Celem rozważań jest próba zrozumienia podstaw kryzysu w jakim znajduje się obecnie nasza „wydolność” poznawcza, na którą wpływ mają technologicznie uwarunkowane procesy dezinformacyjne oraz bezrefleksyjne ukierunkowany sposób projektowania cyfrowych technologii komunikacyjnych. Realizacja wskazywanych zamierzeń wymagała wstępnego zdefiniowania samego pojęcia refleksji, pozwalająca w dalszym toku analiz prześledzić ewentualne zależności zachodzące pomiędzy jej kondycją a medialnie kształtowanym środowiskiem komunikacyjnym. W badaniach wykorzystano analizę konceptualną. Przyjęto, że remedium na zaistniałą sytuację jest krytyczny namysł pozwalający budować bardziej zrównoważone relacje z technologią, wspierające jakość refleksji.

The text analyzes the place occupied by the French university in the processes of building and disseminating critical attitudes that influence the shape of public debate and political, economic and legal choices, which co-decide on the forms of the development processes of the state and institutions, providing knowledge, including critical knowledge, for their implementation. The answer to this question leads through a socio-historical analysis of the place occupied by the university on the map of institutions of high education and “producing” scientific knowledge in France: universities, CNRS, Grandes Écoles, Scientific Institutes and the effects of the university reforms since 1968. It also requires analysis of how scientific and student careers and university cultures can be built, which co-create the structure of hierarchical relationships between the groups forming the university community (teachers, students, etc.).

Artykuł stanowi wstępną próbę nowego ujęcia metafizyki z pomocą filozofów, którzy zwykle uchodzą za przeciwników metafizycznej tradycji. Dokonano tego wpierw na podstawie etymologicznej dekonstrukcji i ukazania „technicznego” sposobu bycia człowieka w naturze. W kolejnym kroku pokazano Michela de Montaigne jako przykład zarysowanej metafizycznej natury człowieka – „natury zwyczajowej”. Istotny jest dla niej akt pisania, rozumiany zarazem dosłownie i metaforycznie. Stąd w ostatniej części artykułu wykazano, że dla metafizyki jako ciągle żywego wyzwania współczesnej filozofii najlepszą formę stanowi esej.

It is well-established in cognitive narratology that all fictional worlds are necessarily incomplete and are only modelled in more detail by the story consumer’s mental operations. In addition, I argue that the mental models prompted by narratives are typically incoherent, too. Interestingly, neither poses a serious problem for cognition or appreciation of narratives, but contrary to popular belief, this does not happen due to conventional suspension of disbelief. Since our cognitive capacities for creating representations and drawing inferences involve the same processes for cognizing fiction and for mapping the real world, appealing to conventions is a hasty answer underneath which are hidden certain facts about human cognition: that in both cases the constructs tend to be similarly illusory and incoherent and that cognition itself tends to be messy and limited to the most important tasks at hand, guided by a narrowly understood practicality. I argue that in the end, we do not really have to imagine the fictional fantastic in detail, because the fantastic (or the marvellous) enters all cognition.

Artykuł poświęcony jest przyczynom rosnącej popularności narracji drugoosobowej w literaturze druku. Wyjaśnia, dlaczego ta niegdyś uznawana za ekstremalnie eksperymentalną forma opowiadania wydaje się szczególnie kompatybilna ze współcześnie zachodzącymi zmianami w otoczeniu medialnym: zwłaszcza w mediach interaktywnych i cyfrowych. Autorka wymienia te immanentne cechy narracji drugoosobowej, które ewokują wrażenie odbioru i tworzenia na żywo oraz aktywizują odbiorcę, dając mu poczucie bezpośredniej partycypacji w fikcyjnych zdarzeniach.

Celem artykułu jest omówienie znaczenia badań nad migracjami dla lepszego zrozumienia przemian tożsamości człowieka w momencie wkroczenia w przestrzeń cyfrową, zważywszy na to, że ta ostatnia często przedstawiana jest jako utopijna. Wspomnianą przemianę i fragmentaryzację ludzkiej jaźni i tożsamości można porównać do tej, której doświadczają migranci. Porównując spostrzeżenia Hillisa (1999), Hron (2009), Zuboff (2019) i Sisto (2022), można odkryć wiele punktów wspólnych między badaniami nad utopiami, badaniami nad migracjami oraz kulturą cyfrową, które pozwalają spojrzeć z nowej perspektywy na doświadczenia coraz bardziej zdigitalizowanego, postpandemicznego społeczeństwa.

Jacek Mydla omawia widzenie duchów i dystans narracyjny w opowiadaniach o duchach M. R. Jamesa (odnosząc się głównie do utworu „Count Magnus”). Kontekst teoretyczny składa się ze starożytnych (Platon) i współczesnych (Booth, Genette) teorii narracji oraz traktowania przez nie elementu „pokazywania” w „narracji”. Mydla również odnosi się do platońskiej krytyki mimesis w Republice oraz do koncepcji fokalizacji Genette’a. Wzbogacając ten kontekst o odniesienia do najnowszych badań nad wiktoriańskim ghost-seeing (widzeniem duchów; Smajić), Mydla omawia, w jaki sposób M. R. James zmniejsza dystans narracyjny, aby umożliwić zapośredniczone widzenie ducha, równocześnie, poprzez zastosowanie ram narracyjnych, ostrzegając czytelnika przed pułapkami językowo i artystycznie zdobytej bezpośredniości.

