Strona redakcyjna

Spis treści

КУЛЬТУРНЫЙ РАДИКАЛИЗМ ПРОШЛОГО СТОЛЕТИЯ

Резюме

Из первого  послания святого апостола Иоанна Богослова (5–19) следует, «что весь мир лежит во зле». В этой связи необходимости преодоления последствий людоеских тоталитаризмов ХХ столетия должно сопутствовать сознание имманетной порочности человеической природы. Во избежание ситуации, когда «экстремизм» терапии  может повторять «экстремизм» самой болезни.

CULTURAL RADICALISM OF THE LAST CENTURY

Summary

From St John’s First Letter (5–19) comes that ‘the whole world is seated in wickedness.’ Thus, the necessity for overcoming of the results of genocidal totalitarianisms of the 20th century ought to be accompanied by consciousness of the immanent sinfulness of the human nature so that in the battle against evil possible ‘extremism’/ radicalism of the therapy should not worsen the extremism of the disease itself.

ARCHETYP RADYKALIZMU ROSYJSKIEGO: PROTOPOP AWWAKUM I CAR ALEKSIEJ MICHAJŁOWICZ

Streszczenie

Ruch protopopa Awwakuma to objaw kryzysu kultury Rusi Moskiewskiej XVII wieku. Paradoksem starego obrządku jest fakt, że kwestionując reformę cerkiewną, broniąc „litery” słowa, podważa  jej „ducha”, tworząc precedens „wolnego słowa” kultury rosyjskiej, opozycyjnego wobec  systemu politycznego.

ARCHETYPE OF RUSSIAN RADICALISM: PROTOPOP AVVAKUM AND THE TSAR ALEKSEI MIKHAILOVICH

Summary

Protopop Avvakum’s movement is a symptom of cultural crisis of Muscovite Rus of the 17th century. The paradox of the Old Belief is the fact that while defending the ‘letter’ of the word and disputing the Russian Church Reform, it is questioning its ‘spirit,’ forming a precedent of the ‘free word’ (being in opposition against the political system) of Russian culture.

UTRATA WIARY W BOGA (SEKULARYZACJA I DETEIZACJA ŚWIADOMOŚCI) ORAZ RADYKALIZM POLITYCZNY W ROSJI NA POCZĄTKU XX WIEKU

Streszczenie

Proces ten dokonuje się na przestrzeni XVIII i XIX stulecia. Coraz bardziej słabnie aktywność religijna cerkwi wśród ludu,  upada autorytet duchowieństwa. Powstają dwie  obce wobec siebie subkultury: wykształcona w duchu kultury zachodniej elita kulturalna oraz odcięty od osiągnięć intelektualnych i coraz bardziej  zacofany duchowo lud. Lud ten stał się łatwą zdobyczą wulgarnego populizmu agitacji rewolucyjnej, warunkując  zwycięstwo bolszewików. Pozytywnym efektem tej tragedii okazał się jednak zanik antagonistycznych subkultur i szansa na odrodzenie religijne Rosji postkomunistycznej.

THE LOSS OF THE FAITH IN GOD (SECULARIZATION AND DETEISATION OF THE CONSCIOUSNESS) AND POLITICAL RADICALISM IN RUSSIA AT THE BEGINNING OF THE 20TH CENTURY

Summary

This process covers the 18th and 19th centuries. Religious activity of the Orthodox Church is gradually getting weak. The collapse of previously recognized authority of clergy is observed. Two hostile towards one another subcultures sprang up: the educated in a spirit of Western culture elite, and cut off from intellectual achievements and spiritually benighted people. Those people gave in to the pressure from populist agitation and paved the way for Bolsheviks’ victory. A positive side of that tragedy was disappearance of the antagonistic subcultures and a chance of religious revival of postcommunistic Russia.

EKSTREMIZM — SPOJRZENIE OD DOŁU

Streszczenie

Studium ekstremizmu „oddolnego” („ludowego”) na przykładzie twórczości Wasilija Szukszyna, zawartego między antynomiami: przenikniętej „strachem bożym” „kobiecej” duszy rosyjskiego ludu i jej „męskim” okrutnym obliczem.

EXTREMISM. THE POPULIST VISION (BASED ON THE WORKS OF VASILY SHUKSHYN)

Summary

A study on populist extremism as a dichotomy between the “feminine” soul of Russian people, imbued with the “fear of God,” and their “masculine” cruel self.

LEW TOŁSTOJ JAKO PREKURSOR BOLSZEWIZMU

Streszczenie

Fakt, że  Lew Tołstoj w znacznym stopniu ideowo przygotował bolszewizm, stało się dla wielu (O. Spengler, S. Frank)  oczywiste po Październiku 1917. Korzenie tego „prebolszewizmu” tkwiły w światopoglądzie pisarza: jego antyhistoryzmie (negacji ideałów Europy oraz dziejów Rosji), odrzuceniu instytucji państwa, Cerkwi, kulturowym nihilizmie, apologii prostego ludu i  kulcie pracy fi zycznej. Ekstremistyczny moralista  stał się, chyba wbrew swoim intencjom, sojusznikiem najbardziej nieludzkiego systemu.

LEV TOLSTOY AS A FORERUNNER OF BOLSHEVISM

Summary

It became obvious for many (O. Spengler, S. Frank) after October 1917 that, to a considerable degree, Lev Tolstoy prepared bolshevism ideologically. That ‘prabolshevism’ traced its roots back to the writer’s world view: to his antihistorism (the negation of Europe’s ideals and history of Russia), rejection of the institutes of the state, rejection of Orthodox Church, cultural nihilism, apology of common people and cult of physical work. The extremist moralist became, against his own intentions, an ally of the most inhumane system.

