Niniejszy artykuł dotyczy historii nauczania języka polskiego i programu dla polskich gimnazjów w roku szkolnym 1934/1935. Po pierwsze, autor zwraca uwagę, że w procesie kształcenia nauczycieli języka polskiego niewiele czasu poświęca się historii dydaktyki. Niemniej jednak wiele zagadnień, jak np. celibat nauczycielek na Śląsku w latach 1926-1938, może być interesujących dla studentów, a także motywujących zawodowo. Analiza programu nauczania obejmuje: cele edukacyjne, zgodne z ogólnym modelem oświaty okresu międzywojennego, program nauczania, treści kształcenia (lektury), metody i strategie wychowawcze oraz wytyczne do analizy tekstów literackich, które uwzględniają trzy czynniki: teleologiczny, psychologiczny i obiektywny (immanentny). Analiza ta obejmuje niektóre sugestie programu nauczania dotyczące integracji nauczanego materiału, korelacji międzyprzedmiotowej i regionalizacji. W artykule przedstawiono innowacyjność programu nauczania w dziedzinie edukacji literackiej oraz korzenie współczesnych programów kształcenia literackiego dla gimnazjów w praktyce szkolnej okresu międzywojennego.

Artykuł prezentuje scenariusz lekcji pozwalający na połączenie nauczania odbioru tekstu poetyckiego z pogłębioną refleksją intelektualną nad znaczeniem literatury w życiu współczesnego człowieka. Lekcja jest analizą porównawczą dwóch wierszy: Zbigniewa Herberta Podróż do Krakowa i Andrzeja Kuśniewicza Bohaterowie, a jej celem jest uwrażliwienie uczniów na wartości literatury. Ze względu na metapoetycki charakter obu wierszy porównanie może mieć walor motywacyjny, tj. zachęcać uczniów do bardziej świadomego kontaktu z tekstami literackimi.

Autor tego artykułu sugeruje, że należy wprowadzić nowe pojęcie w metodologii literatury - „odpowiedzialność za tekst literacki”. Zasadniczo odpowiedzialność ta składa się z dwóch aspektów: historycznego zjawiska tworzenia tekstu i jego formalnego, semantycznego odpowiednika. Problem odpowiedzialności za tekst literacki rozwijają badacze z tzw. nurtu zwrotu etycznego. Jest to ruch, który próbuje wyjść poza granice metodologiczne wyznaczone przez zwrot lingwistyczny. Etyka czytania lub krytyka etyczna zajmuje się opisem interakcji między sferą tekstu a sferą krytyki, między sferą tekstu a kontekstem konkretnego czytelnika. To, co powstaje w tym miejscu spotkania to jest odpowiedzialność czytelnika za odrębność tekstu, idiosynkrazję i doświadczanie lektury jako zmiany konkretnego czytelnika, wynikającej z doświadczenia odrębności języka i kontekstu problemów tego tekstu.

Artykuł przedstawia możliwości wykorzystania komputerów przez nauczycieli języka polskiego w szkołach ponadgimnazjalnych. Autorka koncentruje się na wybranych metodach wykorzystania Internetu i oprogramowania edukacyjnego w nauczaniu języka polskiego, np. Literat, Dyktando, Wielkie dzieła literatury polskiej. Cele takiej lekcji mogą być różne: sprawdzenie wiedzy, doskonalenie umiejętności ortograficznych, powtórzenie wiadomości z danej epoki literackiej lub materiału przerabianego w danym okresie (np. testy i quizy), sprawdzenie rozumienia danego tekstu literackiego, doskonalenie umiejętności tworzenia tekstów pisanych. Ostatni cel związany jest z prezentacją, która jest wymogiem części ustnej nowej matury z języka polskiego. Ponadto artykuł zawiera wskazówki organizacyjne dotyczące zarówno sprzętu, jak i oprogramowania w klasie. Podkreśla również znaczenie współpracy z innymi nauczycielami. Poza tym autor jest głęboko przekonany, że bezkrytyczne i nieograniczone korzystanie z oprogramowania komputerowego czy EDU-ROM-ów zrujnuje kompetencje i umiejętności nowoczesnego nauczyciela oraz jego stosunek do ucznia.

