia metodologii badań literaturoznawczych i kulturoznawczych, analizę współczesnych tendencji w kulturze i ich założeń myślowych, zmiany paradygmatów teoretycznych i metodologicznych, analizę etycznych i aksjologicznych uwikłań prądów oraz zjawisk kulturowych i literackich, syntezy teoretycznoliterackie i kulturoznawcze, związki literatury z filozofią i innymi naukami. Istotny nacisk kładzie się na zagadnienia teoretycznoliterackie, przy czym literatura postrzegana jest w jej powiązaniach z kontekstami i procesami ogólnokulturowymi. Zadaniem pisma jest wypełnienie niszy między periodykami literaturoznawczymi i kulturoznawczymi oraz umożliwienie spotkania tych dwóch szerokich dziedzin w jednej przestrzeni czytelniczej. Ogólny tenor pisma należy określić jako interdyscyplinarny. Czasopismo finansowane jest z funduszu badań statutowych Instytutu Literaturoznawstwa Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Czasopismo nie pobiera opłat za publikacje artykułów i jest dostępne w formule Open Access Gold.
Er(r)go uzyskało 100 punktów parametrycznych w wyniku przeprowadzonej w 2021 roku oceny i figuruje w wykazie czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod pozycją 488134 . Od 2016 roku, nasze czasopismo indeksowane jest także w bazie ERIH+ i figuruje w Index Copernicus Journal Master List ze współczynnikiem wpływu ICV 2023 = 116.12. Od roku 2020 indeksowane jest także w bazie Elsevier Scopus.
Dostęp do wszystkich numerów Er(r)go jest całkowicie bezpłatny - nie wymaga rejestracji ani logowania.
Gorąco prosimy Państwa Recenzentów i Autorów o podawanie stopnia lub tytułu naukowego oraz afiliacji i numeru ORCID przy rejestracji, przypominając jednocześnie, że recenzentami Er(r)go mogą być wyłącznie pracownicy samodzielni (lub, w kontekście międzynarodowym, osoby posiadające tytuł associate lub full professor), a w szczególnych przypadkach - wybitni eksperci w dziedzinach wymagających kompetencji niemożliwych do potwierdzenia stopniem lub tytułem naukowym. Państwa Autorów zapraszamy też do przeczytania zaproszeń do nadsyłania tekstów (kliknij tutaj).
Procedowanie tekstów
1) Teksty do numerów czerwcowych muszą zostać złożone do 1 marca poprzedniego roku kalendarzowego; teksty do numerów grudniowych muszą zostać złożone do 15 września poprzedniego roku kalendarzowego.
2) W chwili nadesłania zgłoszenia przez system OJS Autor otrzymuje zautomatyzowane powiadomienie o zarejestrowaniu zgłoszenia;
3) W ciągu miesiąca od zamknięcia zbierania zgłoszeń określonego w zaproszeniu do składania zgłoszeń (CFP) Autor otrzymuje decyzję Redakcji o zakwalifikowaniu/niezakwalifikowaniu tekstu do recenzji dla danego numeru tematycznego i ewentualną propozycję przesunięcia zgłoszenia do innego numeru tematycznego lub innej niż wskazana sekcji czasopisma;
4) w ciągu trzech miesięcy Autor zakwalifikowanego tekstu otrzymujedwie recenzje wraz z ewentualnymi wskazaniami;
5) zakwalifikowany i pozytywnie zrecenzowany tekst po rewizjach i korektach ukazuje się w ciągu 18 miesięcy od zamknięcia naboru tekstów, chyba, że w trakcie indywidualnych ustaleń podjęte zostaną decyzje o przesunięciu tekstu do innego numeru Er(r)go.
