Humanistyka odpornościowa w czasach katastrofy klimatycznej

Magdalena Ochwat

doi:10.31261/PS_P.2023.32.01

Published: 2023-10-16

Vol. 32 No. 2 (2023)

Resilience Humanities in Times of Climate Catastrophe

Magdalena Ochwat

Section: GEologos. In search of new alliances

https://doi.org/10.31261/PS_P.2023.32.01

Abstract

The article constitutes an attempt to answer the question if humanities can build a widely-understood resilience in times of climate catastrophe, and, if so, which humanities can help people survive despite their experiences of unprecedented environmental threats. Resilience humianities, being conducive to the development of social and ecological skills that support functioning in difficult conditions of the global environmental crisis has been considered as one possible way of accomplishing the very objective. Among the skills mentioned the most important included the ability to build the sense of community of all the creatures living on Earth, or form belonging to a great network of life (intertwining humanities), to shape emotional closeness with the Earth (field humanities), and develop an attitude of readiness for the future creating scenarios for tomorrow (future humanities). Also, an attempt was made to look at the current ecological crisis as an opportunity to work through the concepts of the humanities which are capable of creating reality and the future, and, at the same time, constitute the source of regeneration of our strength.

Keywords:

resilience humanities , new humanities , climate catastrophe , ecopoetics

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Ochwat, M. (2023). Resilience Humanities in Times of Climate Catastrophe. Postscriptum Polonistyczne, 32(2), 1–20. https://doi.org/10.31261/PS_P.2023.32.01

Cited by / Share

References

Literatura
Google Scholar

Abriszewski K., 2010, Splatając na nowo ANT. Wstęp do „Splatając na nowo to, co społeczne”, w: B. Latour, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. A. Derra, K. Abriszewski, Universitas, Kraków, s. III–XXXVI.
Google Scholar

Angiel J., Hibszer A., Szkurłat E., 2020, Zajęcia terenowe w kształceniu geograficznym. Od teorii i idei dydaktycznych do praktyki szkolnej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Google Scholar

Angiel J., Szkurłat E., red., 2019, Miejsce i przestrzeń. Edukacja geograficzna w ujęciu humanistycznym, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań–Warszawa.
Google Scholar

Buell L., 1995, The Environmental Imagination: Thoreau, Nature Writing, and the Formation of American Culture, Harvard University Press, Cambridge, Mass.
Google Scholar

Bzymek A., 2020, Wymiary resilience w naukach o wychowaniu, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar

Cleveland D.A., 2013, Resilience: Antidote for the Anthropocene, „Resilience: A Journal of the Environmental Humanities”, vol. 1, no 1, https://muse.jhu.edu/article/565559/pdf [dostęp: 2.12.2022].
Google Scholar

Czapliński P., 2017, Sploty, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 9–17.
Google Scholar

Czapliński P., Tabaszewska J., 2022, Otwieranie przyszłości, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 7–18.
Google Scholar

Dobrosielski P., Kurz I., Sowa J., 2020, Wstęp. Pojęcia – obrazy – praktyki, w: Kultury antycypowanych przyszłości, red. P. Dobrosielski, I. Kurz, J. Sowa, Biennale Warszawa – Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa, s. 7–21.
Google Scholar

Dobrosielski P., Kurz I., Sowa J., red., 2020, Kultury antycypowanych przyszłości, Biennale Warszawa – Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa.
Google Scholar

Domańska E., 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 13–32.
Google Scholar

Domańska E., 2017, Sprawiedliwość epistemiczna w humanistyce zaangażowanej, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 41–59.
Google Scholar

Domańska E., 2022: Wprowadzenie: humanistyka prewencyjna, w: Humanistyka prewencyjna / Resilience Academic Team (RAT), koordynacja prac red. E. Domańska, P. Słodkowski, M. Stobiecka, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie – Poznańskie Centrum Dziedzictwa, Warszawa–Poznań 2022, s. 7–22.
Google Scholar

Dymiter M., 2021, Notatki z terenu, Wydawnictwo Części Proste, Gdańsk.
Google Scholar

Farrier D., 2021, Za milion lat od dzisiaj. O śladach, jakie zostawimy, przeł. A. Gomola, Bo.wiem, Kraków.
Google Scholar

Godawa J., 2021, Zielona inkluzja, czyli o relacji człowieka z przyrodą, outdoor education i leśnej bajce, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Grochowski G., 2021, Zaplecza wiedzy, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 7–12, https://doi.org/10.18318/td.2021.2.1.
Google Scholar

Haraway D.J., 2021, Nie uciekajmy przed kłopotami. Antropocen – kapitałocen – chthulucen, w: Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu, red. J.W. Moore, przeł. K. Hoffmann, P. Szaj, W. Szwebs, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań, s. 49–94.
Google Scholar

Ingold T., 2018, Splatać otwarty świat. Architektura, antropologia, design, wybór i oprac. E. Klekot, przeł. E. Klekot, D. Wąsik, Instytut Architektury, Kraków.
Google Scholar

Kimmerer R.W., 2020, Pieśń Ziemi. Rdzenna mądrość, wiedza naukowa i lekcje płynące z natury, przeł. M. Bukowska, Znak Litera Nova, Kraków.
Google Scholar

Kosewski R., 2020, Przyszłość widziana z tylnego siedzenia samochodu bezzałogowego, w: Kultury antycypowanych przyszłości, red. P. Dobrosielski, I. Kurz, J. Sowa, Biennale Warszawa – Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa, s. 143–157.
Google Scholar

Książek M., 2023, Atlas dziur i szczelin, Znak Litera Nova, Kraków.
Google Scholar

Latour B., 2010, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. A. Derra, K. Abriszewski, Universitas, Kraków.
Google Scholar

