Plakat – Polska Ryszarda Kai: o krajobrazach i ekologii w nauczaniu języka polskiego jako obcego
Abstrakt
W artykule skupiam się na możliwości wykorzystania plakatów Ryszarda Kai z serii Plakat – Polska na zajęciach z języka polskiego jako obcego (drugiego), ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ekologicznej: katastrofy klimatycznej i zaśmiecenia planety. Wybrałam plakaty Kai, ponieważ cieszą się one ogromną popularnością wśród turystów odwiedzających Polskę, są cenione przez historyków i krytyków sztuki, a ponadto widzę w nich potencjał dydaktyczny wart wykorzystania w nauczaniu języka i kultury polskiej. W artykule opisuję własne doświadczenia dydaktyczne, przedstawiam propozycje ćwiczeń
językowych i komunikacyjnych oraz sugestie zagadnień kulturoznawczych, które mogą zostać poruszone na zajęciach jpjo na różnych poziomach zaawansowania. Wybrałam 10 obrazów związanych z obszarem nadmorskim: Bałtyk, Sopot, Chałupy, Ustka, Krynica Morska, Kąty Rybackie, Żuławy, Nadmorze, Łeba oraz Zalew Wiślany. Na początku artykułu przybliżam sylwetkę artysty. Następnie wskazuję miejsce plakatu w edukacji, zwracając szczególną uwagę na możliwość użycia teorii metafory kognitywnej w odniesieniu do analizy i interpretacji plakatów. Analizę i interpretację wybranych plakatów oraz proponowane ćwiczenia językowe wpisuję w nurt humanistyki ekologicznej. Artykuł może być pomocny dla lektorów jpjo, ponieważ zawiera propozycje konkretnych poleceń, ponadto wskazuje na możliwości łączenia treści zawartych w programach nauczania z dyskusją o aktualnych problemach.
Słowa kluczowe
humanistyka ekologiczna; plakat; antropocen; glottodydaktyka polonistyczna
Bibliografia
Budzik J. H., 2016/2017, Plakat jako tekst kultury w szkolnej edukacji filmowej, „Język Polski w Liceum. Zeszyty Kieleckie”, nr 2, s. 84–99.
Budzik J. H., Kasprzak M., 2020, O pewnej tendencji (współczesnego) kina francuskiego… „Kino przedmieść” i jego wizualne parateksty na przykładzie „Nienawiści” Mathieu Kassovitza i „Nieustraszonej” Danielle Arbid, „Panoptikum”, nr 23, s. 150–167, https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/panoptikum/article/view/4785/4181 [dostęp: 22.03.2021], https://doi.org/10.26881/pan.2020.23.11.
Budzik J. H., Tambor A., 2018, Polska półka filmowa. Krótkometrażowe filmy aktorskie i animowane w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Budzik J., 2013, Film w edukacji – różne praktyki adaptacyjne. Artystyczny plakat filmowy jako paratekst filmu, w: Adaptacje I. Język – literatura – sztuka, red. W. Hajduk-Gawron, A. Madeja, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 323–337.
Burzyńska A., 2001, Kognitywna teoria metafory w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, red. R. Cudak, J. Tambor, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 109–118.
Domańska E., 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 13–32, http://rcin.org.pl/Content/62034/WA248_79056_P-I-2524_domanska-humanist_o.pdf [dostęp: 22.03.2021].
Fiedorczuk J., 2015, Cyborg w ogrodzie, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Warszawa.
Filmoteka Narodowa, http://www.fn.org.pl/public/upload/12.01.17%20Kryteria%20oceny%20analizy%20i%20interpretacji%20plakatu%20filmowego.pdf [dostęp: 31.01.2020].
Hajduk-Gawron W., 2020, Smok czy smog – treści proekologiczne w glottodydaktyce polonistycznej na podstawie badań ankietowych i podręczników, https://www.youtube.com/watch?v=qXoFYsUwtEI&t=2963s [dostęp: 26.08.2021].
Janowska I. i in., red., 2016, Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1-C2, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Łubieński S., 2020, Książka o śmieciach, Wydawnictwo Agora, Warszawa.
Madeja A., Morcinek B., 2007, Polski mniej obcy, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
Marcinkiewicz K., 2018, Co zmalował Ryszard Kaja, w: Ryszard Kaja. Zachcianki codzienności [katalog wystawy], Biuro Wystaw Artystycznych, Leszno.
Miodunka W.T., red., 2009, Kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego: stan obecny – programy nauczania – pomoce dydaktyczne, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Przechodzka G., Trębska-Kerntopf A., 2001, Miejsce dzieła sztuki malarskiej w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, red. R. Cudak, J. Tambor, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 183–197.
Sujecka-Zając J., 2020, Czy jesteśmy gotowi na ekoglottodydaktykę w polskim kontekście edukacyjnym?, „Neofilolog”, nr 55/1, s. 11–26, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/n/article/view/24652/22769 [dostęp: 22.03.2021], http://dx.doi.org/10.14746/n.2020.55.1.2.
Szałasta-Rogowska B., 2007, Tekst literacki i malarski w nauczaniu cudzoziemców. Sposoby pracy na zajęciach lektoratowych, w: Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. A. Achtelik, J. Tambor, Wydawnictwo Gnome, Katowice, s. 141–152.
Ślósarz A., 2013, Plakat i reklama na lekcjach języka polskiego w liceum i technikum. Poradnik z ćwiczeniami dla nauczyciela, Warszawa, http://www.oke.krakow.pl/inf/filedata/files/a_slosarz_plakat%20i%20reklama%20na%20lekcjach%20jezyka%20polskiego.pdf [dostęp: 22.03.2021].
Tambor A., 2015, Film jako przedmiot i narzędzie nauczania kultury i języka polskiego jako obcego, rozprawa doktorska, https://sbc.org.pl/dlibra/publication/199419/edition/188016/content [dostęp: 22.03.2021].
Warda M., 2015, Dwudziestolecie międzywojenne. Tom 49. Plakat i reklama, Edipresse Polska, Warszawa.
Butcher A. i in., 2009, Celuję w C2. Zbiór zadań do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie C2, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
Filmoznawczyni i lektorka języka polskiego jako obcego, absolwentka podyplomowego studium historii sztuki. Autorka książek Filmowe cuda i sztuczki magiczne. Szkice z archeologii kina (Katowice 2015) oraz Dotyk światła. O zmysłowym doznawaniu kina (Katowice 2012), współautorka (wraz z Agnieszką Tambor) publikacji Polska półka filmowa. Krótkometrażowe filmy aktorskie i animowane w nauczaniu języka polskiego jako obcego (Katowice 2018). Lektorka języka polskiego w INALCO w Paryżu (2016/2017), laureatka Fulbright Slavic Award na University of Washington w Seattle (2017/2018). Zawodowo i badawczo zajmuje się edukacją medialną oraz glottodydaktyką polonistyczną.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
