Problem afrykańskiego pomoru świń (ASF) w ujęciu polskiego prawodawstwa i kontrowersje związane z obowiązującymi regulacjami
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie polskich i unijnych regulacji prawnych wprowadzonych w celu zwalczania afrykańskiego pomoru świń (ASF) oraz ocena efektywności zastosowania tych regulacji uwzględniająca także aspekty etyczne i celowościowe. Przedstawiono czynniki prowadzące do utraty kontroli nad rozprzestrzenianiem się choroby, w tym przekrojowo omówiono normy prawne dotyczące uboju trzody chlewnej, zasad bioasekuracji, odstrzałów sanitarnych i polowań (zaprezentowano przykłady nieprzestrzegania norm i skutki takich zachowań). Poruszono też kwestię zaniedbań w nadzorze weterynaryjnym. Wykazano, że decyzje dotyczące prewencyjnego uboju, wydawane w ramach mającego oparcie w obecnie obowiązujących przepisach szerokiego uznania administracyjnego, mają poważne konsekwencje natury etycznej, jak również powodują nieproporcjonalne straty ekonomiczne dla gospodarstw rolnych.
Słowa kluczowe
afrykański pomór świń (ASF); problemy rolnictwa; ubój trzody chlewnej; myślistwo; zdrowie zwierząt
Bibliografia
Act of 11 March 2004 on the protection of animal health and combating infectious animal diseases (Journal of Laws 2004, no. 69, item 625).
Act of 13 October 1995 Hunting law (Journal of Laws 1995, no. 147, item 713).
Act of 20 December 2019 amending certain acts to facilitate the combat against infectious diseases in animals (Journal of Laws 2020, item 148).
Act of 21 August 1997 on animal protection (Journal of Laws 1997, no. 111, item 724).
Act of 23 September 2016 amending certain acts to facilitate the combat against infectious diseases in animals (Journal of Laws 2016, item 1605).
Arias, Marisa, Carmina Gallardo, Marta Martinez, and Jovita Fernandez-Pinero. “Afrykański pomór świń: poznaj swojego wroga.” In Choroby świń o dużym znaczeniu ekonomicznym na tle sytuacji epizootycznej związanej z ASF, edited by Kinga Urbaniak and Grzegorz Woźniakowski. Puławy: Państwowy Instytut Weterynaryjny –Państwowy Instytut Badawczy, 2019.
Bellini, Silvia, Helena Cardoso de Carvalho Ferreira, Monica Ceroli, Ana De La Torre, Cristina Jurando, Marta Martínez-Avilés, José M. Sánchez-Vizcaíno, and Marina Štukelj. “Relevant Measures to Prevent the Spread of African Swine Fever in the European Union Domestic Pig Sector.” Frontiers in Veterinary Science, vol. 5 (2018). https://doi.org/10.3389/fvets.2018.00077.
Bocian, Łukasz, Magdalena Frączyk, Andrzej Kowalczyk, Edyta Kozak, Krzysztof Niemczuk, Zygmunt Pejsak, Krzysztof Śmietanka, and Grzegorz Woźniakowski.“African Swine Fever Epidemic, Poland, 2014–2015.” Emerging Infectious Diseases, vol. 22, no. 7 (2016): 1201–1207. https://dx.doi.org/10.3201/eid2207.151708.
Central Statistical Office. Forestry 2017. Warszawa: CSO Agriculture Department, 2017. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5510/1/13/1/lesnictwo_2017.pdf.
Chenais, Erica, Klaus Depner, Vittorio Guberti, Klaas Dietze, Arvo Viltrop, and Karl Stahl. “Epidemiological Considerations on African Swine Fever in Europe 2014–2018.” Porcine Health Managment, vol. 5, no. 6 (2019). https://doi.org/10.1186/s40813-018-0109-2.
Commission Implementing Decision (EU) 2020/1402 of 5 October 2020 amending the Annex to Implementing Decision 2014/709/EU concerning animal health control measures relating to African swine fever in certain Member States (notified under document C(2020) 6914) (Official Journal L 324, 6.10.2020, P. 37–62).
Council Directive of 21 December 1982 on the notification of animal diseases within the Community (Official Journal L 378, 31/12/1982 P. 0058–0062).
Commission Implementing Decision of 9 October 2014 concerning animal health control measures relating to African swine fever in certain Member States and repealing Implementing Decision 2014/178/EU (notified under document C(2014) 7222) (Official Journal L 295, 11.10.2014, P. 63).
Council Directive 2002/60/EC of 27 June 2002 laying down specific provisions for the control of African swine fever and amending Directive 92/119/EEC as regards Teschen disease and African swine fever (Official Journal L 192, 20.7.2002, P. 27).
