Opublikowane: 2025-12-17

Experience of Pain and Fear in Fish from the Neurocognitive Perspective

Marcin Urbaniak Logo ORCID

Abstrakt

Artykuł stanowi szkicowy zarys aktualnego stanu wiedzy o tym aspekcie doznaniowości i życia wewnętrznego ryb, który wciąż zbyt rzadko jest uwzględniany – generowania wrażeń bólowych, stanów afektywnych i doświadczeń emocjonalnych. Aby wnioskować o możliwości odczuwania przez ryby emocji, należy w pierwszej kolejności udzielić odpowiedzi na pytania o prostsze treści, cechujące rybi system poznawczy: czy ryby są w stanie generować szczególny typ wrażeń fizjologicznych, jakimi są wrażenia bólowe (nocycepty) oraz czy ryby dysponują prostymi stanami afektywnymi – strachem bądź niepokojem – które skorelowane są z odczuwaniem bólu. Rudymentarność tych kwestii wynika z założenia, że najprostsze reakcje behawioralne i wrażenia poznawcze są uznawane za konieczny warunek zdolności konstruowania bardziej złożonych struktur poznawczych, jak doświadczenia sensomotoryczne, reprezentacje mentalne i stany emocjonalne. Zdolność odczuwania bólu i skorelowaną z nim zdolność przeżywania negatywnych afektów, jak strach czy niepokój, można uznać za wskaźniki posiadania przez gatunek nie tylko fizjologicznych potrzeb, ale także mentalnych preferencji. Tym samym zdolność odczuwania bólu, strachu i niepokoju można traktować jako predyktor elastyczności poznawczo-behawioralnej i względnej kontroli poznawczej u ryb.

Pozytywna odpowiedź na pytania odczuwanie bólu i strachu stanowi punkt wyjścia dla dalszych analiz nad systemem poznawczym i neurobehawiorem ryb. W pierwszej części tekstu rozważam fizjologiczną zdolność odczuwania bólu przez ryby. W drugiej części tekstu analizuję zjawisko konstruowania negatywnych stanów afektywnych na podstawie neurofizjologicznych i poznawczych elementów składowych doświadczenia strachu. Proponuję stanowisko kompromisowe pomiędzy zwolennikami emocji podstawowych u zwierząt i zwolennikami theory of constructed emotions. Przedstawiam, na czym zatem polega odmienność afektywnego doświadczenia od typowo poznawczych perceptów i jakie są podstawowe funkcje doświadczenia strachu u zwierząt. Całość podsumowana jest uwagami końcowymi, które stanowią zachętę do dyskusji nad społecznymi, etycznymi i prawnymi konsekwencjami, jakie wynikają z intensywnej doznaniowości i bogactwa krajobrazu mentalnego ryb.

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Urbaniak, M. (2025). Experience of Pain and Fear in Fish from the Neurocognitive Perspective. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, 1–24. https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2025.S.07

Cited by / Share

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.


Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).

2025
Opublikowane: 2025-04-03


ISSN: 2719-2687
eISSN: 2451-3849
Ikona DOI 10.31261/ZOOPHILOLOGICA

Wydawca
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.