Co zjada Hamleta? Robaki jako aktywni aktorzy w elsynorskiej (i nie tylko) gastronomii
Abstrakt
Having been inspired by William Shakespeare’s Hamlet – a drama where both a ghost and a worm find their shelter – the author discusses contacts, interactions relations, and interdependence between human and non-human animals. During the investigation of his father’s “unnatural death,” Hamlet becomes aware of many natural phenomena, including organic cycle (in which worms play a crucial role). Although worms are culturally insignificant, they are significant organisms for ecosystems. As recyclers and fertilizers, they have real impact on ecosystem’s condition and equilibrium. The author exploits contemporary scientific knowledge to identify worms (mentioned in the play) by naming specific invertebrates in accordance with valid taxonomy. To refer to non-human Others, an innovative word – ‘The BioDiverse’ – is proposed. Additionally, Hamlet becomes an inspiration to reflect upon old and new funeral eco-practices, as well as the author’s future funeral – its place and form. The article is written from an ecocritical perspective.
Słowa kluczowe
Shakespeare; Hamlet; ecocriticism; interspecies connections; ecology; funeral practices; green burial
Bibliografia
Anderson, Earl R. Folk-taxonomies in Early English. Vancouver: Fairleigh Dickinson University Press, 2003.
Aristotle. History of Animals. Book V–VI. https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/book5.html. Accessed 10 Oct. 2019.
Domańska, Ewa. Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
Etymologiczny słownik języka polskiego: A–K. Edited by Andrzej Bańkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
“Give back to the earth:’ Washington could legalize composting of human remain.” https://www.theguardian.com/us-news/2019/mar/11/human-composting-after-death-washington. Accessed 9 Oct. 2019.
Heinrich, Bernd. Wieczne życie. Translated by Michał Szczubiałka. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014.
Kawa, Marek. Ten, który toczy nasze dusze i ciała… Robak i robactwo w kulturze i literaturze. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2011.
Kott, Jan. “Cudowny kołatek z Mickiewiczowskiego kantorka.” In Pisma wybrane. Vol. I. Edited by Tadeusz Nyczek. 251–283. Warszawa: Wydawnictwo Krąg, 1991.
Martin, Randall. Shakespeare and Ecology. Oxford: Oxford University Press, 2015.
Nawarecki, Adam. “Mickiewicz i robaki.” In Mały Mickiewicz. Studia mikrologiczne. 15–34. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003.
Oxford Dictionary of English. Edited by Angus Stevenson. Oxford: Oxford University Press, 2010.
Pini, Tadeusz. “Z pośmiertnych utworów C. Norwida.” In Pamiętnik Literacki, no. 6, vol. 1 (1907): 104–111.
Shakespeare, William. Hamlet. Edited by Ann Thompson, and Neil Taylor. London: Thomson Learning, 2007.
Skubała, Piotr. “Ojciec bioróżnorodności.” In Dzikie Życie, no. 11/281 (2017), https://dzikiezycie.pl/archiwum/2017/listopad-2017/ojciec-bioroznorodnosci. Accessed 17 Jan. 2020.
Słownik języka polskiego. Vol. VII. Edited by Witold Doroszewski. Warszawa: PWN, 1965.
Słownik współczesnego języka polskiego. Edited by Bogusław Dunaj. Warszawa: Wydawnictwo Wilga, 1996.
Stefanowska, Zofia. “Świat owadzi w czwartej części ‘Dziadów’.” In Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu. 42–64. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976.
Szekspir, William. Hamlet. Translated by Stanisław Barańczak. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1997.
Śleszyński, Jerzy. “Footprinting, czyli mierzenie śladu pozostawionego w środowisku.” In Optimum. Studia Ekonomiczne, no. 1 (79) (2016): 56–73.
Thomas, Louis-Vincent. Trup. Od biologii do antropologii. Translated by Krzysztof Kocjan. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1991.
Tomkowski, Jan. “Robak.” In Więź, no. 11–12 (1982): 42–52.
Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, Dz.U. 2020 poz. 1947, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20000230295/U/D20000295Lj.pdf. Accessed 20 Oct. 2019.
Wilson, Edward Osborne. Pół Ziemi. Walka naszej planety o życie. Translated by Bogdan Baran. Warszawa: Aletheia, 2017.
Wilson, Edward Osborne. Przyszłość życia. Translated by Janusz Ruszkowski. Warszawa: Zysk i S-ka, 2003.
Wilson, Edward Osborne. Różnorodność życia. Translated by January Weiner. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1999.
Żółkoś, Monika. “Mikro-formy i makro-lęki. Owady jako wyzwanie dla ‘animal studies’.” In Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu. Edited by Anna Barcz, and Dorota Łagodzka. 34–45. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2015.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