UWAGA: W razie problemów z rejestracją, uprzejmie prosimy o bezpośredni kontakt z Redakcją - errgo@us.edu.pl
UWAGA: Redakcja zachęca do nadsyłania tekstów zarówno zgodnych z tematyką numeru, jak i tekstów wykraczających poza jego ramy tematyczne, jednocześnie przypominając, że warunkiem przyjęcia tekstu do kolejnych etapów procesu redakcyjengo jest wypełnienie wszystkich pól formularza (podane pełnych metadanych) oraz załączenie skanów wszystkich zgód i licencji na wykorzystanie materiału obcego. Objętość artykułu naukowego w Er(r)go to od 25 do maksimum 40 tysięcy znaków (ze spacjami). Złożenie tekstu do Redakcji Er(r)go jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na udostępnianie tegoż tekstu wraz z metadanymi na warunkach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Przed złożeniem tekstu należy zapoznać się z INSTRUKCJAMI DLA AUTORÓW (kliknij tutaj).
Zakres i zasięg czasopisma
Periodyk poświęcony jest przede wszystkim refleksji nad wytworami kultury współczesnej - także kultury popularnej - ze szczególnym naciskiem na zagadnienia teoretyczne i w najszerszym sensie z teorią związane. Tematyka obejmuje analizę zjawisk, dzieł, procesów kulturowych i literackich oraz ich uwarunkowań, analizę kontekstów je określających, zagadnienia metodologii badań literaturoznawczych i kulturoznawczych, analizę współczesnych tendencji w kulturze i ich założeń myślowych, zmiany paradygmatów teoretycznych i metodologicznych, analizę etycznych i aksjologicznych uwikłań prądów oraz zjawisk kulturowych i literackich, syntezy teoretycznoliterackie i kulturoznawcze, związki literatury z filozofią i innymi naukami. Istotny nacisk kładzie się na zagadnienia teoretycznoliterackie, przy czym literatura postrzegana jest w jej powiązaniach z kontekstami i procesami ogólnokulturowymi. Zadaniem pisma jest wypełnienie niszy między periodykami literaturoznawczymi i kulturoznawczymi oraz umożliwienie spotkania tych dwóch szerokich dziedzin w jednej przestrzeni czytelniczej. Ogólny tenor pisma należy określić jako interdyscyplinarny.
Krąg odbiorców
Przedstawiciele międzynarodowej humanistyki uniwersyteckiej: pracownicy naukowi, doktoranci, studenci, w szczególności zaś specjaliści i czytelnicy przejawiający zainteresowania w zakresie literaturoznawstwa (teoria, komparatystyka, krytyka), nauk o kulturze, socjologii, antropologii, filozofii (szczególnie w zakresie jej pokrewieństw z innymi dziedzinami humanistyki) oraz krąg odbiorców interdyscyplinarnych.
Działy
Głównymi działami pisma są Rozprawy - szkice - eseje (poświęcone tematyce określonej wyżej) oraz Varia - kontynuacje - antycypacje (zbierające teksty nawiązujące tematycznie do obszarów badań, na których koncentrowały się poprzednie numery, lub którym poświęcone będą numery kolejne, a także teksty szczególnie wartościowe, lecz niezwiązane bezpośrednio z tematyką numeru). Uzupełnieniem tych centralnych sekcji każdego numeru będą opcjonalne i konstruowane w miarę aktualnych potrzeb działy ruchome: Omówienia - komentarze - polemiki, zawierające materiał dyskusyjny, oraz Recenzje, Noty o książkach, a także Przekłady (mieszczące ważne teksty obcojęzyczne w tłumaczeniu polskim).
