„[…] nieszczęściem jest złamane drzewo i bielejący szkielet koński”. Bolesław Prus – przyjaciel koni
Abstrakt
Artykuł bada szeroko reprezentowany w literaturze, korespondencji oraz publicystyce Bolesława Prusa motyw konia. Przedstawia zapisany w twórczości pisarza obraz konia jako współuczestnika życia codziennego, rozrywki i pracy człowieka w społeczeństwie II poł. XIX wieku. Analizuje kolejne, związane z końmi zagadnienia, którym na przestrzeni lat Prus pisarz i Prus dziennikarz poświęcał uwagę (m.in. warszawska hippika rekreacyjno-sportowa, wyścigi konne, kwestie hodowlane, transport miejski, praca na roli, działalność towarzystw dobroczynnych na rzecz poprawy losu koni miejskich). Celem artykułu jest również próba demonstracji etycznego protestu pisarza, towarzyszącego utrwalonemu w jego twórczości obrazowi krzywdy i eksploatacji koni pracujących.
Słowa kluczowe
Bolesław Prus; koń; koń pociągowy; jeździectwo; prawa zwierząt
Bibliografia
Bobrowska, Barbara. Bolesław Prus – mistrz pozytywistycznej kroniki. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1999.
Borowiecki, Stefan. “Lęki sytuacyjne Prusa.” Rocznik Psychiatryczny, no. 32 (1938): 39–86.
Jadczyk, Karol. “Wojsko powstańcze zrywu styczniowego 1863–1864. Wybrane aspekty.” Przegląd Historyczno-Wojskowy, vol. 14 (65), no. 1 (243): 7–28.
Kulczycka-Saloni, Janina. Bolesław Prus. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1975.
Kulczycka-Saloni, Janina. Nowelistyka Bolesława Prusa. Warszawa: Czytelnik, 1969.
Lange, Antoni. “[Recenzja ‘Lalki’].” In Teresa Tyszkiewicz, Bolesław Prus, 261–272. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1971.
Niewiadomski, Donat. “Koń in natura w rytach bożonarodzeniowych i noworocznych.” In Dworki. Pejzaże. Konie, edited by Krzysztof Stępniak, 327–334. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2002.
Ochorowicz, Julian. Fizyologia wyścigów w ich stosunku do krajowej hodowli koni (projekt reformy). Warszawa: E. Skiwski, 1897.
Piątkowska, Monika. Prus. Śledztwo biograficzne. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2017.
Polańska, Hanna. Tramwaje konne 1866–1908. Katalog wystawy. Warszawa: Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa, 2016.
Prus, Bolesław. Anielka. Placówka. Dzieci. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984.
Prus, Bolesław. Emancypantki. Vol. 1–2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy,1984.
Prus, Bolesław. Faraon. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984.
Prus, Bolesław. Humoreski, nowele, opowiadania. Vol. 1. Warszawa–Lublin: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza–Wydawnictwo Episteme, 2014.
Prus, Bolesław. Humoreski, nowele, opowiadania. Vol. 2–3. Warszawa–Lublin: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza–Wydawnictwo Episteme, 2015.
Prus, Bolesław. Humoreski, nowele, opowiadania. Vol. 4–5. Warszawa–Lublin: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza–Wydawnictwo Episteme, 2016.
Prus, Bolesław. Kartki z podróży. Vol. 1–2. Warszawa: Książka i Wiedza, 1950.
Prus, Bolesław. Korespondencja. Vol. 1: Listy Bolesława Prusa. Warszawa–Lublin: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza–Wydawnictwo Episteme, 2017.
Prus, Bolesław. “Kronika Tygodniowa.” Kurier Warszawski, no. 170 (8 July) (1883): 1–2.
Prus, Bolesław. Kroniki. Vol. 1–20. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956–1970.
Prus, Bolesław. Lalka. Vol. 1–2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984.
Prus, Bolesław. Notatki twórcze. Vol. 1: Notatki lubelskie. Warszawa–Lublin: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza–Wydawnictwo Episteme, 2014.
Prus, Bolesław. Nowele. Vol. 1–2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984.
Prus, Bolesław. Przemiany. Powieść niedokończona. Accessed September 15, 2018. https://cyfroteka.pl/ebooki/Przemiany-ebook/p141482i260440.
Prus, Bolesław. Publicystyka filozoficzno-społeczna i literacka. Vol. 3–4. Warszawa–Lublin: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza–Wydawnictwo Episteme, 2016.
Szweykowski, Zygmunt. Twórczość Bolesława Prusa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.
Świętochowski, Aleksander. “Aleksander Głowacki (Bolesław Prus).” Prawda, no. 34 (1890): 404.
Tokarczuk, Olga. Lalka i perła. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001.
Tokarzówna, Krystyna, and Stanisław Fita. Bolesław Prus 1847–1912. Kalendarz życia i twórczości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969.
Tyszkiewicz, Teresa. Bolesław Prus. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1971.
Wspomnienia o Bolesławie Prusie, edited by Stanisław Fita. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1962.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
