Podmiototwórczy potencjał intersubiektywności międzygatunkowej
Abstrakt
Intersubjectivity, understood as a relationship between different perspectives, that creates a common space, accessible to more than one cognizing subject, is the basic trait of our presence in the world. The realization of our capability potential for intersubjective relations is related to the realization of a similar potential of the other subject of such relationships. We recognize the subjectivity of others through the reference to ourselves – out of necessity. This process is connected with the recognition of similarities and differences. In the article I am analyzing the nature of this process and the risks associated with possible underestimation and overestimation of the value of the other. The principle of seeking sufficient similarity apparently results in the automatic exclusion of a certain scope of dissimilarity – for example, of what is too different for the creation of subjective, intersubjective relations. I am trying to show that the recognition of the dissimilarities of the others does not have to involve their devaluation. On the contrary, it presents a challenge to the ethical imagination and is an indispensable component of intersubjectivity. I am pointing out that effective interspecific communication, which takes into account the importance of the affective component and the meeting of the diverse experiencing corporeality, is also an important aspect of the described relationships. I am also pointing out that the question about the subjectivity occurring in relationships is also an ethical and political problem of great importance.
Słowa kluczowe
subjectivity; intersubjectivity; ethical extremism; interspecific communication
Bibliografia
Aaltola, Elisa. Animal Suffering: Philosophy and Culture. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2012.
Bednarek, Joanna. “Emancypacyjna obietnica posthumanizmu.” In Praktyka Teoretyczna, no. 4 (2014): 171–180.
Braidotti, Rosi. Po człowieku. Translated by Joanna Bednarek, and Agnieszka Kowalczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014.
Brophy, Brigid. “The Darwinist’s Dilema.” In Animals’ Rights – a Symposium, edited by David Paterson, and Richard D. Ryder. Fontwell: Centaur Press, 1979.
Braithwaite, Victoria. Do Fish Feel Pain. Oxford: Oxford University Press, 2010.
Crossley, Nick. Intersubjectivity: The Fabric of Social Becoming. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications, 1996.
Dąbrowska, Magdalena. “Między „zoofrenią” a „strefami kontaktu”. Twórczość Arayi Rasdjarmrearnsook.” In Zwierzęta, gender i kultura: perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna, edited by Anna Barcz, and Magdalena Dąbrowska. Lublin: E-naukowiec, 2014.
DeGrazia, David. “Self‑awareness in animals.” In The Philosophy of Animal Minds, edited by Robert W. Lurz. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
Derrida, Jacques. The Animal That Therefore I Am. New York: Fordham University Press, 2008.
Donaldson, Sue, and Will Kymlicka. Zoopolis: A Political Theory of Animal Rights. Oxford: Oxford University Press, 2011.
Elżanowski, Andrzej, and Tomasz Pietrzykowski, “Zwierzęta jako nieosobowe podmioty prawa.” In Forum Prawnicze, no. 1(2013): 18–27.
Gombrowicz, Witold. Dziennik, t. 2: 1957–1961. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1997.
Gzyra, Dariusz. “Teoria praw zwierząt a etyka środowiskowa.” In Filozofia wobec świata zwierząt. Dominika Dzwonkowska, Michał Latawiec, Dariusz Gzyra, Jacek Lejman, Mirosław Twardowski, and Justyna Tymieniecka-Suchanek. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2015.
Haraway, Donna J. When Species Meet. Minneapolis, London: University of Minnesota Press, 2008.
Mead, George H. Mind, Self and Society. Chicago, London: The University of Chicago Press, 1934.
Pratt, Marry Louise. Imperial Eyes: Travel Writing and Transculturation. New York: Routledge, 1992.
Regan, Tom. The Case for Animal Rights. Berkeley: University of California Press, 2004.
Rudy, Kathy. Loving Animals: Toward a New Animal Advocacy. Minneapolis, London: University of Minnesota Press, 2011.
Singer, Jonathan D. “”The Flesh of My Flesh”: Animality, Difference, and “Radical Community” in Merleau‑Ponty’s Philosophy.” In Animal Ethics and Philosophy: Questioning the Orthodoxy, edited by Elisa Aaltola, and John Hadley. London, New York: Rowman & Littlefield, 2015.
Smuts, Barbara. “Encounters with Animal Minds.” In Between Ourselves: Second‑Person Issues in the Study of Consciousness, edited by Evan Thompson. Thorverton: Imprint Academic, 2001.
Weil, Kari. Thinking Animals: Why Animal Studies Now? New York: Columbia University Press, 2012.
Weil, Kari. “Zwrot ku zwierzętom [sprawozdanie].” In Zwierzęta, gender i kultura: perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna, edited by Anna Barcz, and Magdalena Dąbrowska. Lublin: E-naukowiec, 2014.
Wolfe, Cary. Animal Rites: American Culture, the Discourse of Species, and Posthumanist Theory. Chicago and London: The University of Chicago Press, 2003.
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0003-4659-3262
Doktorant w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Kierownik Sekcji Studenckiej Polskiego Towarzystwa Etycznego. Działacz społeczny, publicysta. Zainteresowania naukowe: etyka i estetyka. Członek Polskiego Towarzystwa Etycznego i Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura (LAS TK) przy Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego. Redaktor naukowy działu „Etyka praw zwierząt” interdyscyplinarnego rocznika naukowego „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies”. Współpracownik magazynu „Filozofuj!”. Autor licznych artykułów dotyczących etyki relacji człowieka i zwierząt, publikowanych w czasopismach i monografiach. Współautor książki Filozofia wobec świata zwierząt (Warszawa 2015). Jeden z założycieli i wieloletni prezes Stowarzyszenia Empatia.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
