Artykuł przedstawia wybrane relacje zachodzące między potrzebami edukacyjnymi społeczeństwa wiedzy a systemem kształcenia, jak również między edukacją a pedagogiką. W analizie wybranych zagadnień zastosowano prakseologiczno-pedagogiczny model działań komunikacyjnych i edukacyjnych. Model ten wskazuje między innymi na możliwości i warunki zdobywania oraz generowania spersonalizowanej wiedzy, postrzegania i doświadczania wartości, kształtowania postaw, kompetencji oraz mądrości jako najwyższych wartości w globalnym i zagrożonym świecie.

W artykule przedstawiono teoretyczną koncepcję nauk neurologicznych, a w szczególności neurodydaktyki, opartą na kognitywistyce i uwzględniającą najnowsze wyniki badań nad ludzkim mózgiem oraz powiązaną z nimi teorię procesów myślowych. Zwrócono uwagę na typ inteligencji reprezentowany przez ucznia, inteligencję emocjonalną tworzącą w procesie dydaktycznym odpowiednie stany psychoemocjonalne, modalność oraz ukształtowane style uczenia się. Praktyczne wdrażanie koncepcji neurodydaktyki na wszystkich poziomach nauczania w społeczeństwie uczącym się może stanowić skuteczne narzędzie przeciwdziałania słabościom polskiej szkoły, odzwierciedlonym w wynikach testów PIRLS i PISA diagnozujących umiejętności funkcjonalne uczniów.

Praca koncentruje się na najnowszych wynikach badań empirycznych i teoretycznych w zakresie neuropedagogiki i neurodydaktyki. Neurodydaktyka jawi się jako „dydaktyka XXI wieku”, ponieważ procesy nauczania i uczenia się są w niej rozpatrywane z perspektywy procesów zachodzących w ludzkim mózgu. Wiele aspektów neuropedagogiki i neurodydaktyki jest szczególnie interesujących w kontekście efektywnego uczenia się. Z drugiej strony należy zauważyć, że obie nauki neurologiczne wprowadzone do pedagogiki nie gwarantują skutecznego uczenia się, ponieważ nie jest ono determinowane wyłącznie przez czynniki neuronalne, lecz również przez inne czynniki. W związku z tym konieczne jest prowadzenie dalszych badań empirycznych w tym zakresie.

Celem tekstu jest popularyzacja modelu edukacji opartego na teorii inteligencji wielorakich Howarda Gardnera. Artykuł przedstawia również fragment wyników dotyczących diagnozy ukierunkowanych zdolności studentów pedagogiki oraz uczniów zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej. Misją tekstu jest ukazanie, w jaki sposób można wspierać rozwój zdolności i zainteresowań uczniów poprzez ich udział w różnych projektach, programach i inicjatywach edukacyjnych.

Społeczeństwo wiedzy potrzebuje nowego modelu edukacji. Problem ten ma charakter systemowy, co oznacza konieczność zainteresowania się wszystkimi komponentami filozofii edukacji, systemu oświaty, doboru treści kształcenia oraz procesów wdrażania nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych. Budynki szkolne powinny być projektowane jako inteligentne obiekty.

Z jednej strony problem konstruowania i przekazywania wiedzy o własnej przeszłości, z drugiej zaś rozwiązywania sporów dotyczących pamięci o przeszłości stanowią wyzwania, przed którymi stoi społeczeństwo oparte na wiedzy. Współczesna szkoła jest instytucją odgrywającą jedną z najważniejszych ról w tym procesie. Rozważania autorów koncentrują się wokół polsko-czeskiego sporu o pamięć historyczną. Interesują ich opinie uczniów z Czeskiego Cieszyna. W niniejszym tekście analizują odpowiedzi młodych Polaków i Czechów uczących się w szkołach średnich na tym obszarze na pytania dotyczące pamięci o przeszłości. Autorzy podejmują dylemat pamięci historycznej jako istotnego elementu edukacji humanistycznej w szkołach regionu Zaolzia. Przedmiotem analizy są także zagadnienia związane z rolą szkoły jako miejsca polsko-czeskiego pojednania, niezależnie od rozbieżnych interpretacji.

