Antropocentryczne nacechowanie frazeologizmów z nazwami ptaków
Abstrakt
Artykuł opisuje antropocentryczne nacechowanie frazeologizmów, które zawierają w swej strukturze nazwy ptaków. Przedstawiony materiał pokazuje, że utrwalone w polskiej frazeologii relacje między ptakami i ludźmi są ważne. Zróżnicowane strukturalnie połączenia z ptasim komponentem w sposób metaforyczny charakteryzują człowieka. Doświadczenia i spostrzeżenia w nich skupione konotują zarówno pozytywne, jak i negatywne wartości, które dotyczą nie tylko wyglądu zewnętrznego, ale także intelektu, doświadczenia człowieka oraz ogólnych prawideł ludzkiej egzystencji.
Słowa kluczowe
antropocentryzm; frazeologia; połączenia wyrazowe z nazwami ptaków; metaforyzacja; wartościowanie
Bibliografia
Banfi, Cristina M., Cristina Peraboni, and Rita Mabel Schiavo. Co ma kura z jaszczura? Wielka księga ewolucji. Translated by Agnieszka Liszka-Drążkiewicz. Gdańsk: Wydawnictwo Adamada, 2018.
Bąba, Stanisław, and Jarosław Liberek. Mały słownik frazeologiczny współczesnego języka polskiego. Warszawa–Kraków: Spółka Wydawniczo-Księgarska–Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 1992.
Bralczyk, Jerzy. Zwierzyniec. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019.
Chaline, Eric. 50 zwierząt, które zmieniły bieg historii. Translated by Jerzy J. Malinowski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2017.
Hampl, Lubomír. “Interpretacja PTACTWA w czeskich i polskich związkach frazeologicznych z zakresu tradycji ludowej przepowiedni pogody i pór roku (z wykorzystaniem zwierzęcych//ptasich nazw).” Język a Kultura, vol. 25 (2015): 103–119.
Heinz, Adam. Historia językoznawstwa. Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979.
Kępa, Danuta. Konotacje kulturowe i ich językowe realizacje (na przykładzie leksemu “ptak”). In Współczesna leksyka, edited by Kazimierz Michalewski, 130–147. Vol. 1. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001.
Kłosiewicz, Stefan. Ptaki święte, przeklęte i inne. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1998.
Kopaliński, Władysław. Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2007.
Kopaliński, Władysław. Słownik symboli. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2007.
Mała encyklopedia medycyny, edited by Tadeusz Rożniatowski. Vol. 1–2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.
Pajdzińska, Anna. “Antropocentryzm frazeologii potocznej.” In Studia frazeologiczne, 104–113. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem, 2006.
Pogodała, Paweł. Ptaki egzotyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1991.
Rokoszowa, Jolanta. “Antropocentryzm języka i znaczenie tego faktu dla badań nad stroną.” Studia Gramatyczne, vol. 4 (1981): 127–184.
Sahata, Julia. “Ptaki we frazeologii polskiej i ukraińskiej.” Postscriptum Polonistyczne, no. 1 (3) (2009): 143–152.
Słownik frazeologiczny w układzie tematycznym i alfabetycznym, edited by Alicja Nowakowska. Wrocław: Wydawnictwo Europa, 2003.
Szymczak, Mieczysław. Słownik języka polskiego. Vol. 1–3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978–1981.
Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, edited by Anna Kłosińska, Elżbieta Sobol, and Anna Stankiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
Ziembińska, Anna. “Szesnastowieczne frazeologizmy z nazwami ptaków we współczesnej polszczyźnie.” In Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii, edited by Joanna Przyklenk, 55–67. Vol. 5. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.
Zierhoffer, Karol, and Zofia Zierhofferowa. “Polskie nazwiska od nazw ptaków.” Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, vol. 20 (40), no. 2 (2013): 221–228.
Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu, edited by Anna Barcz, and Dorota Łagodzka. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2015.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