Autor tego artykułu próbuje porównać dwa modele rozwijania praktycznych umiejętności posługiwania się językiem. Pierwszy z nich - powstały w latach 60. i 70. ubiegłego wieku - znany jest jako model ćwiczeń językowych. Drugi - model sztuki pisania - został stworzony przez A. Dyduchową w pracy Metody kształcenia sprawności językowej uczniów z 1988 roku. Analiza ta opierała się na krajowych programach nauczania i podręcznikach metodycznych, koncentrując się na takich zagadnieniach, jak: kształcenie językowe a kształcenie literacko-kulturowe, rozumienie podejścia zorientowanego na ucznia, integracja nauczania różnych segmentów polonistyki, określenie celów i metod stosowanych w rozwijaniu sprawności językowych. Różnice między modelami wynikają z odmiennych interpretacji tradycyjnej literatury z zakresu dydaktyki, a także odwoływania się do różnych teorii językoznawczych. Eliminacja edukacji językowej w okresie stalinowskim wpłynęła na model ćwiczeń językowych. Jego autorzy, walcząc o przywrócenie segmentu dotyczącego umiejętności wypowiadania się, przeceniali znaczenie wiedzy specjalistycznej. Sztuka pisania to kolejny krok w rozwoju metodyki języka polskiego, który odpowiadał za stworzenie przemyślanej struktury metody, a tym samym dostosowanie teorii do praktyki szkolnej.

Artykuł definiuje globalizację nie tylko jako pojęcie, ale także jako kontrowersyjne zjawisko, które w różny sposób wpływa na świadomość ludzi. Oprócz omówienia różnych rodzajów globalizacji, autor przedstawia więcej szczegółów na temat teorii dotyczących globalizacji kulturowej oraz pozytywne i negatywne stanowiska polskich językoznawców w odniesieniu do problemów globalizacji. W artykule omówiono również rolę edukacji w procesie wzrostu globalizacji. Badania przeprowadzone w latach 2002-2004 wśród krakowskich gimnazjalistów i studentów ujawniły spektrum postaw wobec globalizacji. Większość z nich definiuje globalizację jako proces prowadzący do homogenizacji różnych aspektów świata. Charakterystycznymi wyznacznikami globalizacji według badanych są: komunikacja, gospodarka, handel, rozwój, wspólnota i organizacje. Z uzyskanych odpowiedzi wynika, że leksykon opisujący globalizację poszerza się i zawiera głównie wyrażenia klasyfikujące - charakterystyczne dla mediów - a także coraz więcej wyrażeń obcych.

Biorąc pod uwagę system językowy oraz diachroniczne uwarunkowania, w jakich rozwijała się ortografia polska, autor przedstawia stan pisowni w okresie rozwoju mediów elektronicznych (edytorów tekstu, e-maili, internetu, wiadomości tekstowych i MMS-ów).
Przywołując między innymi argumenty etymologiczne, autor sprzeciwia się sugestiom dotyczącym rezygnacji z użycia znaków diakrytycznych. Opowiada się również przeciwko stosowaniu błędnie zapisanych wyrazów i wyrażeń popularyzowanych w ostatnim czasie przez użytkowników internetu oraz innym radykalnym zmianom ortograficznym.
Niemniej jednak autor zauważa, że Zespół Ortograficzno-Onomastyczny pracuje nad pewnymi zmianami w zasadach pisowni, które miałyby lepiej dostosować je do współczesnej polszczyzny i jej użytkowników. Zmiany te – jeśli zostaną zaakceptowane przez Radę Języka Polskiego – będą obowiązujące dla użytkowników języka polskiego.

Artykuł porusza kwestie komunikacyjne, społeczne i systemowe związane z pisownią internetową oraz zależność między oficjalną, ustaloną ortografią a wciąż kształtującą się pisownią w Internecie. Autor omawia charakterystyczne cechy pisowni internetowej, takie jak rezygnacja ze znaków diakrytycznych, zwiększone użycie liter niefunkcjonalnych (np. X, Q), wprowadzanie cyfr i liter spoza alfabetu polskiego, powszechne stosowanie skrótów, leksemów oraz konwencjonalnych znaków ikonicznych.
Autor zwraca uwagę na próby użytkowników Internetu dotyczące kodyfikacji zasad stosowania innowacji ortograficznych. Cytuje także opinie internautów na temat osób, które komunikują się, łamiąc tradycyjne zasady pisowni. Ponadto stawia pytanie, co jest ważniejsze: masowy udział w dyskusjach internetowych czy też skodyfikowana poprawność ortograficzna, która wykluczałaby wielu użytkowników.
Autor podkreśla negatywny wpływ pisowni internetowej na komunikację poza Internetem oraz rosnące trudności w nauczaniu ortografii w szkołach.