Artykuł dotyczy problematyki używania oraz ogólnych kontaktów młodzieży z terenów wiejskich Śląska z substancjami psychoaktywnymi, w szczególności alkoholem, dopalaczami i narkotykami. Przedstawiono w nim wyniki własnych badań diagnostycznych oraz wnioski dotyczące praktyki edukacyjnej i profilaktycznej. Wyniki wskazują na niewystarczającą skuteczność stosowanych dotychczas strategii przeciwdziałania.

Artykuł zawiera informacje dotyczące problemu edukacji dzieci romskich. Wykorzystane badania zostały przeprowadzone w Szkole Podstawowej nr 36 w Rudzie Śląskiej, do której uczęszcza największa liczba dzieci romskich. Podkreślono istotną rolę asystenta romskiego oraz nauczyciela wspomagającego w procesie edukacji dzieci romskich.

Tekst stanowi wynik badań nad sposobem, w jaki dzieci postrzegają komunikaty wizualne, będące uzupełnieniem wizualnym i opisem treści drukowanego tekstu. W pierwszej części artykułu przedstawiono refleksje na temat współczesnej sztuki ilustracji oraz wartości obrazów wizualnych w formie ilustracji książkowej. Druga część dotyczy głównych tendencji w preferencjach dzieci w wieku przedczytelniczym w zakresie odbioru dzieł wizualnych/ilustracji książkowych, ze szczególnym uwzględnieniem zakresów zastosowania oraz jakości wizualnej w formie abstrakcyjności, rozumianej jako dominujący sposób obrazowania w odniesieniu do planu obrazu. Artykuł kończą rozważania dotyczące jakości i wartości dziecięcych uwag.

Społeczeństwo informacyjne wymaga nieustannego poszukiwania, uczenia się, rozumienia i wykorzystywania wiedzy z różnych dziedzin. Rola rodziny i instytucji edukacyjnych polega na przygotowaniu dzieci do uczenia się i zdobywania wiedzy z różnych źródeł poprzez rozwijanie umiejętności selekcji, rozumienia i internalizacji informacji. Dlatego już od najmłodszych lat dzieci są konfrontowane z różnorodnymi przekazami o świecie, dostosowanymi do ich rozwoju psychofizycznego. Artykuł przedstawia metody prezentowania informacji stosowane w czasopismach dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz podejmuje próbę oceny możliwości ich wykorzystania w edukacji przedszkolnej.

Przedmiotem rozważań zawartych w niniejszym opracowaniu są uzdolnienia muzyczne postrzegane jako istotny problem współczesnej edukacji w kontekście społeczeństwa wiedzy. Materiał przedstawia specyfikę kształcenia artystycznie uzdolnionego dziecka w szkole. Przeanalizowano wybrane instytucje oraz ich możliwości edukacyjne w zakresie działalności artystycznej i wychowawczej. Dokonano oceny pozytywnych i negatywnych odczuć związanych z edukacją muzyczną dzieci. Opracowano propozycje działań pedagogicznych przydatnych w pracy edukacyjnej nauczycieli i opiekunów.

Artykuł stanowi krytyczną ocenę kompetencji studentów zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej w zakresie nauczania umiejętności pisania dzieci we wczesnym wieku szkolnym. Przyjęto, że miarą tych kompetencji są wiedza i umiejętności studentów w zakresie oceny tekstu pisanego na poziomie graficznym, gramatycznym, semantycznym i pragmatycznym. Refleksje nad aspektami językowymi tekstu oraz analiza założeń teoretycznych dotyczących kształcenia filologicznego studentów studiów magisterskich na kierunku zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej stanowią podstawę teoretyczną przeprowadzonych analiz.

Artykuł omawia zagadnienia związane z projektem Eco-Math realizowanym przez Szkołę Podstawową nr 1 w Choszcznie. Projekt ten stanowi wynik wytycznych ustanowionych przez Program Comenius, powołany przez Parlament Europejski i Radę Europejską. W artykule przedstawiono cele, strategię oraz partnerów projektu. Zarysowano również przyjętą metodologię badawczą oraz opisano efekty wdrażania projektu w kontekście korzyści zarówno dla nauczycieli, jak i uczniów.