Depner, Klaus, Christian Gortazar, Vittorio Guberti, Marius Masiulis, Simon More, Edvīns Oļševskis, Hans-Hermann Thulke, Arvo Viltrop, Grzegorz Woźniakowski, José Cortiñas Abrahantes, Andrey Gogin, Frank Verdonck, and Sofie Dhollander. “Epidemiological Analyses of African Swine Fever in the Baltic States and Poland: (Update September 2016–September 2017).” EFSA Journal, vol. 15, no. 11 (2017). https://doi.org/10.2903/j.efsa.2017.5068.
Dixon, Linda Kathleen, Claire Guinat, C. Jurando-Diaz, Dirk U. Pfeiffer, Jose M. Sanchez-Vizcaino, and Timothee Vergne. “Effectiveness and Practicality of Control Strategies for African Swine Fever: What Do We Really Know?” The Veterinary Record, vol. 180, no. 4 (2017). https://doi.org/10.1136/vr.103992.
EFSA Scientific Opinion on African Swine Fever. EFSA Journal, vol. 8, no. 3 (2010): 1556. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2010.1556.
Frieske, Anna, and Sławomir Mroczkowski. “Prawne i etyczne aspekty inżynierii biomedycznej – eksperymenty na zwierzętach i badania kliniczne wyrobów medycznych.” Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, 2014.
General Veterinary Inspectorate. African swine fever in Poland – update. PAFF 18–19 June 2020. https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/animals/docs/reg-com_ahw_20200618_asf_pol.pdf.
Greenpeace Foundation Report. Mięso poza kontrolą, January 2019, 30–31. https://www.greenpeace.org/static/planet4-poland-stateless/2019/02/368129b1-gp-mi%C4%99so.pdf.
Gruszczyńska, Agnieszka. “O zabijaniu – uśmiercanie zwierząt przeznaczonych do celów gospodarczych w świetle przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 1099/2009 oraz regulacji krajowych.” Przegląd prawa i administracji no. CVIII (2017), 103–113. https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/animals/docs/ad_adns_overview_2020.pdf. Accessed January 7, 2021.
Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk Białowieża, Afrykański pomór świń (ASF) w populacji dzików – wyniki badań i rekomendacje dla kontroli ASF, September 1, 2020, 1–6. https://ibs.bialowieza.pl/wp-content/uploads/2020/09/Raport_dziki_ASF_IBS-PAN.pdf.
Judgement of the District Court in Radzyń Podlaski of 23 December 2019, I C 76/19, LEX no. 3007906. https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/523101602.
Judgement of the Regional Court in Poznań of 16 May 2018, IV Ka 435/18, LEX no. 2515118. https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/522608814.
Judgment of the Voivodeship Administrative Court in Olsztyn of 10 March 2020, II SA/Ol 902/19, LEX no. 2973650. https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/523067346.
Judgment of the Voivodeship Administrative Court in Lublin of 4 July 2019, II SA/Lu 233/19, LEX no. 2725618. https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/522819314.
Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli – Nadzór nad transportem i ubojem zwierząt gospodarskich, KRR.430.009.2016, Nr ewid. 96/2017/P/16/043/KRR.
Najwyższa Izba Kontroli, Realizacja programu bioasekuracji jako element zwalczania afrykańskiego pomoru świń – Informacja o wynikach kontroli, KRR. 430.006.2017, Nr ewid. 184/2017/P/17/046/KRR.
Regulation of the Minister of Agriculture and Rural Development of 19 February 2016 on sanitary hunting of wild boars (Journal of Laws 2016, item 229).
Regulation of the Minister of Agriculture and Rural Development of 20 December 2019 on certain veterinary requirements that should be met when producing animal products in slaughterhouses with low production capacity, located on farms (Journal of Laws 2020, item 56).
Regulation of the Minister of Agriculture and Rural Development of 6 May 2015 on the combating of African swine fever (Journal of Laws 2015, item 754).
Regulation of the Minister of Environment of 1 August 2017 amending the regulation on the determination of hunting seasons for game animals (Journal of Laws 2017, item 1487).
Regulation of the Minister of Environment of 16 March 2005 on the determination of hunting seasons for game animals (Journal of Laws 2005, no. 48, item 459).
Rudy, Michał. Traktat o uśmiercaniu zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu SWPS, 2019.
Tereszczuk, Mirosława. “Rynek mięsa wieprzowego w Polsce w obliczu afrykańskiego pomoru świń (ASF).” Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie – Problemy Rolnictwa Światowego, vol. 18(33), no. 3 (2018): 306–314. https://doi.org/10.22630/PRS.2018.18.3.88.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0001-8509-3418
Maria Januszczyk – absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego w dyscyplinie nauk prawnych. Autorka publikacji oraz wystąpień na licznych konferencjach naukowych oraz współorganizatorka i uczestniczka wydarzeń poświęconych problematyce prawnej ochrony zwierząt. Członkini Stowarzyszenia Prawnicy na Rzecz Zwierząt
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
