Głos tłumacza w polsko-słoweńskim dialogu międzykulturowym
Abstrakt
The article presents considerations on the role and activities of the translator in a Polish-Slovenian intercultural dialogue. In addition to translating works, translators from peripheral languages engage (to a greater or lesser extent) in various translation-related activities. This also applies to translators of Slovenian literature in Poland. Their role as cultural intermediaries, ambassadors, animators and literary agents becomes important. The article uses the theory of the French sociologist Pierre Bourdieu, which is helpful in describing the complex interaction of various social and cultural realities.
Słowa kluczowe
Slovenian literature in Poland; literary translation; translator’s activities; Bourdieu’s theory; Polish-Slovenian intercultural dialogue
Bibliografia
Balcerzan E.: Tłumaczenie jako „wojna światów”. W kręgu translatoryki i komparatystyki. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2011.
Bourdieu P.: Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Przeł. A. Sawisz. Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.
Bourdieu P.: Medytacje pascaliańskie. Przeł. K. Wakar. Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
Bourdieu P.: Zmysł praktyczny. Przeł. M. Falski. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Dąmbska-Prokop U.: Śladami tłumacza. Szkice. Viridis, Kraków 1997.
Escarpit R.: Literatura a społeczeństwo. Przeł. J. Lalewicz. W: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia. T. 3. Oprac. H. Markiewicz. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976, s. 148—181.
Gawlak M.: Podwójne życie tłumacza. „Przekłady Literatur Słowiańskich” 2018, t. 9, cz. 1, s. 59—73.
Jarniewicz J.: Gościnność słowa. Szkice o przekładzie literackim. Znak, Kraków 2012.
Lahire B.: Podwójne życie pisarzy. Przeł. I. Okulska. W: Socjologia literatury. Antologia. Red. G. Jankowicz, M. Tabaczyński. Korporacja Ha!art, Kraków 2015, s. 60—86.
Legeżyńska A.: Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Na materiale powojennych tłumaczeń z A. Puszkina, W. Majakowskiego, I. Kryłowa, A. Błoka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
Majdzik K.: Literatura chorwacka i jej polscy ambasadorzy. Uwagi do bibliografii przekładów literatury chorwackiej w Polsce w latach 2007—2013. „Przekłady Literatur Słowiańskich” 2014, t. 5, cz. 2, s. 43—60.
Markiewicz H.: Tytuły dzieł literackich. W: idem: Zabawy literackie. Oficyna Literacka, Kraków 1992, s. 13—34.
Romanowska A.: Za głosem tłumacza. Szekspir Iwaszkiewicza, Miłosza i Gałczyńskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017.
Słownik Języka Polskiego, wersja internetowa. Hasło: Głos. https://sjp.pwn.pl/szukaj/g%C5%82os.html [dostęp: 3.01.2024].
Šurla A.: Cicha rozmowa ostatnich przekładów Tonego Pretnara. „Przekłady Literatur Słowiańskich” 2009, t. 1, nr 1, s. 278—292.
Tokarz B.: Wzorzec, podobieństwo, przypominanie. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1998.
Tokarz B.: Wstęp. „Przekłady Literatur Słowiańskich” 2009, t. 1, nr 1: Wybory translatorskie 1990—2006, s. 7—11.
Tokarz B.: Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu literackiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010.
Warczok T.: Dominacja i przekład. Struktura tłumaczeń jako struktura władzy w światowym i polskim systemie literackim. W: Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Podręcznik. Red. G. Jankowicz, P. Marecki, M. Sowiński. Korporacja Ha!art, Kraków 2015, s. 16—39.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-0002-5107
MONIKA GAWLAK | dr nauk humanistycznych, literaturoznawczyni,
słowenistka, zatrudniona na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się m.in. wokół zagadnień recepcji i kulturowych uwarunkowań przekładu oraz socjologii literatury (również tłumaczonej). Bada dwudziestowieczną literaturę słoweńską oraz jej polskie przekłady. Jest autorką monografii pt. Świat poetycki Gregora Strnišy (2012) oraz artykułów z zakresu literaturoznawstwa i przekładoznawstwa. Tłumaczy z języka słoweńskiego teksty literackie i naukowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