Przedmiotem niniejszego artykułu jest japońskie liczydło soroban. Zawiera on skrócony opis jego budowy i historii. W artykule zaprezentowano wyniki badań zagranicznych autorów dotyczące zastosowania sorobanu w praktyce dydaktycznej. Ukazano zalety wynikające z jego wykorzystania w edukacji matematycznej: rozwój poznawczy, poprawę pamięci liczbowej i koncentracji oraz wzrost umiejętności w zakresie stosowania podstawowych działań arytmetycznych. Nie pominięto także zagrożeń wynikających z używania liczydła, takich jak sztywność w wykonywaniu obliczeń czy brak pomysłowości w rozwiązywaniu zadań. W artykule przedstawiono również wyniki badań nad wprowadzeniem sorobanu do edukacji matematycznej w polskich szkołach. Omówiono motywację uczniów do korzystania z tego narzędzia oraz najczęstsze popełniane przez nich błędy. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, jakie są najskuteczniejsze metody nauczania wykonywania obliczeń z użyciem sorobanu. Tekst zawiera również zachętę do podjęcia szerzej zakrojonych badań empirycznych nad zastosowaniem sorobanu w polskiej praktyce edukacyjnej.

Artykuł dotyczy zagadnienia dojrzałości szkolnej sześciolatków w zakresie ich umiejętności matematycznych. W praktyce sprawdzono skuteczność metody „Dziecięca matematyka” autorstwa E. Gruszczyk-Kolczyńskiej. Badano wpływ tej metody na zdolności matematyczne dzieci sześcioletnich.

Program działań oparty na zastosowaniu trzech logicznych narzędzi Teorii Ograniczeń został opracowany w odpowiedzi na potrzebę przygotowania uczniów szkół podstawowych do życia w społeczeństwie oraz do pełnienia w przyszłości ról społecznych jako osoby dorosłe. Wyniki eksperymentu wskazują, że Teoria Ograniczeń, nieznana dotąd w Polsce w zakresie wychowania i edukacji, zasługuje na szersze wdrożenie ze względu na swoją skuteczność i szeroki zakres zastosowań (również w kształtowaniu umiejętności społecznych uczniów szkół podstawowych).

Gry komputerowe są obecnie powszechną formą spędzania czasu wolnego, dlatego warto zbadać, ile czasu młodzież im poświęca. Z edukacyjnego punktu widzenia istotne jest, w jakie gry grają młodzi ludzie i jakie funkcje pełnią gry komputerowe w ich życiu. Analiza treści gier dostępnych na rynku pokazuje, że większość z nich (około 80–85%) zawiera działania gracza o skrajnej przemocy i okrucieństwie. Coraz częstsze korzystanie z gier komputerowych wpływa na psychikę dziecka. Zasadnicze więc staje się pytanie: jaki typ gier dominuje wśród użytkowników gier komputerowych? Artykuł przedstawia, w jakie gry grają nastolatki oraz jakie są różnice w preferencjach gier pomiędzy dziewczętami i chłopcami.

Artykuł przedstawia obszary i możliwości wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w budowaniu przestrzeni edukacyjnej. Zawiera krótki zarys genezy zastosowania informatyki edukacyjnej w polskich szkołach oraz opis zmian w sposobach jej stosowania i strategiach edukacyjnych z wykorzystaniem multimediów. W tekście omówiono również wybrane czynniki psychologiczne oraz preferencje poznawcze w działaniach edukacyjnych.

Artykuł przedstawia poglądy autora na temat możliwości zastosowania mediów edukacyjnych w procesie kształcenia. Autor nie analizuje samego zastosowania mediów edukacyjnych, lecz koncentruje się na mechanizmach, które mogą być wykorzystane w strukturze tekstu, hipertekstu i sieci. Autor analizuje także komunikaty multimedialne przedstawiane w formie tekstów multimedialnych postrzeganych jako element przekazu edukacyjnego.

