Problemy (cudzoziemców i lektorów języka polskiego) z wymową liczebników
Abstrakt
The article presents problems, which are encountered by foreigners and native speakers when pronouncing and accentuating Polish numerals. The most common phonetic mistakes are described and the mechanism that leads to their occurance explained. The article concludes with a list of Polish numerals with their phonetic transcription, which shows their correct pronunciation – the one that should be considered as the model pronunciation in official statements and/or accepted in everyday speech.
Słowa kluczowe
pronunciation; numerals; assimilation; orthophonic norm
Bibliografia
Andrzejczuk A., 2011, Dwoje urodzin to brzmi dziwnie. Norma językowa dotycząca połączeń rzeczowników plurale tantum z liczebnikami a jej realizacja w tekstach, „Język Polski”, nr 4.
Bereda T., 1993, Jak wymawiamy wyrazy?, w: Podracki J., red., Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego, Warszawa.
Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., 1976, Kultura języka polskiego, Warszawa.
Cegieła A., Markowski A., 1982, Z polszczyzną za pan brat, Warszawa.
Dejna K., 1973, Dialekty polskie, Wrocław.
Dolacka M., 1993, Liczebniki, w: Podracki J., red., Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego, Warszawa.
Doroszewski W., 1979, O kulturę słowa. Poradnik językowy, t. III, Warszawa.
Gruszczyński W., 1986, O odmianie i składni tzw. liczebników zbiorowych, w: Kurkowska H., red., Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, Warszawa.
Grybosiowa A., 2003, Człowiek współczesny – jednostka precyzyjnie oznakowana, w: tejże, Język wtopiony w rzeczywistość, Katowice (pierwodruk w: „Prace Filologiczne” 1998, t. 43).
Jadacka H., 2006, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa.
Jadacka H., 2010a, Akcent, w: Markowski A., red., Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa.
Jadacka H., 2010b, Liczebnik, w: Markowski A., red., Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa.
Karpowicz T., 1994, Próba określenia normy składniowej dotyczącej użycia liczebników zbiorowych, w: Handke K., Dalewska-Greń H., red., Polszczyzna a/i Polacy u schyłku XX wieku: zbiór studiów, Warszawa.
Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., 1965, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
Kostić-Golubičič M., 2000, Spojrzenie cudzoziemca na liczebniki polskie, w: Mazur J., red., Polonistyka w świecie. Nauczanie języka i kultury polskiej studentów zaawansowanych, Lublin.
Maciołek M., Tambor J., 2014a, Głoski polskie. Przewodnik fonetyczny dla cudzoziemców i nauczycieli uczących języka polskiego jako obcego (wydanie II uzupełnione z uwzględnieniem wymowy zapożyczeń), Katowice.
Maciołek M., Tambor J., 2014b, Głoski polskie. Rentgenogramy, Katowice.
Madejowa M., 1992, Zasady współczesnej wymowy polskiej (w zakresie samogłosek nosowych i grup spółgłoskowych) oraz ich przydatność w praktyce szkolnej, „Język Polski”, nr 2/3.
Mańczak W., 2012, Wymowa tutej, dzisiej, „Linguistica Copernicana”, nr 2 (8).
Markowski A., 2007, Język polski. Poradnik prof. Markowskiego. Problemy językowe i gramatyczne współczesnego Polaka, Warszawa.
Markowski A., red., 2010, Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa.
Mieczkowska H., 1996, Liczebniki na co dzień, Kraków.
Miodek J., 1987, Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Miodek J., 1996, Padły cztery bramki, w: Miodek J., Jaka jesteś, polszczyzno?, Wrocław.
Miodek J., 1998, Rozmyślajcie nad mową!, Warszawa.
Nitsch K., 1949, Składnia dwojga, „Język Polski”, nr 1.
Nitsch K., 1950, Odpowiedzi Redakcji, „Język Polski”, nr 2.
Orłowa K., Synowiec H., 2000, Język ojczysty. Podręcznik do kształcenia językowego dla klasy drugiej gimnazjum, Warszawa.
Ostaszewska D., Tambor J., 2006, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
Podracki J., 1993, Liczebniki polskie, czyli wyrazy, z którymi nikt nie może sobie poradzić, w: tegoż, red., Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego, Warszawa.
Przybylska R., 2002, O języku polskim. Podręcznik dla klas 1–3 liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, dla klas 1–4 technikum. Zakres podstawowy i rozszerzony, Kraków.
Rospond S., 1971, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
Satkiewicz H., 1997a, Ach te liczebniki… Zakres użycia, odmiana i składnia liczebników zbiorowych, „Poradnik Językowy”, z. 2.
Satkiewicz H., 1997b, Kłopotów z liczebnikami ciąg dalszy, „Poradnik Językowy”, z. 4.
Satkiewicz H., 1997c, Liczebnik jeden – niesforny element polskiej składni, „Poradnik Językowy”, z. 5.
Sawicka I., 1995, Fonologia, w: Wróbel H., red., Gramatyka współczesnego języka polskiego, t. Fonetyka i fonologia, Kraków.
Seretny A., Lipińska E., 2005, ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, Kraków.
Stieber Z., 1989, Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Warszawa.
Tambor J., 2000, Rozsunięcie artykulacyjne jako problem fonetyczny i fonologiczny, w: Földi É., Gadányi K., Vox humana. Bolla Kálmán professzor hetvenedik születésnapjára, Budapest.
Tambor J., 2014, Poprawna wymowa polska. Przewodnik dla cudzoziemców i ich nauczycieli, w: Maciołek M., Tambor J., Głoski polskie. Przewodnik fonetyczny dla cudzoziemców i nauczycieli uczących języka polskiego jako obcego (wydanie II uzupełnione z uwzględnieniem wymowy zapożyczeń), Katowice.
Wiśniewski M., 2001, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego (Skrypt dla studentów filologii polskiej), Toruń.
Wieczorkiewicz B., Sinielnikoff R., 1965, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Warszawa.
Wyrwas K., red., 2007, Tysiąc jeden drobiazgów, czyli o kłopotliwych liczebnikach, w: tejże, red., www.poradniajęzykowa.pl, Katowice.
Zbróg P., 2009, Język na miarę. Praktyczne porady dla polonistów, Kielce.
Zieniukowa J., 1987, Liczebniki polskie – wyrazy kłopotliwe, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, r. XXIV.
dr, Katedra Międzynarodowych Studiów Polskich, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-9147-1283
Jego zainteresowania naukowe to: rozwój zasobu leksykalnego polszczyzny współczesnej i historycznej, wpływ techniki na ewolucję języka, gramatyka historyczna i historia języka polskiego, glottodydaktyka polonistyczna. Autor książek: Na tropie form i znaczeń słów (Katowice 2015), Kształtowanie się nazw owadów w języku polskim. Procesy nominacyjne a językowy obraz świata (Katowice 2013), Głoski polskie. Przewodnik fonetyczny dla cudzoziemców i nauczycieli uczących języka polskiego jako obcego (Katowice 2012, wyd. drugie uzupełnione – 2014; wspólnie z J. Tambor), Tęczowa gramatyka języka polskiego w tabelach, cz. 1 i 2 (Katowice 2009, 2010, 2012). Współredaktor tomów Ruch w języku – język w ruchu (Katowice 2012) oraz Granice w języku – język w granicach (Katowice 2014).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
