Kolejny numer – 55 (2/2027) – gra/zabawa/lenistwo
termin nadsyłania tekstów: 15 września 2026

Myślenie o grach, zabawach i lenistwie wydaje się zajęciem równie lekkim, co podejrzanym. Współczesna humanistyka Zachodu — naznaczona etyką produktywności, wiedzy użytecznej i nieustannego działania — od dawna z niepokojem przygląda się wszystkiemu, co nie służy celowi, co wymyka się efektywności, co można utożsamić z marnowaniem czasu. A jednak to właśnie w tym, co pozornie niepotrzebne, kryje się antropologiczny klucz do współczesności: człowiek grający, człowiek bawiący się, człowiek odpoczywający okazać się może upostaciowieniem tego, co styl życia pierwszych dekad XXI wieku determinuje. Szczególnie, że od filozofii zabawy Friedricha Schillera poprzez Homo ludens Johana Huizingi i hermeneutykę gry Hansa-Georga Gadamera, aż po współczesne diagnozy kultury późnego kapitalizmu — gra i lenistwo stają się nie tyle marginesem tego, co społecznie akceptowalne, ile próbą ocalenia sensu.

W tym sensie, gra jest sposobem bycia-w-świecie, który zawiesza przymus powagi, a zarazem ujawnia mechanizmy rządzące rzeczywistością: ekonomiczne, polityczne, społeczne, medialne. Zabawiamy się ideologią, bywa, że nią gramy. Przestrzenie cyfrowe stają się poligonami performatywnej rywalizacji, a język gry przenika dyskurs pracy, miłości, nauki, edukacji, a nawet wojny. Tam, gdzie pojawia się zabawa, natychmiast rodzi się pytanie o reguły — i o to, kto je ustala. Kultura gry to zarazem kultura władzy i oporu.

Lenistwo z kolei bywa współcześnie jedną z ostatnich form buntu. Uprawiane świadomie, manifestuje się jako sprzeciw wobec „wydajnościowego” świata, jako afirmacja bezczynności, jako mikropolityka odmawiania udziału w logice zysku. Od średniowiecznych apologi snu i odpoczynku, przez romantyczną melancholię, po współczesne praktyki slow life i „cyfrowego detoksu” — lenistwo staje się podstawą etyki, ale także swoistą estetyką nie-działania. Może właśnie w nim kryje się potencjał „odzyskiwania” czasu, ciała, wspólnoty, a nawet myślenia.

Czy zatem gra, zabawa i lenistwo są od siebie odrębne, czy raczej tworzą wspólne pole napięcia między ruchem a bezruchem, regułą a jej zawieszeniem, wysiłkiem a odpoczynkiem? Czy można myśleć o lenistwie jako o najbardziej radykalnej formie gry — z samym systemem? A może gra i zabawa są tylko formami racjonalizacji bezczynności, subtelnymi sposobami legitymizacji lenistwa w świecie, który boi się „nicnierobienia”?

W ramach refleksji nad triadą gra/zabawa/lenistwo zapraszamy do nadsyłania tekstów podejmujących między innymi następujące wątki:

• filozofie gry, zabawy i odpoczynku
• gra jako struktura hermeneutyczna, artystyczna, polityczna
• zabawa w kulturze późnego kapitalizmu: gamifikacja, spektakl, performans
• lenistwo jako sprzeciw, nieposłuszeństwo, strategia oporu
• praca i odpoczynek: biopolityka zmęczenia i ekonomia przerw
• gra jako wspólnota: rytuały, reguły, improwizacje
• zabawa i dzieciństwo w kulturze medialnej
• estetyka bezczynności: od dolce far niente do burnout
• posthumanistyczne i międzygatunkowe wymiary zabawy
• nieproduktywność jako źródło kreatywności

Teksty, wraz ze wszystkimi wymaganymi metadanymi, prosimy nadsyłać przez system OJS do dnia 15 września 2026, zgodnie z procedurą opisaną w zakładkach „O czasopiśmie” i „Dla autorów”.