Artykuł porusza kwestie dotyczące wpływu mediów na dzieci oraz zawiera analizę wyników badań edukacyjnych. Badania przeprowadzono w szkołach podstawowych i dotyczyły one długotrwałego odbioru przekazów medialnych przez dzieci. Wnioski poparte tezami naukowymi pozwoliły scharakteryzować zachowania dzieci w wieku 10–12 lat w kontekście intensywnego odbioru informacji medialnych.

Media elektroniczne intensywnie wkroczyły w codzienne życie młodzieży, stając się głównym nośnikiem wiedzy i informacji, co doprowadziło do powstania nowych form komunikacji, a w ich ramach — specyficznego języka cyberprzestrzeni, będącego połączeniem akronimów, skrótów oraz znaków tekstowych imitujących emocje. Język wirtualnej komunikacji jest krótszy i prostszy pod względem pisowni, ale z drugiej strony — formy zapisu używane przez młodych ludzi w kontaktach za pośrednictwem mediów elektronicznych częściej przypominają kod niż standardowy język i mogą być nieczytelne dla osób z zewnątrz.

Artykuł analizuje wyniki badań empirycznych i stanowi próbę refleksji nad potrzebą edukacji medialnej w szkołach w kontekście budowania społeczeństwa wiedzy. Opinie dyrektorów szkół oraz młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych województwa śląskiego potwierdzają rozbieżności pomiędzy chęciami, możliwościami a rzeczywistą realizacją edukacji medialnej. Poszukiwania odpowiedniej formy edukacji medialnej trwają zarówno w polskim, jak i europejskim systemie oświaty.

Obowiązkowe zajęcia z technologii informacyjnej na poziomie klas I–III sprzyjają kształtowaniu kompetencji informacyjnych uczniów. Kompetencje te opierają się na wiedzy, umiejętnościach, postawach i nawykach związanych z wykorzystaniem narzędzi technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT). Poziom kompetencji informacyjnych uczniów jest jednak zróżnicowany i z biegiem procesu edukacyjnego staje się coraz bardziej skomplikowany. Badania nad kompetencjami informacyjnymi uczniów oraz pracą nauczycieli z uczniami o różnym poziomie tych kompetencji przeprowadzono we wrześniu 2011 roku w jednej ze szkół podstawowych w Bytomiu.

Podobieństwa i różnice w opisie rzeczywistości osób z niepełnosprawnością wynikają z odmiennych punktów ciężkości badań prowadzonych w ramach poszczególnych subdyscyplin pedagogiki. Najczęściej dotyczą one skali zjawisk związanych z niepełnosprawnością oraz organizacji i jakości procesu wychowania i edukacji dzieci i młodzieży. W badaniach pedagogiki społecznej obserwuje się przesunięcie akcentu z samej osoby z niepełnosprawnością na bariery, które musi ona pokonywać, oraz na jej środowisko życia. Z kolei pedagogika specjalna koncentruje się bardziej na procesach organizacji doświadczeń edukacyjnych w wymiarze indywidualnym (rewalidacja, rehabilitacja, terapia, rehabilitacja społeczna i ortodydaktyka, włączone w działania edukacyjne i dydaktyczne) oraz ich efektach społecznych. Pedagogika specjalna bada zatem mechanizmy, zjawiska i stany związane z opieką, terapią, edukacją i wychowaniem osób odbiegających od normy. Zarówno pedagodzy społeczni, jak i pedagodzy specjalni podkreślają znaczenie kształtowania postaw społecznych wobec osób z niepełnosprawnościami i zjawisk z nimi związanych, akcentując potrzebę ukierunkowania procesu edukacyjnego na rozwijanie postaw humanizmu, egalitaryzmu, demokracji, współpracy, szacunku dla godności człowieka, tolerancji, poczucia własnej wartości oraz samokontroli — wartości niezbędnych we współczesnej Europie.

Przygotowywanie studentów do zawodu nauczyciela wymaga od nas poszanowania złożoności kontekstów edukacyjnych, w których nauczyciele wykonują swój zawód. Jednym z ważniejszych obszarów, o których uczą się nauczyciele w trakcie studiów, jest rodzina. Badanie go przyczynia się do poszerzania wiedzy zawodowej studentów w świetle różnych aspektów: społecznościowych, zawodowych i indywidualnych. Temat ten zajmuje szczególne miejsce w przygotowaniu przyszłych nauczycieli do edukacji integracyjnej/włączającej. Autorka ukazuje pewne teoretyczne podstawy i empiryczne wyniki badań w odniesieniu do społeczeństwa: szkoła/szkoła włączająca — nauczyciel, rodzic, uczeń/student.

