Autorytet reżysera w teatrze
Abstrakt
Kazimierz Braun
Director’s Authority in Theatre
The article presents the evolution of the position of the theatre’s director, which, as it is known, ended with the claim that the twentieth century was the age of the director. Meanwhile, a theatre without a director is not an unknown phenomenon. The author tracks the birth and the development of direction from practice to art, and the subsequent popularisation of directing in the organization of theatrical performances. The author gives a separate account the historical context of the domination of director in the Western culture. It also discusses the various sources of authority of the director, and presents a variety of director’s states, from a “total” director to the crisis of his authority. Other types of the director’s impact and engagement models constitute separate considerations, including the characteristics represented by such figures as: charismatic, educator, writer, playwright, administrator, and activist. The article refers to various types of influence typical of different historical periods and different patterns of involving culture in social life.
University at Buffalo Polska
Kazimierz Braun ukończył polonistykę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1958) oraz reżyserię dramatyczną w PWST w Warszawie (1962). Doktoryzował się na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu (1971), habilitował się na Uniwersytecie Wrocławskim (1975) oraz w PWST w Warszawie (1988). Został mianowany profesorem w USA (1989) i profesorem w Polsce (1992). Jako reżyser zadebiutował w teatrze w 1961 r., w telewizji w 1962 r. Reżyserował w Teatrze Polskim w Warszawie, Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, Teatrze im. Horzycy w Toruniu, Teatrze im. Solskiego w Tarnowie, oraz za granicą m.in. w USA, Irlandii, Kanadzie, Niemczech. W latach 1967-1971 był Dyrektorem Artystycznym Teatru im. Osterwy w Lublinie, w latach 1971-1974 Dyrektorem Naczelnym i Artystycznym tamże, w latach 1975-1984, Dyrektorem Naczelnym i Artystycznym Teatru Współczesnego we Wrocławiu, skąd został zwolniony przez władze z powodu działalności opozycyjnej. Od 1985 r. pracował i mieszkał w USA. Reżyserował m.in. w The Guthrie Theatre w Minneapolis, Odyssey Theatre w Los Angeles, Chicago Actors Ensemble, Kavinoky Theatre w Buffalo, oraz na uniwersytetach.
Do jego najwybitniejszych prac zaliczano cykle przedstawień według sztuk C. Norwida (13 widowisk)[2], T. Różewicza (19 widowisk)[3], Shakespeare’a (12 widowisk w językach polskim i angielskim)[4], oraz Dziady A. Mickiewicza (dwukrotnie) oraz Dżuma według A. Camusa i Anna Livia według J. Joyce’a i inne.
Wykładał m.in. w New York University, University of California Santa Cruz, University at Buffalo. Prowadził warsztaty reżyserskie w USA, Polsce, Irlandii i Wielkiej Brytanii. Współpracował z zespołami polskimi w USA i Kanadzie.
W swoich pracach teatralnych Kazimierz Braun odwołuje się do tradycji Appii, Craiga, Wyspiańskiego i Osterwy. Tworzy przedstawienia w oparciu o swą ideę "Teatru wspólnoty"[5], dążąc do przemienienia aktorów i widzów w jedną twórczą grupę. Osiąga to poprzez wytworzenie specjalnych relacji międzyludzkich w czasie akcji widowiska, jak również budując przestrzeń teatralną, która łączy wszystkich obecnych. W swoich utworach prozatorskich i dramatycznych Braun posługuje się stylistyką i środkami wyrazowymi "fikcji historycznej", w której prawdziwe zdarzenia i prawdziwe postaci służą jako fundament do zbudowania skomplikowanej rzeczywistości symbolicznej i duchowej. W swoich pracach poświęconych historii teatru wydobywa zależności między estetyką, a społecznym i politycznym kontekstem życia teatralnego. Tłumaczył z angielskiego, francuskiego i włoskiego na polski, oraz z polskiego, francuskiego i rosyjskiego na angielski.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