W artykule, omawiając powieść Leszka Libery, autor dowodzi, że po pierwsze debiut pisarza zasługuje na większą uwagę badaczy i czytelników, a po drugie, pokazuje, że skandalizującego, brudnego, zanurzonego w niskości cielesnych utrapień Utopka można czytać w kontekście subtelnej gry autotematycznej, opowieści o opowieści, która wyraża się w krytyce idei fundamentalnych, stereotypów, a także narracji na opak o etnicznych animozjach na terenie Śląska. Opowieści przede wszystkim kompletnej, artystycznej - tym bardziej ciekawej, że napisanej w duchu wolnomyślicielskiej anaidei (bezwstydu). Będącej tylko maską, za którą skrywa się doniosła, kulturowa i terapeutyczna rola literatury jako medium, które generując historie, sublimuje najciemniejsze energie i daje język do wyrażenia – niewyrażalnego.

Artykuł zestawia powieściowy debiut Marcina Czuba, Objawienie Bogini-Świni, z drugą częścią eseju Paula de Mana Retoryka czasowości, poświęconą ironii, wskazując na zaskakujące zbieżności głównych motywów w tych tak odmiennych i odległych czasowo tekstach. Zestawienie to pozwala zinterpretować powieść Czuba jako utwór skrycie metafikcjonalny, refleksyjnie podsumowujący dorobek literacki pokolenia, do którego należy bardzo późno debiutujący autor, a zarazem pogłębić rozumienie jawnej i stricte współczesnej warstwy tekstu jako głosu w dyskusji o relacjach ludzi ze zwierzętami, zwłaszcza rzeźnymi.

Tekst poświęcony jest refleksji artystycznej w liryce Anny Frajlich, polskiej poetki emigracyjnej. Głównym przedmiotem analizy jest jej osobisty namysł nad przestrzenią egzystencji ludzkiej, dla którego pretekstem staje się szeroko pojęta sztuka. Autorka szkicu skupia się na kilku wybranych wierszach pochodzących z dwóch okresów emigracyjnych Frajlich – włoskiego i amerykańskiego, w których dostrzega się symboliczne, ale znaczące w kontekście osobistej refleksji egzystencjalnej poetki, inspiracje sztuką. W centrum zainteresowania badawczego znalazły się utwory, w których można wskazać pikturalny kontekst, choć nie zmierzają one w kierunku werbalnej rekonstrukcji dzieła sztuki, więc nie wpisują się w klasyczną definicję ekfrazy.

Tekst jest recenzją książki Jana Hartmana  Zmierzch filozofii, w której głosi on tezę o nieuchronnym zakończeniu “projektu kulturowego zwanego filozofią”. Prowadzi metafilozoficzną analizę nieuprawnionych roszczeń filozofii, która ukonstytuowała swój autonomiczny przedmiot, jakim jest   “filozofowanie”, narzucające go humanistyce. Hartman argumentuje, że nie chodzi o samorefleksję czy samokrytykę filozofii, gdyż właśnie taka postawa podtrzymuje zgubne przekonanie o wyjątkowej jej roli. Filozofia wyczerpuje swoje “zasoby retoryczne”, przegrywa z nauką w społecznym oddziaływaniu. Jest zaledwie literackim konceptualizowaniem świata, żyje współcześnie dzięki uniwersytetom i wydawnictwom. W imię uczciwości intelektualnej należy pogodzić się z kulturowym faktem, że następuje kres filozofii i nic go nie odwróci.

Artykuł recenzyjny dotyczy książki Tomasza Żaglewskiego pt. Neon Knight Forever. The Legacy of Joel Schumacher’s Batman Duology. Książka Tomasza Żaglewskiego jest pierwszą napisaną przez polskiego naukowca monografią dotyczącą filmowych adaptacji komiksów o Batmanie. Książka została podzielona na trzy części. Pierwsza część dotyczy recepcji  filmów Batman Forever (1995) oraz Batman i Robin (1997) w reżyserii Joela Schumachera. W tym rozdziale Żaglewski kładzie podwaliny pod swoje badania nad postacią Neonowego Rycerza w filmach Schumachera. W drugim rozdziale zutor analizuje reżyserską koncepcję „żywego komiksu”, czasami przedstawianego także jako „żywy film animowany”, skonstruowany jako alternatywa dla mrocznej estetyki Tima Burtona z jego dwóch filmów z lat 1989 i 1992 (Batman i Powrót Batmana). Trzecia część monografii dotyczy m.in. kategorii pamięci kulturowej, roli nostalgii w kulturze popularnej oraz kluczowej roli społeczności internetowych w kulturze komiksu cyfrowego.