Tekst skupia się na rozwoju świadomości fonetycznej i możliwościach wczesnego wykrywania (już w przedszkolu) symptomów trudności w uczeniu się. Autorzy poddali analizie różnego rodzaju ćwiczenia służące rozwijaniu umiejętności czytania i pisania.

Celem artykułu jest przedstawienie zjawiska percepcji w ujęciu ogólnym oraz szczegółowe omówienie zjawiska percepcji słuchowej. Artykuł prezentuje wyniki badań dotyczących percepcji słuchowej u dzieci w wieku przedszkolnym w różnych grupach wiekowych oraz przedstawia wnioski przydatne w edukacji dzieci w przedszkolu.

Artykuł stanowi próbę ukazania wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli jako jednej z dróg przekształcania szkoły specjalnej w „organizację uczącą się” oraz wdrażania idei odroczonego w czasie wprowadzania zmian. Zaprezentowane zostaną nie tylko założenia tego procesu, rozumianego jako celowy ciąg spotkań ukierunkowanych na identyfikację i zaspokajanie potrzeb indywidualnych oraz grupowych poprzez wzajemne uczenie się, ale również opinie nauczycieli na temat procesu wewnątrzszkolnego doskonalenia w szkołach specjalnych.

We współczesnej myśli penitencjarnej minęły już czasy, gdy zakład karny był jedynie miejscem izolacji i budowlą, której architektura świadczyła o oddzieleniu przestępców od przestrzegającego prawa społeczeństwa. Resocjalizacja to proces mający na celu przywrócenie osób łamiących normy społeczne i prawne do środowiska społecznego. Autor podkreśla, że praca resocjalizacyjna z osadzonymi oraz tworzenie im perspektyw na lepszą przyszłość mogą stać się skutecznym środkiem zapobiegania powrotowi do przestępstwa.

Tekst stanowi analizę wpływów trendów rozwoju cywilizacji (w tym procesu globalizacji) na początku XXI wieku na edukację. Autor opisuje globalizację w aspekcie społecznym, ekonomicznym, ekologicznym i bezpieczeństwa oraz podkreśla jej wielowymiarowy i złożony charakter. W aspekcie kulturowym oraz tożsamości kulturowej podkreśla wyzwania stawiane przez proces globalizacji przed rozwojem społeczeństwa wykształconego. W aspekcie edukacyjnym i badawczym autor kładzie nacisk na autentyczność misji uniwersytetów katolickich w Europie, które powinny odzwierciedlać, promować i podtrzymywać dążenie do prawdy i wartości chrześcijańskich.

Głównym celem artykułu była analiza warunków stworzonych na uczelni dla wspierania autoedukacji w percepcji studentów pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W badaniu zastosowano metodę analizy dokumentów. Analizie i interpretacji poddano dokumenty celowo wytworzone — eseje, czyli pisemne wypowiedzi studentów dotyczące tematów istotnych z perspektywy naukowej. Zadaniem uczestników było wyrażenie opinii na temat konkretnych elementów działalności uczelni, tj. metod i form kształcenia, treści programowych, relacji nauczyciel–student, miejsca, czasu, warunków finansowych i organizacyjnych, w kontekście ich znaczenia dla przebiegu i poziomu autoedukacji studentów.

Głównym zagadnieniem poruszanym w artykule są problemy osób starszych z Górnego Śląska. Autorka ukazuje je w kontekście sensu życia seniorów w społeczeństwie opartym na wiedzy. Następnie analizuje i ocenia je w świetle dorobku gerontologii oraz psychologii dorosłego człowieka. Wyniki badań empirycznych wskazują na potrzebę edukacji osób w wieku średnim w celu przygotowania ich do starości. Zdaniem Grażyny Kempy kolejne pokolenie seniorów będzie świadome swoich potrzeb i aktywnie zaangażowane w edukację.