Proces recenzji
- recenzentami są samodzielni pracownicy naukowi lub wybitni specjaliści w danej dziedzinie niebędący pracownikami samodzielnymi;
- wstępnej selekcji zgłoszeń dokonuje Redakcja Er(r)go na podstawie zgodności tekstu z profilem pisma, spójności tematycznej tekstu z tematyką tomu, standardów akademickich tekstu i kompletności metadanych;
- do oceny każdej publikacji Redakcja Er(r)go powołuje co najmniej dwóch niezależnych recenzentów spoza jednostki naukowej afiliowanej przez autora publikacji;
- autor lub autorzy publikacji i recenzenci nie znają swoich tożsamości (double-blind review process); w pozostałych przypadkach recenzent podpisuje deklarację o niewystępowaniu konfliktu interesów, przy czym za konflikt interesów uznaje się zachodzące między recenzentem a autorem bezpośrednie relacje osobiste (w szczególności pokrewieństwo do drugiego stopnia, związek małżeński), relacje podległości zawodowej lub bezpośrednią współpracę naukową w ciągu ostatnich dwóch lat poprzedzających rok przygotowania recenzji;
- recenzent może rekomendować przyjęcie tekstu do druku, przyjęcie tekstu pod warunkiem wprowadzenia nieznacznych zmian, przyjęcie tekstu pod warunkiem wprowadzenia istotnych rewizji bez ponownej recenzji, przyjęcie tekstu pod warunkiem wprowadzenia istotnych rewizji i po ponownej recenzji, odrzucenie tekstu;
- w przypadku istotnych różnic w ocenach recenzentów, ostateczną decyzję podejmuje Redakcja Er(r)go, która może powołać superrecenzenta;
- pisemna recenzja zawiera jednoznaczny wniosek recenzenta dotyczący warunków dopuszczenia artykułu do publikacji lub jego odrzucenia;
- kryteria kwalifikowania lub odrzucenia publikacji są podane do publicznej wiadomości na stronie internetowej czasopisma i w każdym numerze czasopisma;
- formularz recenzji dostępny jest na stronie internetowej czasopisma;
- nazwiska recenzentów poszczególnych tekstów nie są ujawniane zgodnie z zasadą "double-blind reference" (podwójnie ślepej recenzji), jednak -- zgodnie z wymogami punktacyjnymi -- listy recenzentów publikowane są raz do roku na stronach internetowych Er(r)go pod nagłówkiem "Zespół recenzencki".
Harmonogram publikacji
Kolejne numery Er(r)go ukazują się w lipcu i grudniu każdego roku. Publikowane są wyłącznie kompletne numery po przejściu pełnego procesu recenzyjnego, redakcyjnego i wydawniczego.
Polityka otwartego dostępu
Er(r)go jest czasopismem dostępnym w formule Open Access Gold i jest dostępne natychmiastowo w formie pełnotekstowej na stronach internetowych errgo.pl oraz w bazach danych czasopism.
Zasady etyczne Er(r)go
Er(r)go. Teoria–Literatura–Kultura przestrzega zasad etycznych i dobrych praktyk określonych w Kodeksie postępowania i zasadach najlepszych praktyk dla redaktorów czasopism [Code of Conduct and Best-Practice Guidelines for Journal Editors], opublikowanym przez Committee on Publication Ethics, 2011 (pobierz dokument PDF).
Odpowiedzialność Redaktora
- Redaktor odpowiada za decyzje dotyczącą wyboru artykułów do publikacji spośród tekstów nadesłanych do czasopisma.
- Dokonując wyboru, Redaktor nie może kierować się względami rasy, płci, orientacji seksualnej, wyznania, pochodzenia etnicznego, obywatelstwa, czy też filozofii politycznej Autora.
- Jedynymi kryteriami wyboru tekstów do publikacji będą:
- wartość nadesłanego tekstu dla rozwoju dziedziny i jego zgodność z zakresem tematycznym czasopisma
- oryginalność nadesłanego tekstu
- walory językowe nadesłanego tekstu
- klarowność wywodu
- zgodność ze wszystkimi przepisami prawa dotyczącymi zniesławienia,
- brak naruszenia prawa autorskiego oraz popełnienia plagiatu.
Polityka prywatności
Do chwili przyjęcia artykułu do publikacji, Redaktor ani żaden z członków zespołu redakcyjnego nie ujawni żadnych informacji dotyczących nadesłanego tekstu osobom trzecim za wyjątkiem:
- Autora/Współautora tekstu
- Recenzentów
- Członków zespołu redakcyjnego
- Wydawcy
- Redaktorów wydawniczych, korektorów, operatorów składu komputerowego, biorących udział w przygotowaniu numeru do publikacji.