Lebda M., 2020, Czytanie wody, „Magazyn Pismo”, 2.06.2020, https://magazynpismo.pl/idee/osobista_historia/do-zobaczenia-rzeko-wisla-malgorzata-lebda/ [dostęp: 10.12.2022].
Google Scholar

Leggewie C., Welzer H., 2012, Koniec świata, jaki znaliśmy. Klimat, przyszłość i szanse demokracji, przeł. P. Buras, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Lelonek D., 2021, Wasteplants Atlas / Atlas śmiecioroślin, przeł. na język angielski E. Rose, Galeria Miejska Arsenał, Lokal_30, Poznań.
Google Scholar

Marzec A., 2022, Kosmogonie, czyli o początkach światów – zwrot spekulatywny, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 62–81.
Google Scholar

Nycz R., 2017a, Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki, Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, Warszawa.
Google Scholar

Nycz R., 2017b, Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywnych obserwacji, koniektur, refutacji, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 18–40.
Google Scholar

Olszański G., 2022, Rawa-lawa. Wiersz na motywach akwatycznych, „Papier ASP”, #5: Temat: rzeka. Rawa w ujęciu interdyscyplinarnym, s. 18.
Google Scholar

Oreskes N., Conway E.M., 2018, Upadek cywilizacji zachodniej. Spojrzenie z przyszłości, przekł. i oprac. nauk. E. Bińczyk, J. Gużyński, K. Tarkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Pawlicka U., 2015, To nie jest muzeum, to jest laboratorium, „Czas Kultury”, nr 2, s. 60–65.
Google Scholar

Pawlicka U., 2017, Humanistyka: pracownia, centrum czy laboratorium?, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 314–333, https://doi.org/10.18318/td.2017.1.26.
Google Scholar

Rich N., 2019, Ziemia. Jak doprowadziliśmy do katastrofy, przeł. A. Szling, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Google Scholar

Rogowska-Stangret M., 2021, Być ze świata. Cztery eseje o etyce posthumanistycznej, wstęp M. Środa, ilustr. M. Skrzeczkowska, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Google Scholar

Skubała P., 2015, Wokół tajemnicy życia na Ziemi, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, T. 11, s. 49–59, http://wrh.edu.pl/wp-content/uploads/2018/06/Piotr-Skuba%C5%82a_wrh_11_2015.pdf [dostęp: 31.12.2022].
Google Scholar

Słowik D., 2021, Samosiejki, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Solnit R., 2018, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, przeł. A. Dzierzgowska, S. Królak, Karakter, Kraków.
Google Scholar

Tabaszewska J., 2022, Humanistyka służebna. Negocjowanie pola i budowanie autonomii w dobie kryzysu, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Google Scholar

Tokarczuk O., 2012, Moment niedźwiedzia, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Tokarczuk O., 2017, Prowadź swój pług przez kości umarłych, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Tsing A.L., 2015, The Mushroom at the End of the World: On the Possibility of Life in Capitalist Ruins, Princeton University Press.
Google Scholar

Tsing A.L., 2020, Sztuki uważności, przeł. P. Czapliński, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 204–214.
Google Scholar

Welsch W., 2012, Homo mundanus. Jenseits der anthropischen Denkform der Moderne, Velbrück Wissenschaft, Weilerswist, Velbrück.
Google Scholar

Zajączkowska U., 2019, Patyki, badyle, Marginesy, Warszawa.
Google Scholar

Netografia
Google Scholar

Biblia warszawska, Biblia-Online.pl, http://biblia-online.pl/ [dostęp: 2.12.2022].
Google Scholar

„Cóż po humanistach w czasie marnym?” – debata dla pracowników i studentów UŚ, YouTube, Uniwersytet Śląski, 22.10.2021, https://www.youtube.com/watch?v=r7YEInujx_Q [dostęp: 10.12.2022].
Google Scholar

Manifest, Instytut Reportażu, https://instytutr.pl/manifest/ [dostęp: 31.12.2022].
Google Scholar

Sugiera M., Splataj (się)!, Spreaker, https://www.spreaker.com/user/14117252/sugiera-calosc_1 [dostęp: 2.12.2022].
Google Scholar

Zbierzchowski C., 2020, Chłopi 2050, czyli Agronauci w czasach katastrofy klimatycznej, Storytel, www.storytel.com/pl/pl/books/1225490-Chlopi-2050-czyli-Agronauci-w-czasach-katastrofy-klimatycznej [dostęp: 20.12.2022].
Google Scholar

https://www.birmingham.ac.uk/research/global-goals/sustainable-cities/innovation/humanities-for-resilience.aspx [dostęp: 10.01.2022].
Google Scholar

Magdalena Ochwat

Magdalena.ochwat@us.edu.pl
https://orcid.org/0000-0002-0178-165X

Affiliation:

University of Silesia in Katowice Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

MAGDALENA OCHWAT – PhD, Institute of Literary Studies, Faculty of Humanities, University of Silesia in Katowice, Katowice, Poland. She is connected with the Institute of Literary Studies and Interdisciplinary Centre for Research on Humanistic Education at the University of Silesia in Katowice. Her research interests oscillate around the issues of the Polish studies education, using literary reports in education and social responsibility of school reading. She is interested in challenges of the 20th century: global crises, migration, climate changes and multiculturalism. She is an editor-in-chief of „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, coordinator of the programme for teachers of Polish at the University of Polish teachers as part of the POWER project, and a participant of the School of Ecopoetics.

Vol. 32 No. 2 (2023)
Published: 2023-03-29

ISSN: 1898-1593

eISSN: 2353-9844

10.31261/PS_P

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit

Resilience Humanities in Times of Climate Catastrophe

Abstract

Keywords:

Magdalena Ochwat

Information