Literatura wyczerpania. Obrazy neurastenii w „Na wspak" Jorisa Karla Huysmansa oraz „Kobiecie w bieli" Wilkiego Collinsa
Abstrakt
A phenomenon known well before the onset of modern society, registered as a medical term not until the second half of the 19th century, when physiologists and psychologists inquired into physical and mental exhaustion resulting from excessive work as well as that which had no work-related etiology. Such condition of the severe mental fatigue which entailed deficiency of nerve-force was defined by American neurologist
George M. Beard as neurasthenia. Taking into account scientific studies of enervation, the article examines some late 19th-century literary treatments of exhaustion in Joris-Karl Huysmans’s Against Nature and Wilkie Collins’s The Woman in White to present them as peculiar, decontextualized cases of exhaustion for exhaustion’s sake.
Słowa kluczowe
przemęczenie psychiczne; wyczerpanie; neurastenia; Beard; Huysmans; Collins
Bibliografia
Allbutt, Clifford T. “Nervous Diseases and Modern Life.” Contemporary Review, no. 67 (1895): 210–231.
Beard, George M. American Nervousness, Its Causes and Consequences. A Supplement to Nervous Exhaustion (Neurasthenia). New York: G. P. Putnam’s Sons, 1881. https://archive.org/details/americannervous00beargoog/mode/2up (2.02.2021).
Beard, George M. A Practical Treatise on Nervous Exhaustion (Neurasthenia), edited by A. D. Rockwell. New York: E. B. Treat, 1894. https://archive.org/details/apracticaltreat03beargoog/mode/2up (2.02.2021).
Benjamin, Walter. The Arcades Project. Translated by Howard Eiland and Kevin McLaughlin. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press, 2002.
Briggs Asa. Victorian Things. Harmondsworth: Penguin Books, 1988.
Collins, Richard. “Marian’s Moustache. Bearded Ladies, Hermaphrodites, and Intersexual Collage in The Woman in White.” In Reality’s Dark Light: The Sensational Wilkie Collins, edited by Maria K. Bachman and Don Richard Cox, 131–172. Knoxville: The University of Tennessee Press, 2003.
Collins, Wilkie. The Woman in White, edited by John Sutherland. Oxford: Oxford University Press, 2008.
Greg, W. R. “Life at High Pressure.” In Literary and Social Judgments, vol. II, 262–288. London: Trübner & Co., 1877.
Houghton, Walter E. The Victorian Frame of Mind, 1830–1870. New Haven: Yale University Press, 1957.
Huysmans, Joris-Karl. Against Nature (À Rebours). Translated by Robert Baldick. Harmondsworth: Penguin Books, 2003.
Jordanova, Ludmilla. “‘A Slap in the Face for Old Mother Nature’: Disease, Debility, and Decay in Huysmans’s À Rebours.” Literature and Medicine, no. 15.1 (1996): 112–128.
Joteyko, Josefa. The Science of Labour and Its Organisation. London: George Routledge and Sons, 1919. https://archive.org/details/scienceoflabouri00joteuoft/mode/2up (2.02.2021).
McGuiness, Patrick. “Introduction.” In Joris-Karl Huysmans, Against Nature (À Rebours). Translated by Robert Baldick, xiii–xxxvi. Harmondsworth: Penguin Books, 2003.
McIvor, A. J. “Employers, the Government, and Industrial Fatigue in Britain, 1890–1918.” British Journal of Industrial Medicine, vol. 44, no. 11 (1987): 724–732. https://doi.org/10.2307/27726482.
Moore, H. F. The Fatigue of Metals. With Chapters on the Fatigue of Wood and of Concrete. New York: McGraw-Hill Book Company, Inc., 1927. http://www.archive.org/stream/fatigueofmetals00moor/ (28.01.2013).
Pykett, Lyn. “Collins and the Sensation Novel.” In The Cambridge Companion to Wilkie Collins, edited by Jenny Bourne Taylor, 50–64. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
Rabinbach, Anson. The Human Motor. Energy, Fatigue, and the Origins of Modernity. Berkeley: University of California Press, 1992.
Schivelbusch, Wolfgang. The Railway Journey. Trains and Travel in the Nineteenth Century. Translated by Anselm Hollo. Oxford: Blackwell, 1980.
Sennett, Richard. Flesh and Stone. London: Faber and Faber, 1996.
Symons, Arthur. “The Decadent Movement in Literature.” In Victorian Prose. An Anthology, edited by Rosemary J. Mundhenk and LuAnn McCracken Fletcher, 449–454. New York: Columbia University Press, 1991.
Wilde, Oscar. The Picture of Dorian Gray. Harmondsworth: Penguin Books, 2003.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-3155-7624
Małgorzata Nitka, dr hab. jest profesorem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i pracownikiem Instytutu Literaturoznawstwa Wydziału Humanistycznego UŚ. Jej zainteresowania badawcze obejmują literaturę angielską XIX wieku, a szczególnie aspekty społeczne i kulturowe rewolucji przemysłowej. Najważniejszą jej publikacją z tego obszaru jest monografia Railway Defamiliarisation. The Rise of Passengerhood in the Nineteenth Century (2006), która oferuje analizę przemian kulturowych, wynikłych z rozwoju kolei w XIX wieku. Opublikowała także wiele tekstów poświęconych Charlesowi Dickensowi, George'owi Gissingowi, Elizabeth Gaskell, Charlesowi Reade'owi, Anthony'emu Trollope'owi, a także Andrew Ure'owi. Jej najnowsze prace dotyczą reprezentacji przedmieść w prozie Wilkiego Collinsa.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
