Wady wymowy oraz trudności w czytaniu i pisaniu u dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym
Abstract
The article discusses speech defects and reading and writing difficulties in persons with moderate intellectual disability. The analysis of the problems is based on studies conducted by one of the authors in a seven-person group of intellectually disabled adults. The subjects were presented with three tasks. The first task evaluated the motor skills of speech organs. The objective of the second task was to assess articulation skills. For this purpose, a questionnaire to test pronunciation was used. It consisted of a hundred pictures. The names of the objects shown in the pictures enabled the investigation of articulation of all sounds in each of the possible positions in a word. The last part of the investigation (task three) was a multifaceted assessment of reading and writing difficulties. The collected empirical data also enabled the attempt to answer the question whether among the problems of mentally handicapped persons there is a relationship between articulation difficulties and mistakes appearing in reading and writing.Key words: speech defects, reading and writing difficulties, moderate intellectual disability
References
Bałachowicz J.: Czynniki warunkujące osiągnięcia uczniów klas III–VIII w nauce czytania. W: Sprawności językowe dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Red. J. Bałachowicz, J. Paluszewski. Warszawa, Wydaw. WSPS im. Marii Grzegorzewskiej 1995, s. 97–112.
Bałachowicz J.: Konstruowanie tekstu uczniów klas II–IV na temat obrazka. W: Sprawności językowe dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Red. J. Bałachowicz, J. Paluszewski. Warszawa, Wydaw. WSPS im. Marii Grzegorzewskiej 1995, s. 7–17.
Błeszyński J.: Diagnoza rozwoju mowy osób z niepełnosprawnością intelektualną. W: Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki. Red. S. Milewski, E. Czaplewska. Gdańsk, Harmonia Universalis 2012, s. 177–221.
Bobkowicz‑Lewartowska L.: Niepełnosprawność intelektualna. Diagnozowanie, edukacja i wychowanie. Gdańsk, Harmonia Universalis 2011.
Bogdanowicz M.: Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa, WSiP 1991.
Bogdanowicz M.: Realność dysleksji – historia badań, terminologia, definicja. W: Zaburzenia mowy. Red. S. Grabias. Lublin, Wydaw. UMCS 2001, s. 376–396.
Bogdanowicz M.: Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. W: Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki. Red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska. Opole, Wydaw. Uniwersytetu Opolskiego 2003, s. 491–535.
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fourth Edition: Text Revision: DSM-IV. Washington, American Psychiatric Association 1994.
Domagała A., Mirecka U.: Grafomotoryka u dzieci w wieku 7–13 lat. Lublin, Wydaw. UMCS 2010.
Domagała A., Mirecka U.: Grafomotoryka w diagnozie logopedycznej. „Logopedia” 2009, t. 38, s. 218–227.
Domagała A., Mirecka U.: Ocena poziomu graficznego pisma dzieci w wieku 7–13 lat. W: Diagnoza dysleksji. Najważniejsze problemy. Red. G. Krasowicz‑Kupis. Gdańsk, Grupa Wydawnicza „Harmonia” 2009, s. 312–322.
Domagała A., Mirecka U.: Profil sprawności grafomotorycznych. Gdańsk, Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych 2010.
Domagała A., Mirecka U.: Standard postępowania logopedycznego w przypadku dysleksji rozwojowej. „Logopedia” 2008, t. 37, s. 117–125.
Gąsowska T., Pietrzak‑Stępkowska Z.: Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Warszawa, WSiP 1994.
Górniewicz E.: Pedagogiczna diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Toruń, Wydaw. Adam Marszałek 1998.
Grabias S., Kurkowski Z.M., Woźniak T.: Logopedyczny test przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym. Lublin, Wydaw. UMCS 2002.
ICD-10: International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems. Geneva 1992. Wyd. pol.: Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń w zachowaniu w ICD‑10. Warszawa, Uniwersyteckie Wydaw. Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii 1998.
Kania J.T.: Podstawy językoznawczej klasyfikacji zaburzeń mowy. W: Idem: Szkice logopedyczne. Lublin, Polskie Tow. Logopedyczne 2001, s. 11–30.
Kostrzewski J.: Charakterystyka osób upośledzonych umysłowo. W: Upośledzenie umysłowe – Pedagogika. Red. K. Kirejczyk. Warszawa, PWN 1981, s. 97–129.
Kostrzewski J., Wald I.: Podstawowe wiadomości o upośledzeniu umysłowym. W: Upośledzenie umysłowe – Pedagogika. Red. K. Kirejczyk. Warszawa, PWN 1981, s. 52–97.
Kowalik S.: Rehabilitacja upośledzonych umysłowo. Warszawa, PWN 1981.
Krasowicz‑Kupis G.: Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu i pisaniu u dzieci 6–9-letnich. Lublin, Wydaw. UMCS 1999.
Lausch‑Żuk J.: Pedagogika osób z umiarkowanym, znacznym i głębokim upośledzeniem umysłowym. W: Pedagogika specjalna. Red. W. Dykcik. Poznań, Wydaw. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1997, s. 131–147.
Lubańska D.: Umiejętności czytania uczniów klas VIII. W: Sprawności językowe dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Red. J. Bałachowicz, J. Paluszewski. Warszawa, Wydaw. WSPS im. Marii Grzegorzewskiej 1995, s. 81–96.
Melanowicz J.: Proces czytania i pisania i trudności w jego opanowaniu. W: Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Red. H. Wasyluk‑Kuś. Warszawa, WSiP 1984, s. 17–34.
Michalik M.: Błędy w pisemnych wypowiedziach uczniów szkoły specjalnej. „Szkoła Specjalna” 2006, nr 2, s. 104–115.
Minczakiewicz E.: Z badań nad zaburzeniami mowy u dzieci upośledzonych umysłowo. W: Zagadnienia oligofrenopedagogiki. Red. J. Pańczyk. Warszawa, WSiP 1989, s. 7–34.
Rakowska A.: Język, komunikacja, niepełnosprawność. Wybrane zagadnienia. Kraków, Wydaw. Naukowe Akademii Pedagogicznej 2003.
Spionek H.: Zaburzenia rozwoju u uczniów a niepowodzenia szkolne. Warszawa, PWN 1985.
Tarkowski Z.: Zaburzenia mowy upośledzonych umysłowo. W: Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki. Red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska. Opole, Wydaw. Uniwersytetu Opolskiego 1999, s. 489–495.
Wróbel T.: Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym. Warszawa, WSiP 1985.
Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, Uniwersytet Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie
Studentka kierunku logopedia z audiologią, Uniwersytet Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.