Frazeologia nie jest martwą nauką ani encyklopedyczną wiedzą, z którą uczniowie spotykają się jedynie podczas edukacji szkolnej. Ustalone, semantycznie nieregularne połączenia wyrazowe – ekwiwalenty pojedynczych leksemów – młody człowiek napotyka w wielu, mniej lub bardziej oficjalnych, sytuacjach życiowych.
Artykuł przedstawia wybrane zagadnienia frazeologiczne i ma na celu pomóc nauczycielom uwrażliwić uczniów na procesy zachodzące we współczesnej polszczyźnie. Treści dydaktyczne – dotyczące innowacyjności oraz błędu frazeologicznego – mogą zostać wprowadzone w nowy, atrakcyjny dla uczniów sposób. Analizując reklamy, autor ukazuje różne sposoby wykorzystania frazeologizmów – od użycia ich kanonicznych form idiomatycznych, poprzez mniej skomplikowane modyfikacje (np. dodanie nowego składnika lub zastąpienie jednego z nich), aż po aluzyjne odniesienia.
Frazeologia stanowi bogate źródło pomysłów na tworzenie chwytliwych i atrakcyjnych sloganów. Autor zachęca nauczycieli do prowadzenia zajęć poświęconych idiomom w reklamie, co może okazać się bardziej interesujące dla uczniów oraz ułatwić im proces nauki i zapamiętywania nowego materiału.

Artykuł stanowi neuropsychologiczne i językoznawcze opracowanie zjawiska synestezji. Opiera się na założeniu, że zmysły – które pomagają dzieciom „zapoznawać się” z rzeczywistością – odgrywają kluczową rolę w procesie poznawczym. Badania neurokognitywne nad synestezją wskazują, że język jest kształtowany nie tylko przez kulturę, lecz także przez biologię, czyli aparat poznawczy człowieka.
Autor, odwołując się do istniejących badań nad synestezją, analizuje zbiór tekstów stworzonych przez polskie dzieci w wieku od 7 do 10 lat, zawierających ponad 200 metafor synestezyjnych. Badanie to dostarcza odpowiedzi na pytania dotyczące systemu hierarchizacji zmysłów wyrażonego w dziecięcych metaforach synestezyjnych oraz wpływu aspektu rozwojowego na kształtowanie się metafory.

Artykuł analizuje wybrane ekspresywne akty mowy – pochwały, nagany, krytykę, zniewagi oraz reprymendy – stosowane przez nauczycieli podczas lekcji. Badanie opiera się na materiale empirycznym, tj. nagraniach lekcji prowadzonych w starszych klasach szkół podstawowych oraz w gimnazjach w Bytomiu, Dąbrowie Górniczej, Katowicach i Siemianowicach Śląskich w latach 1998–2001.
Ekspresywne akty mowy pojawiają się na wszystkich etapach lekcji i współfunkcjonują z innymi aktami mowy. Analiza aktów mowy obejmuje zarówno ich strukturę językową, jak i elementy pragmatyczne.

Literatura dziecięca : funkcje, kategorie, gatunki / Zofia Adamczykowa. Warszawa, 2004 [recenzja]

Językowy obraz pór roku i tradycji kulturowych w twórczości dzieci / Bernadeta Niesporek-Szamburska. - Katowice, 2004. [recenzja]

Dziecko w świecie języka. - Kraków, 2004 / Danuta Bula, Danuta Krzyżyk, Bernadeta Niesporek-Szamburska, Helena Synowiec. - Kraków 2004 [recenzja]

Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów. - Warszawa, 2003 [recenzja]

Zasady pisowni słownictwa religijnego. - Tarnów, 2004 [recenzja]