Człowiek śmierć uczynił. Kilka uwag o zwierzętach, ludziach i śmierci
Abstrakt
Korzystając z tekstów tak różnych poetów jak William B. Yeats, Emily Dickinson czy Ted Hughes, esej próbuje ukazać różnice w sposobie rozumienia i przedstawiania śmierci zwierzęcia i człowieka. Tradycyjnie w naszych wyobrażeniach ta pierwsza wydaje się nie nastręczać problemów, wszak w przeciwieństwie do śmierci człowieka, która poprzez lęk i niepokój zjawia się w ludzkim czasie jakby „przed czasem”, zwierzę umiera nagle, nieoczekiwanym cięciem przecinającym nić jego życia. Koncypujemy, że zwierzę umiera, nie przeżywając niepokoju, jaki śmierć wprowadza w horyzont życia ludzkiego od samego jego początku. Dlatego kultura zawsze suponowała, dając temu wyraz w popularnych aforyzmach w rodzaju non omnis moriar, istnienie jakiejś „reszty”, której śmierć nie jest w stanie dotknąć. Zwierzę z kolei umierałoby niejako „całkowicie”, „bez reszty”. Esej stara się zdekonstruować te tradycyjne przekonania, przywracając życiu ludzkiemu „zwierzęcy” wymiar śmierci.
Słowa kluczowe
zwierzę; człowiek; śmierć; czas; koniec
Bibliografia
Agamben, Giorgio, The Open, tłum. Kevin Attell. Stanford University Press: Stanford, 2004.
Beauchamp. Tom L., R.G. Frey, red.,The Oxford Handbook of Animal Ethics.Oxford University Press: Oxford, 2011.
Beckoff, Marc, red., The Smile of a Dolphin: Remarkable Accounts of Animal Emotions. Discovery Books: New York, 2000.
Cave, Nick, The Sick Bag Song. Canongate: London, 2015.
Coetzee, John, Maxwell, The Lives of Animals. Princeton University Press: Princeton, 1999.
Czestochowski, Joseph, Elderedge Charles C., Eloquent Objects. Georgia O’Keefe and Still- Life Art in New Mexico. International Arts: Washington D.C., 2014.
Dickinson, Emily, Final Harvest. Emily Dickinson’s Poems. Little, Brown & Company: Boston, 1961.
Dixon, Beth, Animals. Emotion and Morality. Prometheus Books: Amherst, 2008.
Douglass, Frederic, Narrative of the Life of Frederick Douglass, an American Slave, Written by Himself. Yale University Press: New Haven, 2001.
Esposito, Roberto, Third Person, tłum. Zakiya Hanafi. Polity Press: London, 2012.
Evans, Nicolas, The Loop. Dell: New York, 1998.
Freud, Sigmund, Reflections on War and Death, tłum. A.A. Bill and Alfred Kuttner. Moffat and Yard: New York, 1918.
Freud, Sigmund, New Introductory Lectures on Psycho-analysis, tłum. James Strachey, Norton & Company: London, 1964.
Garrett, Aaron, “Animals and Ethics in the History of Modern Philosophy”. In: Beauchamp Tom and R.G. Frey, red., The Oxford Handbook of Animal Ethic. Oxford University Press: Oxford, 2011.
Hughes, Ted, Wodwo. Faber & Faber: London, 1967.
Hughes, Ted. Wiersze wybrane/ Selected Poetry. Wydawnictwo Literackie: Kraków, 1975.
Lizza, John P., Persons, Humanity, and the Definition of Death. John Hopkins University Press: Baltimore, 2006.
Mandeville, Bernard, Fable of the Bees. Liberty Fund: Indianapolis, 1988.
Seton Ernest Thompson, Wild Animals I Have Known.Charles Scribner’s Son: New York, 1911.
Swift, Jonathan, Gulliver’s Travels.Penguin: Harmondsworth, 1977.
Yeats, William Butler, The Collected Poems.Wordsworth Poetry Library: Ware, 2000.
Uniwersytet Śląski Polska
http://orcid.org/0000-0002-7148-5063
Tadeusz Sławek – prof. dr hab., absolwent filologii polskiej i angielskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Związany z Uniwersytetem Śląskim od 1971 roku, rektor Uniwersytetu w latach 1996–2002. Wraz z kontrabasistą Bogdanem Mizerskim autor i wykonawca esejów na głos i kontrabas. Zajmuje się historią literatury angielskiej i amerykańskiej, literaturą porównawczą, zagadnieniami życia publicznego. Ważniejsze publikacje: Calling of Jonah. Problems of Literary Voice (wspólnie z Donaldem Weslingiem), Maszyna do pisania. O teorii literatury Jacquesa Derridy (wspólnie z Tadeuszem Rachwałem), U-bywać. Człowiek, świat, przyjaźń w twórczości Williama Blake’a (2001), Antygona w świecie korporacji (2002), Ujmować. Henry David Thoreau i wspólnota świata (2009), NIC-owanie świata. Zdania z Szekspira (2012), U-chodzić (2015), Nie bez reszty. O potrzebie niekompletności (2018). Tłumacz, pisarz i publicysta.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
