Peryferie w obrębie jednego języka: wyzwania tłumaczenia baśni napisanych w dialekcie na standardowy język słowacki
Abstrakt
W artykule opisano wyzwania tłumaczenia wewnątrzjęzykowego — z dialektu peryferyjnego na urzędowy, standardowy język słowacki — na przykładzie tłumaczenia baśni z regionu Szarysz, zachowanych w wiosce Fintice. Baśnie te, zatytułowane Zazračni dzvonček — Zázračný zvonček, ukazały się nakładem wydawnictwa FACE w 2018 roku w formie dwujęzycznej (z tłumaczeniem na język słowacki). W pierwszej części artykułu wyszczególniono peryferyjne aspekty analizowanego tekstu i podkreślono potrzebę wydawania zapomnianych utworów literackich dla podtrzymania tożsamości społeczności i jej dziedzictwa kulturowego. W drugiej części artykułu zawarto analizę przekładu, wskazując różnice między oryginałem a translacją na poziomie morfosyntaktycznym i leksykalnym oraz różnice w stopniu ekspresji.
Słowa kluczowe
tłumaczenie wewnątrzjęzykowe; dialekt; baśnie; peryferie; tożsamość społeczności; dziedzictwo kulturowe społeczności
Bibliografia
Abley M., 2003: Spoken Here. Travels among Threatened Languages. London, Heinemann.
Arzu A., Issa T., 2014: An Effect on Cultural Identity: Dialect. „Procedia — Social and Behavioral Sciences” 143, pp. 555—562.
Barker Ch., 2006: Slovník kulturálních studií. Praha, Portál.
Beel D. et al., 2017: Cultural Resilience: The Production of Rural Community Heritage, Digital Archives and the Role of Volunteers. „Journal of Rural Studies” 54, pp. 459—468.
Buffa F. 1969: Polstoročie výskumu slovenských nárečí. „Slovenská reč”, vol. 34, no. 1, pp. 14—24.
Buffa F., 2004: Slovník šarišských nárečí. Prešov, Náuka.
Casanova P., 1999: La Republique mondiale des lettres. Paris, Seuil.
Cronin M., 2006: Translation and Identity. Oxford—New York, Routledge.
Doruľa J.,1990: O jazyku slovenských ľudových rozprávok. (Konfrontácia pôvodného textu s jeho modernizovanou úpravou). „Slovenská reč”, vol. 55, no. 3, pp. 129—146.
Heldová J., 1985: V říši obrazotvornosti. Praha, Albatros.
Giles H., Coupland N., 1991: Language: Context and Consequences. Pacific Grow: Brooks/ Cole.
Kačala J., 1989: Slovenské ľudové rozprávky a ich súčasné úpravy. „Kultúra slova”, vol. 23, no. 4, pp. 97—110.
Paasi A., 2011: The Region, Identity, and Power. „Procedia. Social and Behavioral Sciences” 14, pp. 9—16.
Paulíny E., 1963: Fonologický vývin slovenčiny. Vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
Rusňák R. 2008: Moderná rozprávka a jej detská recepcia. Prešov, Prešovská univerzita v Prešove.
Šeligová J., 2010 [online]: Rozprávka a jej význam v súčasnej rodine. https://dspace.cuni.cz/bitstream/handle/20.500.11956/33754/DPTX_2010_1__0_120793_0_100501.pdf?sequence=1 (13.09.2019).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
