Krowa w tradycyjnej kulturze duchowej Polesia Brzeskiego (1)
Abstrakt
W artykule podjęto rozważania na temat stosunku chłopów do krów, podstaw i mechanizmów jego semiotyzacji oraz mitopoetycznej interpretacji wizerunków krowy (cielaka) w różnych typach i gatunkach tradycyjnej białoruskiej kultury duchowej. Autorka analizuje materiał folklorystyczny i etnograficzny zarejestrowany w latach 1990–2018 na Polesiu Brzeskim. Wykazano, że powstały na gruncie motywacji mitologicznej „kod krowy-byka” obejmuje rozległy obszar zjawisk kultury duchowej i materialnej chłopów, przedmiotów związanych z życiem chłopskim, i jest odnotowywany w terminologii związanej z rytuałami, a także w obrzędowych i nieobrzędowych tekstach folklorystycznych
Słowa kluczowe
krowa; byk; wół; symbol; kultura tradycyjna; folklor Polesia Brzeskiego
Bibliografia
Charadzyeynyya kazki. Vol. 2, edited by Vasil’ Kirylavich Bandarchyk et al. Minsk: Byelaruskaya navuka, 2003 [Чарадзейныя казкі. Ч. 2, рэдкал. Васiль Кiрылавiч Бандарчык і інш. Мінск: Беларуская навука, 2003].
Gamkrelidze, Tamaz Valerianovich, and Ivanov Vyacheslav Vsevolodovich. Indoyevropeyskiy yazyk i indoyevropeytsy. Rekonstruktsiya i istoriko-tipologicheskiy analiz prayazyka i protokul’tury. Vol. 1–2. Tbilisi: Izdatel’stvo Tbilisskogo universiteta, 1984 [Гамкрелидзе, Тамаз Валерианович, и Иванов Вячеслав Всеволодович.
Индоевропейский язык и индоевропейцы. Реконструкция и историко-типологический анализ праязыка и протокультуры. Ч. 1–2. Тбилиси: Издательство Тбилисского университета, 1984].
Rahovich, Uladzimir Iosifavich. Pyesyenny fal’klor Palyessya. Vol. 1–3. Vol. 1: Pyesni svyatochnaha kalyendara. Minsk: Chatyry chvertsi, 2001 [Раговіч, Уладзімір Іосіфавіч. Песенны фальклор Палесся. У 3 т. Т. 1: Песні святочнага календара. Мінск: Чатыры чвэрці, 2001].
Shvyed, Ina Anatol’yewna. Arnitalahichny kod byelaruskay tradytsyynay dukhownay kul’tury. Brest: BrDU, 2019 [Швед, Іна Анатольеўна. Арніталагічны код беларускай традыцыйнай духоўнай культуры. Брэст: БрДУ, 2019].
Tlumachal’ny slownik byelaruskay litaraturnay movy, edited by Mikhail Ramanavich Sudnik, and Mikalay Nilavich Krywko. Minsk: Byelaruskaya entsyklapyedyya imya Pyetrusya Browki, 1999 [Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы, рэд. Міхаіл Раманавіч Суднік, Мікалай Нілавіч Крыўко. Мінск: Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1999].
Tradytsyynaya mastatskaya kul’tura byelarusaw. Vol. 1–6. Vol. 4: Brestskaye Palyessye. Book 1–2, edited by Tamara Barysawna Varfalamyeyeva [Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. У 6 т. Т. 4: Брэсцкае Палессе. У 2 кн. Кн. 1–2, рэд. Тамара Барысаўна Варфаламеева. Мінск: Вышэйшая школа, 2008–2009].
Trubachev, Oleg Nikolayevich. Proiskhozhdeniye nazvaniy domashnikh zhivotnykh v slavyanskikh yazykakh (etimologiche issledovaniya). Moskva: Izdatel’stvo Akademii Nauk SSSR, 1960 [Трубачев, Олег Николаевич. Происхождение названий домашних животных в славянских языках (этимологические исследования). Москва: Издательство Академии наук СССР, 1960].
Tsiv’yan, Tat’yana Vladimirovna. “Otgadka v zagadke: razgadka zagadki?” In Issledovaniya v oblasti balto-slavyanskoy dukhovnoy kul’tury: Zagadka kak tekst. 1, edited by Tat’yana Mikhaylovna Nikolayeva, 178–195. Moskva: Indrik, 1994 [Цивьян, Татьяна Владимировна. “Отгадка в загадке: разгадка загадки?” В Исследования в области балто-славянской духовной культуры: Загадка как текст. 1, отв. ред. Татьяна Михайловна Николаева, 178–195. Москва: Индрик, 1994].
Yurchanka, Hyeorhiy. Suchasnaya narodnaya lyeksika: z havorki Mstsislawshchyny: slownik A–N. Minsk: Byelaruskaya navuka, 1993 [Юрчанка, Георгій. Сучасная народная лексіка: з гаворкі Мсціслаўшчыны: слоўнік А–Н. Мінск: Беларуская навука, 1993].
Zahadki, edited by Vasil’ Kirylavich, Bandarchyk et al. Minsk: Byelaruskaya navuka, 2004 [Загадкі, рэдкал. Васiль Кiрылавiч Бандарчык і інш. Мінск: Беларуская навука, 2004].
Zaykowski, Edvard, and Liya, Salavyey. “Karova.” In Mifalohiya byelarusaw, edited by Tatstsyana Valodzina, Syarhyey San’ko, 226. Minsk: Byelarus’, 2011 [Зайкоўскі, Эдвард, Лія, Салавей. “Карова.” В Міфалогія беларусаў, рэд. Таццяна Валодзіна, Сяргей Санько, 226. Мінск: Беларусь, 2011].
Brzeski Uniwersytet Państwowy im. Aleksandra Puszkina Białoruś
https://orcid.org/0000-0002-9225-2031
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