Klauzula informacyjna RODO Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego
1. Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Bankowa 12,
40-007 Katowice, e-mail: administrator.danych@us.edu.pl.
2. Powołano inspektora ochrony danych, z którym może się Pani/Pan skontaktować listownie pod adresem,
ul. Bankowa 12, 40-007 Katowice lub elektronicznie, e-mail: iod@us.edu.pl.
3. Podstawą prawną przetwarzania danych osobowych jest w oparciu o art. 6 ust. 1 lit. b i c rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób
fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich
danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) – konieczność
dysponowania danym dla potrzeb wykonania umowy lub do podjęcia działań na Pani/Pana żądanie, przed
zawarciem umowy, celem realizacji procesu wydawniczego; wypełnienie obowiązku prawnego ciążącego
na administratorze, w celu rozliczeń finansowych, w tym podatkowych.
4. Podanie danych osobowych jest dobrowolne, jednakże w przypadku ich niepodania nie będzie możliwe
zrealizowanie procesu wydawniczego.
5. Pani/Pana dane osobowe będą przechowywane przez okres trwania umowy, jak również przez okres
trwania wymagalności ewentualnych roszczeń z tym związanych, wynikających, w szczególności z
kodeksu cywilnego.
6. Pani/Pana dane osobowe możemy przekazywać podmiotom zaangażowanym w realizację procesu
wydawniczego oraz organom lub podmiotom publicznym uprawnionym do uzyskania danych na podstawie
obowiązujących przepisów prawa.
7. Przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia oraz prawo do
ograniczenia ich przetwarzania. Ponadto także prawo do przenoszenia danych oraz prawo do wniesienia
sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych.
8. Pani/Pana dane nie będą przetwarzane w sposób zautomatyzowany i nie będą profilowane.
9. Przysługuje Pani/Panu prawo wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
Naruszenie zasady poufności i konflikt interesów
(W celu określenia możliwości wystąpienia sprzeczności interesów, prosimy o zapoznanie się z dokumentem Polityka PLoS)
Niepublikowany, oryginalny materiał badawczy nadesłany do Redakcji nie będzie nigdy wykorzystywany przez Redaktora lub inną osobę mającą do tego materiału dostęp przed jego publikacją (lista osób przestawiona jest w dziale "Polityka prywantości" niniejszego dokumentu) dla własnych celów badawczych bez wyraźnej pisemnej zgody Autora.
Obowiązki Recenzenta
- Recenzent dostarczy Redakcji informacji na podstawie których możliwe będzie podjęcie świadomej decyzji o przyjęciu nadesłanego materiału do publikacji.
- Recenzent dostarczy Autorowi istotnych informacji, które umożliwią mu wprowadzenie do tekstu niezbędnych poprawek, co pozwoli twórcy artykułu spełnić najwyższe standardy jakości naukowego wywodu lub ułatwi mu tworzenie tekstów akademickich w przyszłości.
- Recenzent dostarczy recenzję terminowo lub poinformuje Redakcję o okolicznościach uniemożliwiających dotrzymanie terminu złożenia recenzji.
- Oceniając nadesłany tekst, Recenzent będzie kierował się zasadą bezstronności.
- Recenzent będzie formułował swoje uwagi w sposób klarowny i jednoznaczny.
- Recenzent nigdy nie będzie stosował argumentacji ad-hominem.
- Recenzent nie będzie wykorzystywał recenzji w celu umocnienia swego własnego statusu akademickiego lub pozycji zawodowej.
- Recenzent ujawni Redakcji wystąpienie konfliktu interesów (W celu określenia możliwości wystąpienia sprzeczności interesów, prosimy o zapoznanie się z dokumentem Polityka PLoS). Recenzent odmówi oceniania nadesłanego tekstu w przypadku wystąpienia dowolnego konfliktu interesów i poinformuje o tym fakcie Redakcję.
