The analysis of the prayer contained in the Hebrew-Russian prayer book allows to describe the linguistic image of God and his people — Israel/Jews. Appealing to the patriarchs, to the covenant between God and Israel, to the Torah, Jerusalem and temple worship, that is, the centuries-long Jewish religious tradition, are cultural codes, and at the same time key components of Jewish identity. They are a point of reference in considering so called the Jewish question, taking into account primarily the Jewish perspective, not the Christian one.

W artykule dokonano przeglądu utworów literatury rosyjskiej, w których pojawiają się Żydzi bucharscy. Rozważania obejmują okres od XIX wieku, gdy Żydzi bucharscy stali się etnograficznym i estetycznym odkryciem w prozie Nikołaja Karazina, poprzez przełom XX i XXI wieku (w prozie Diny Rubiny, Mariny Chernovej i Mariny Avrukiny), ujmujący motyw bucharskich Żydów jako z jednej strony refleksję nad tematem tabu, z drugiej zaś ilustrację przełamywania stereotypu, po czasy współczesne reprezentowane przez twórczość Jevgieniya Abdullayeva (Sukhbata Aflatuni) ze wskazaniem jej cech postkolonialnych.

Artykuł przedstawia portrety Żydów i poglądy na tzw. kwestię żydowską Zinaidy Hippius i Marii Dąbrowskiej na podstawie ich pamiętników. Analiza prowadzi do wniosku, że zarówno rosyjska, jak i polska pisarka odnosiły się do Żydów w sposób ambiwalentny, a ich poglądy, ukształtowane przez wydarzenia historyczne, ewoluowały z biegiem czasu. Obie autorki były zagorzałymi przeciwniczkami antysemityzmu, rozumianego jako ideologia rasistowska przejawiająca się w stosowaniu przemocy wobec Żydów. Jednak postawa Hippius, zwłaszcza po przewrocie bolszewickim, oraz Dąbrowskiej – po II wojnie światowej, w dużej mierze zdefiniowała mit judeobolszewizmu i stereotypowe podejście do innych.

Artykuł poświęcony jest Salomonowi Bartowi (1885-1941), poecie i emigrantowi, który po rewolucji październikowej przeniósł się do Warszawy. W latach 30. XX wieku dołączył do Literaturnoe Sodruzhestvo, które skupiało rosyjskich intelektualistów i artystów w Polsce. Opublikował pięć tomików poezji, skupiających się głównie na tematyce śmierci. Już za życia był uważany za poetę osobliwego. W październiku 1940 roku został wywieziony do warszawskiego getta, gdzie zmarł z głodu.

W artykule poruszony jest problem oddania w polskim przekładzie żydowskich cech języka Lejzorka Rojtszwańca, głównego bohatera powieści Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca Ilji Erenburga. Szczególną uwagę autor tekstu zwraca na analizę tłumaczenia atrybutów językowych świadczących o przynależności narodowej bohatera, tj. m.in. partykuły, wykrzyknienia, spójniki, zaimki osobowe w formach koniugacyjnych, budowa zdania. W efekcie w artykule wskazuje się, że w przeważającej większości przypadków żydowskie atrybuty języka nie zostają zachowane w przekładzie, a ich brak zostaje w nieznacznym stopniu zrekompensowany tłumaczeniem imienia bohatera Лазик jak Lejzorek.

Przeprowadzono analizę kompleksowego opracowania pt. „Kwestia żydowska w powieści współczesnej”, opublikowanego w 1879 r. w „Tygodniku Ilustrowanym” przez Walerię Marrené (1832–1903) – polską pisarkę i publicystkę, krytyczkę i feministkę epoki pozytywizmu. Autorka dogłębnie analizuje tzw. kwestię żydowską we współczesnej powieści, przedstawiając przykłady z czterech literatur europejskich: francuskiej, niemieckiej, angielskiej i polskiej. Waleria Marrené analizuje konflikt między lokalną społecznością a nowoprzybyłymi pochodzenia żydowskiego i wskazuje różnice w przedstawianiu interesujących ją tematów.

Poetycka kartografia Paula Celana (1920–1970) opiera się na „hologramach ciemności” (jak nazwała je Amy Colin, amerykańska badaczka twórczości Celana), metaforycznych konstelacjach, które odzwierciedlają doświadczenia cierpienia, zmierzchu i śmierci. Poezja „po Shoah” rumuńskiego poety pochodzenia żydowskiego, piszącego w języku niemieckim, stanowi szczególny krajobraz jego muzycznej „fugi śmierci”, w której ludzkie cierpienie jest przedstawione w surrealistycznych obrazach, które w milczeniu wyrażają traumę Holokaustu. Teodycea Celana powstaje jako „retoryka tego, co niewysłowione”, cichy dialog z Innym (Lévinas), ale także z nieobecnym Innym, Nikim, z którym poeta rozmawia i który staje się adresatem jego „wierszy-modlitw” lub „nie-wierszy” (noems), jak je nazywa. To nieobecnego Innego poeta czci i celebruje w swojej „poezji ciszy”. Język również doświadczył cierpienia, ale został „wzbogacony przez nie” i teraz można go usłyszeć „po drugiej stronie ciszy”. Poezja Celana jest mocno zakorzeniona w pamięci o Holokauście i traumatycznych doświadczeniach narodu żydowskiego. Aby ukoić swój ból, poeta nieustannie powraca do „Brunnenland”, swojego miejsca urodzenia położonego w Bukowinie, gdzie zawsze znajdował źródło, które napędzało jego poetycką duszę i serce. Ulubioną metaforą poety jest południk, który wyznacza punkt odniesienia na kartograficznej siatce wszystkich jego poetyckich obrazów.