Negatywny wpływ europejskiej filozofii na sposób traktowania zwierząt
Abstrakt
W artykule analizuję poglądy Arystotelesa, Kartezjusza oraz Johna Rawlsa dotyczące moralnego statusu istot pozaludzkich i ukazuję ich negatywny wpływ na kształtowanie relacji człowiek – zwierzę w kulturze europejskiej. Celem mojego rozumowania jest wykazanie, że każde z tych stanowisk obciążone jest doborem subiektywnych kryteriów w jakościowym odróżnieniu moralnego statusu ludzi od innych zwierząt oraz wykorzystaniem takich przesłanek, które udowodnią uprzednio założony wniosek. Stanowisko tych trzech filozofów łączy wspólna konkluzja. Jest nią przekonanie o braku wystarczających podstaw do równego traktowania ludzi i istot pozaludzkich w sferze życia moralnego.
Słowa kluczowe
etyka; prawa zwierząt; moralność; Arystoteles; Kartezjusz; Rawls
Bibliografia
Aristotle. Etyka nikomachejska (Nicomachean Ethics). Translated by Danuta Gromska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
Aristotle. O duszy (On the Soul). Translated by Paweł Siwek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.
Descartes René. “Letter to the Marquess Newcastle.” In Animal Rights and Human Obligations. Edited by Tom Regan, Peter Singer. New Jersey: Prentice-Hall, 1989.
Descartes René. Rozprawa o metodzie (Discourse on the Method). Translated by Wanda Wojciechowska. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.
Francione, Gary. Introduction to Animal Rights: Your Child or the Dog?. Philadelphia: Temple University Press, 2000.
Frey, Raymond. Interests and Right: The Case Against Animals. Oxford: Oxford University Press, 1980.
Hubbard, Ruth. Fried, Barbara. Henifin, Mary Sue. Biological Woman--the Convenient Myth : a Collection of Feminist Essays and a Comprehensive Bibliography, Cambridge, MA: Schenkman Pub. Co.,1982.
Naverson, Jan. “Animal Rights.” In The Canadian Journal of Philosophy”. No. 1 (1977): 161-178
Rawls, John. “Justice as Fairness.” Philosophical Review. No. 2 (1958): 164-194.
Regan, Tom. Defending Animal Rights. Urbana: University of Illinois Press, 2001.
Regan, Tom. The Case for Animal Rights, Berkeley (CA): University of California Press, 1983.
Rosenfield, Leonora Cohen. From Beast-Machines to Man-Machines. New York: Octagon Books, 1968.
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0003-4617-9934
Dr hab., prof. UP, pracuje w Katedrze Etyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Autorka książek Utylitaryzm (Kraków 2013), Filozoficzne podstawy idei praw zwierząt (Kraków 2013), Etyka. Wybrane zagadnienia i kierunki (Kraków 2014). Redaktor naukowy prac zbiorowych: Dylematy filozofii (Kraków 1999), Etyka i polityka (Kraków 2005), Etyka wobec sytuacji granicznych (Kraków 2007), Czy sprawiedliwość jest możliwa? (Kraków 2008), Prawda w życiu moralnym i duchowym (Kraków 2009), Dobro wspólne (Kraków 2010), Etyka i sens życia (Kraków 2011), Etyka i zło (Kraków 2013), Etyka i dobro (Kraków 2015). Pomysłodawczyni i współzałożycielka Polskiego Towarzystwa Etycznego, w którym pełni funkcję Z-cy Przewodniczącego. Od 2004 roku organizatorka międzynarodowych Forów Etycznych. Publikowała artykuły m.in. w „Principiach”, „Prakseologii”, „Studia Philosophiae Christianae”, „Studia Ecologiae et Bioethicae”.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
