Krowa w tradycyjnej kulturze duchowej Polesia Brzeskiego (2)
Abstrakt
W artykule podjęto rozważania na temat stosunku chłopów do krów, podstaw i mechanizmów jego semiotyzacji oraz mitopoetycznej interpretacji wizerunków krowy (cielaka) w różnych typach i gatunkach tradycyjnej białoruskiej kultury duchowej. Autorka analizuje materiał folklorystyczny i etnograficzny zarejestrowany w latach 1990–2018 na Polesiu Brzeskim. Wykazano, że powstały na gruncie motywacji mitologicznej „kod krowy-byka” obejmuje rozległy obszar zjawisk kultury duchowej i materialnej chłopów, przedmiotów związanych z życiem chłopskim, i jest odnotowywany w terminologii związanej z rytuałami, a także w obrzędowych i nieobrzędowych tekstach folklorystycznych
Słowa kluczowe
krowa; byk; wół; symbol; kultura tradycyjna; folklor Polesia Brzeskiego
Bibliografia
Dembovetskiy, Aleksandr Stanislavovich. Opyt opisaniya Mogilevskoy gubernii po otdelu svadebnyye pesni. Mogilev-na-Dnepre: Tipografiya gubernskogo pravleniya, 1884 [Дембовецкий, Александр Станиславович. Опыт описания Могилевской губернии по отделу свадебные песни. Могилев-на-Днепре: Типография губернского правления, 1884].
Dobrovol’skiy, Vladimir Nikolayevich. Smolenskiy etnograficheskiy sbornik. Vol. 4. Moskva: Tipografiya Ye. Yevdokimova, 1903 [Добровольский, Владимир Николаевич. Смоленский этнографический сборник. Ч. 4. Москва: Типография Е. Евдокимова, 1903].
Etnokul’turnyye protsessy Zapadnogo Poles’ya (Brestchiny) v proshlom i nastoyashchem, edited by Aleksandr Viktorovich Gurko. Minsk: Belaruskaya navuka, 2020 [Этнокультурные процессы Западного Полесья (Брестчины) в прошлом и настоящем, ред. Александр Викторович Гурко. Минск: Беларуская навука, 2020].
Fal’klor u zapisakh Yana Chachota i bratow Tyshkyevichaw, edited by Vasil’ Ivanavich Skidan et al. Minsk: Byelaruskaya navuka, 1997 [Фальклор у запісах Яна Чачота і братоў Тышкевічаў, уклад. Васіль Іванавіч Скідан і інш. Мінск: Беларуская навука, 1997].
Gura, Aleksandr Viktorovich. Brak i svad’ba v slavyanskoy narodnoy kul’ture: semantika i simvolika. Moskva: Izdatel’stvo “Indrik,” 2012 [Гура, Александр Викторович. Брак и свадьба в славянской народной культуре: семантика и символика. Издательство “Индрик,” Москва 2012].
Kupal’skiya i pyatrowskiya pyesni, edited by Arsyen’ Syarhyeyevich Lis et al. Minsk: Navuka i tekhnika, 1985 [Купальскія і пятроўскія песні, уклад. Арсень Сяргеевіч Ліс і інш. Мінск: Навука i тэхніка, 1985].
Rahovich, Uladzimir Iosifavich. Pyesyenny fal’klor Palyessya. Vol. 1–3. Vol. 1: Pyesni svyatochnaha kalyendara. Minsk: Chatyry chvertsi, 2001 [Раговіч, Уладзімір Іосіфавіч. Песенны фальклор Палесся. У 3 т. Т. 1: Песні святочнага календара. Мінск: Чатыры чвэрці, 2001].
Tolstoy, Nikita Il’ich. “Yeshche raz o teme ‘tuchi – govyada, dozhd’ – moloko’.” In Ocherki slavyanskogo yazychestva, 253–268. Moskva: Izdatel’stvo “Indrik,” 2003 [Толстой, Никита Ильич. “Еще раз о теме ‘тучи – говяда, дождь – молоко’.” В: Очерки славянского язычества, 253–268. Москва: Издательство “Индрик,” 2003].
Tradytsyynaya mastatskaya kul’tura byelarusaw. Vol. 1–6. Vol. 4: Brestskaye Palyessye. Book 1–2, edited by Tamara Barysawna Varfalamyeyeva. Minsk: Vysheyshaya shkola, 2008–2009 [Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. У 6 т. Т. 4: Брэсцкае Палессе. У 2 кн., рэд. Тамара Барысаўна Варфаламеева. Мінск: Вышэйшая школа, 2008–2009].