- Recenzent będzie traktował otrzymane dokumenty jako poufne.
- Recenzent ma obowiązek wskazać braki w dokumentacji źródeł w tekście lub potencjalny plagiat, o wystąpieniu których poinformuje niezwłocznie Redakcję.
Odpowiedzialność i obowiązki Autora
- Autorzy zgłoszą do redakcji teksty bazujące na oryginalnych badaniach.
- Autorzy przedstawią rzetelny i szczegółowy opis zastosowanych procedur badawczych.
- Autorzy przedstawią wiarygodne i intersubiektywnie weryfikowalne dane.
- Autorzy przedstawia pełną i rzetelna listę materiałów źródłowych i dzieł cytowanych, uwzględniają wszystkich innych badaczy i autorów, których praca umożliwiła stworzenie nadesłanego tekstu.
- Autorom nie wolno nadesłać pracy zawierającej fałszywe dane lub zniekształcającej wypowiedzi innych autorów.
- Autorzy przedstawią bezstronne, oparte na solidnym fundamencie metodologicznym, omówienie zgromadzonych danych.
- Na żądanie redakcji, Autorzy dostarczą surowe dane w celu dokonania oceny ich rzetelności przez członków Rady Naukowej czasopisma, wspieranych przez eksperta w tej dziedzinie, w którą wpisuje się nadesłany tekst. W razie konieczności, Autorzy będą gotowi upublicznić te dane (pod warunkiem, że takie upublicznienie nie będzie naruszało przepisów prawa i o ile nie naruszy to indywidualnych praw Autora do zachowania własności ani nie zagrozi bezpieczeństwu danych poufnych).
- Autorzy będą nadsyłać do Redakcji wyłącznie prace oryginalne, spełniające wymogi rzetelnego cytowania i dokumentowania materiałów źródłowych i pracy innych badaczy, włącznie z pracami należącymi do kanonu danej dyscypliny, które wpłynęły na ogólny kształt prezentowanych badań.
- Autorom nie wolno nadesłać do Redakcji pracy noszącej znamiona plagiatu bez względu na to, czy plagiat będzie polegał na nieudokumentowanym przekładzie, nieudokumentowanej cytacji czy też nieoznaczonym odwołaniu do niepublikowanych prac innych osób lub nieoznaczonym wykorzystaniu idei świadomie zaczerpniętych z prac innych badaczy, włącząjąc w tę grupę studentów, których nieopublikowane prace pozostają ich własnością intelektualną.
- Nadsyłający prace Autorzy uznają, że plagiat i fałszerstwo są nie tylko przestępstwami, ale także najbardziej niegodnymi aktami, jakich można dopuścić sie w przestrzeni badań akademickich. Dlatego też Autorzy wykażą się szczególną troską o to, by żaden element ich pracy nie pozostawiał najmniejszych wątpliwości co do akademickiej uczciwości ich pracy.
- Autorzy będą rzetelnie cytować źródła i powoływać się na prace swoich mentorów i innych autorów, oraz dokumentować przedstawiane dane odniesieniami miarodajnych i sprawdzalnych źródeł.
- Autorzy nie będą nadsyłać do Redakcji materiałów publikowanych uprzednio -- za wyjątkiem materiałów obciążonych prawami autorskimi, zamówionymi przez Redakcję, jeżeli jej Członkowie uznają, iż przedruk publikowanego już wcześniej materiału jest istotny z punktu widzenia merytorycznej koncepcji danego numeru.
- Jednoczesne nadsyłanie tego samego materiału do redakcji różnych czasopism będzie uznane za działanie nieetyczne, dlatego Autorzy nie będą zgłaszać prac nadesłanych do "Er(r)go" do redakcji innych czasopism lub tomów.
- Nadsyłając tekst do Er(r)go, Autorzy zachowują prawa do swojego materiału.