ПРИВЕРЖЕНЦЫ ПОЛИТИЧЕСКОЙ ВЕРЫ В ХУДОЖЕСТВЕННОЙ ЛИТЕРАТУРЕ. ЛИДИЯ ЧУКОВСКАЯ ОПУСТЕЛЫЙ ДОМ И ЕЛЕНА ГИНЗБУРГ КРУТОЙ МАРШРУТ

Резюме

Тоталитаризм ХХ столетия обладает всеми атрибутами религии (обожествление власти,   партии, вождей, доктрины), наличие ритуала, ортодоксии и ереси. Наиболее развитый сталинский вариант светской религии стремится найти ответ на универсальные вопросы бытия и покорить душу человека.

FOLLOWERS OF POLITICAL BELIEF IN LITERATURE.(LIDIA CZUKOWSKA OPUSTELYI DOM AND JELENA GINZBURG KRUTOI MARSHRUT)

Summary

All the religious attributes (divinization of authorities, party, leaders, doctrine), presence of rituals, orthodoxy and heresy are characteristic of totalitarianism of the 20th century. The most developed Stalinist variant of secular (political) religion had an ambition to fi nd the solution to all universal existential problems, attempting at the same time to take control of the human soul. 

„CZŁOWIEK POLITYCZNY” WE WSPÓŁCZESNEJ UKRAIŃSKIEJ PRASIE: OKREŚLENIA METAFORYCZNE JAKO SPOSÓB POSZERZANIAFRAZEOLOGICZNYCH ZASOBÓW JĘZYKA

Streszczenie

Artykuł poświęcony został przenośnym nazwom współczesnych działaczy politycznych Ukrainy (lub grup politycznych, do których należą). Analizie poddane zostały podstawy, na których opiera się takie właśnie nazewnictwo (według kryteriów „bezpośredniej działalności politycznej”, „miejsca urodzenia”, „rodzaju działalności zawodowej”, „analogii z innym znanym politykiem” itp.). Wyróż-nione zostały najczęściej stosowane chwyty tworzenia zarówno pozytywnego, jak i negatywnego image’u znanych polityków we współczesnej prasie ukraińskiej.

„POLITICAL MAN” IN CONTEMPORARY UKAINIAN PRESS: METAPHORICAL TERMS AS MEANS OF ENLARGING LANGUAGE SOURCES

Summary

The article was devoted to the fi gurative sense of the names of Ukainian contemoprary political activists (or the political groups which they belong to). The basis of such nomenclature was analysed (according to the criteria of “direct political activity”, “the place of birth”, “the kind of occupation”, “parallel to another well-known politician” etc.)The most commonly used ways of creating both positive and negative image of well-known politicians in the contemporary Ukrainian press have been characterised. 

JĘZYKOWY OBRAZ RZECZYWISTOŚCI ROSYJSKIEJ WE WSPÓŁCZESNEJ STOŁECZNEJ PRASIE

S t r e s z c z e n i e

Autorka objęła obserwacją artykuły publicystyczne dotyczące rosyjskiego życia społecznego, aby ustalić, jak jest oceniana przez stołecznych dziennikarzy jego jakość. Skupiła się na kilku wybranych szczególnie opiniotwórczych gazetach. Zbadała środki językowe, w których przejawiła się agresja i dezaprobata oraz nastawienie dziennikarzy na manipulowanie opinią publiczną.

THE LINGUISTIC IMAGE OF RUSSIAN LIFE IN THE CONTEMPORARY MOSCOW PRESS

S u m m a r y

The focus of the article is the analysis of the linguistic image of Russian society created by journalists of the Moscow infl uential newspapers. The analysis covers more recent pejorative derivatives and idioms found in the Moscow press that have emerged the past year and have not yet been listed in professional dictionaries. The autor perceive the communicative intentions of journalists and their methods of evaluation of concepts Nation, Citizen, Patriotism, State, Peace. The modern publicistic texts are characterized by continually growing trend to intensify negative emotions. Besides expressive words have also manipulate function.

СПОСОБЫ ВЫРАЖЕНИЯ ЛОКАТИВНОГО СУБЪЕКТА

Резюме

Целью настоящей статьи является попытка показать способы выражения локативного субъекта. Исследование проводится на материале предложений о состоянии среды, которые взяты из российских текстов репродуктивного регистра речи и их переводов на польский язык. Представленный анализ позволяет прийти к выводу, что основным средством выражения пространственных отношений в русском и польском языках являются локативные наречия а также предложно-падежные формы имени существительного. Для обоих языков характерно тоже «отсутствие субъекта», что даёт возможность говорить об элипсисе. 

THE MEANS OF EXPRESSING LOCATIVE SUBJECT

Summary

In the article the author tried to describe the ways of expressing a locative subject. The statements concerning the state of a place, which were taken from Russian texts belonging to the reproductive register of the speech and their translations into Polish, were analysed. The research shows that the basic means of describing spatial relations, both in Russian and Po-lish, are locative adverbs and preposition-case forms of a noun. It is also common to „pass over the subject” in both languages, which makes using the ellipse possible.

N. Bierdiajew: Światopogląd Dostojewskiego. Przeł. H. Paprocki. Kęty: Antyk 2004 .

U. Wójcicka: Из истории русской культуры. Истоки христи-анской традиции. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy 2005

М. А. Кузмин: Дневник 1908–1915. Предисловие, подготовка текста и комментарии Н. А. Богомолова и С. Шумихина. Санкт-Петербург: Изд. Ивана Лимбаха 2005