Tradytsyynaya mastatskaya kul’tura byelarusaw. Vol. 1–6. Vol. 4: Mahilyowskaye Padnyaprowye, edited by Tamara Barysawna Varfalamyeyeva. Minsk: Byelaruskaya navuka, 2001 [Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. У 6 т. Т. 1: Магілёўскае Падняпроўе, склад. Тамара Барысаўна Варфаламеева. Мінск: Беларуская навука, 2001].
Valodzina, Tatstsyana. “Zhyvyol’ny svyet i wstoylivyya vyrazy.” In Byelaruski fal’klor. Zhanry, vidy, paetyka. Vol. 1–6. Book 6: Malyya zhanry. Dzitsyachy fal’klor, edited by Anatol’ Syamyenavich Fyadosik, 81–82. Minsk: Byelaruskaya navuka, 2004 [Валодзіна, Таццяна. “Жывёльны свет і ўстойлівыя выразы.” В: Беларускі фальклор. Жанры, віды, паэтыка. У 6 кн. Кн. 6: Малыя жанры. Дзіцячы фальклор, рэд. Анатоль Сяменавіч Фядосік, 81–82. Мінск: Беларуская навука, 2004].
Vyslowi, edited by Maysyey Yakawlyevich Hrynblat. Minsk: Navuka i tekhnika, 1979 [Выслоўі, склад. Майсей Якаўлевіч Грынблат. Мінск: Навука i тэхніка, 1979].
Yurchanka, Hyeorhiy. Suchasnaya narodnaya lyeksika: z havorki Mstsislawshchyny: slownik A–N. Minsk: Byelaruskaya navuka, 1993 [Юрчанка, Георгій. Сучасная народная лексіка: з гаворкі Мсціслаўшчыны: слоўнік А–Н. Мінск: Беларуская навука, 1993].
Zahadki, edited by Vasil’ Kirylavich, Bandarchyk et al. Minsk: Byelaruskaya navuka, 2004 [Загадкі, рэдкал. Васiль Кiрылавiч Бандарчык і інш. Мінск: Беларуская навука, 2004].
Zamovy, edited by Uladzimir Alyaksandravich Vasilyevich and Liya Matsvyeyewna Salavyey. Minsk: Byelarus’, 2009 [Замовы, уклад. Уладзімір Аляксандравіч Васілевіч, Лія Мацвееўна Салавей. Мінск: Беларусь, 2009].
Zaykowski, Edvard, Liya, Salavyey. “Karova.” In Mifalohiya byelarusaw, edited by Tatstsyana Valodzina, Syarhyey San’ko, 226. Minsk: Byelarus’, 2011 [Зайкоўскі, Эдвард, Лія, Салавей. “Карова.” В Міфалогія беларусаў, рэд. Таццяна Валодзіна, Сяргей Санько, 226. Мінск: Беларусь, 2011].
Zhuravlev, Anatoliy Federovich. Yazyk i mif: lingvisticheskiy kommentariy k trudu A.N. Afanas’yeva “Poeticheskiye vozzreniya slavyan na prirodu.” Moskva: Izdatel’stvo “Indrik,” 2005 [Журавлев, Анатолий Федерович. Язык и миф: лингвистический комментарий к труду А.Н. Афанасьева “Поэтические воззрения славян на природу.” Москва: Издательство “Индрик,” 2005].
Zhytstsya advyechny lad. Byelaruskiya narodnyya prykmyety i pavyer”i, edited by Uladzimir Alyaksandravich Vasilyevich. Minsk: Mastatskaya litaratura, 1998 [Жыцця адвечны лад. Беларускія народныя прыкметы і павер’і, уклад. Уладзімір Аляксандравіч Васілевіч. Мінск: Мастацкая лiтаратура, 1998].
Zyamlya staits’ pasyarod svyetu… Byelaruskiya narodnyya prykmyety i pavyer”i, edited by Uladzimir Alyaksandravich Vasilyevich. Minsk: Mastatskaya litaratura, 1996 [Зямля стаіць пасярод свету… Беларускія народныя прыкметы і павер’і, уклад. Уладзімір Аляксандравіч Васілевіч. Мінск: Мастацкая лiтаратура, 1996].
Zyamnaya daroha w vyray: Byelaruskiya narodnyya prykmyety i pavyer”i, edited by Uladzimir Alyaksandravich Vasilyevich. Minsk: Byelarus’, 1999 [Зямная дарога ў вырай: Беларускія народныя прыкметы і павер’і, уклад. Уладзімір Аляксандравіч Васілевіч. Мінск: Беларусь, 1999].
Brzeski Uniwersytet Państwowy im. Aleksandra Puszkina Federacja Rosyjska
https://orcid.org/0000-0002-9225-2031
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