- Jeżeli praca pomyślnie przejdzie proces recenzyjny, zostanie zaakceptowana i opublikowana, Autorzy zachowują prawa do materiału opublikowanego, jednocześnie udzielając prawa do korzystania z tegoż materiau osobom trzecim zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autorstwo pracy ogranicza się do osób, które wniosły wymierny wkład w badania i powstanie tekstu nadesłanego do redakcji Er(r)go, czy to w obszarze zbierania i przygotowania danych, czy w przestrzeni pracy koncepcyjnej lub sferze metodologii badań, czy też w obszarze faktycznego prowadzenia badań. Wszystkie osoby, które wniosły istotny wkład w powstanie nadesłanej pracy zostaną uwzględnione jako Współautorzy bez względu na ich status w struktuach akademickich, a więc dotyczy to również asystentów i studentów, którzy wykonali pracę niezbędną do przeprowadzenia badań i/lub powstania nadesłanego teksty.
- Osóby, które wkładu w powstanie pracy nie wniosły nie będą pod żadnym pozorem włączane w listę Autorów lub Współautorów pracy.
- Autorzy zobowiązani są ujawniać Redakcji wszelkie przypadki zajścia konfliktu interesów, szczególnie interesów finansowych lub innych istotnych czynników, które mogłyby mieć wpływ na wyniki badań lub interpretację danych.
- Autorzy niezwłocznie poinformują Redakcję o dostrzeżeniu poważnych błędów lub nieścisłości, których Recenzenci lub redaktorzy tomu nie mieli możliwości zweryfikować, i zażądają erraty.
Powyższe zasady powstały w oparciu o następujący kodeks: Committee on Publication Ethics (COPE). (2011, March 7). Code of Conduct and Best-Practice Guidelines for Journal Editors.
Instytucja finansująca
Historia czasopisma
ER(R)GO jest międzynarodowym periodykiem naukowym, nawiązującym do kilkunastoletniej działalności interdyscyplinarnej grupy seminaryjnej o tej samej nazwie, która funkcjonowała przy Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, a której trzon stanowili śląscy teoretycy literatury i kultury, twórcy śląskiej szkoły teoretycznej - Wojciech Kalaga, Emanuel Prower, Tadeusz Rachwał, Tadeusz Sławek i Andrzej Wicher. Czasopismo, powołane do istnienia przez ówczesnego Dyrektora Instytutu Kultury i Literatury Brytyjskiej i Amerykańskiej (później: Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych, dziś Instytut Literaturoznawstwa), Wojciecha Kalagę, ukazuje się od roku 2000. Wśród Autorów publikownych w nim tekstów figurują tak ważne postaci światowej humanistyki, jak Zygmunt Bauman, Agata Bielik-Robson, John Maxwell Coetzee, Lubomír Doležel, Ewa Domańska, Michaił Łotman, Tadeusz Sławek, Andrzej Szahaj, Walerij Tjupa, Krystyna Wilkoszewska, Lech Witkowski - i wielu innych badaczy o uznanym międzynarodowym statusie. Przez lata, nasze czasopismo przybliżyło swoim Czytelnikom wiele niedostępnych wcześniej w języku polskim tekstów o przełomowym znaczeniu dla rozwoju teoretycznych badań nad literaturą i kulturą: wśród ich Autorów znaleźli się tacy myśliciele, jak Frank Ankersmit, Roland Barthes, Lawrence Buell, Michel de Certeau, Bruce Fink, Stanley Fish, Frederic Jameson, Hayden White czy Slavoj Žižek. Dziś Er(r)go figuruje w wykazie czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod pozycją 488134 uzyskawszy w roku 2021 ocenę parametryczną 100 punktów. Jest również indeksowane w bazie SCOPUS oraz w bazie EBSCO. Od 2016 roku, nasze czasopismo indeksowane jest także w bazie ERIH+ i figuruje w Index Copernicus Journal Master List ze współczynnikiem wpływu ICV 2023 = 116.12. Począwszy od numeru 40 (1/2020) Er(r)go jest pismem dwujęzycznym o zasięgu w pełni międzynarodowym: publikujemy materiały w języku polskim i angielskim.