Siła kontra dominacja. W stronę hermeneutyki przemocy

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Paulina Sosnowska
https://orcid.org/0000-0001-6559-8160

Abstrakt

Siła kontra dominacja. W stronę hermeneutyki przemocy

Artykuł jest poświęcony rekonstrukcji dwóch odmiennych sposobów rozumienia przemocy: jako siły i jako dominacji, która została przeprowadzona na podstawie analizy współczesnych interpretacji Iliady (Simone Weil) i Odysei (Theodor Adorno i Max Horkheimer). Interpretacje te posłużyły dalej jako paradygmaty służące do opisu współczesnych filozoficznych dyskursów przemocy. Esej jest osadzony metodologicznie w Ricoeurowskim rozumieniu filozofii refleksji jako myślenia zapośredniczonego przez interpretację symboli i mitów. Pojęcie symbolu jako struktury podwójnego sensu, która domaga się interpretacji, pozwala na potraktowanie dawnych mitów jako aktualnych punktów wyjścia dla rozumienia współczesnej kondycji ludzkiej.


Słowa kluczowe

Paul Ricoeur; symbol; interpretacja; Simone Weil; Theodor Adorno; Max Horkheimer

Adorno, Theodor W., Max Horkheimer. Dialektyka oświecenia, przeł. Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010.

Foucault, Michel. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. Tadeusz Komendant. Warszawa: Aletheia, 2009.

Homer. Iliada, przeł. Kazimiera Jeżewska. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.

Homer. Odyseja, przeł. Lucjan Siemieński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2004.

Kant, Immanuel. Rozprawy z filozofii historii, przeł. Mirosław Żelazny et al. Kęty: Antyk, 2005.

Leder, Andrzej. Był kiedyś postmodernizm… Sześć esejów o schyłku stulecia. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2018.

Ricoeur, Paul. “Hermeneutyka symboli a refleksja filozoficzna II”. W: Paul Ricoeur, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, red. Stanisław Cichowicz, przeł. Ewa Bieńkowska et al. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1985.

Ricoeur, Paul. O interpretacji. Esej o Freudzie, przeł. Maciej Falski. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2008.

Ricoeur, Paul. Symbolika zła, przeł. Stanisław Cichowicz, Maria Ochab. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1986.

Rosner, Katarzyna. “Paul Ricoeur – filozoficzne źródła jego hermeneutyki”. W: Paul Ricoeur, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, przeł. Piotr Graff, Katarzyna Rosner, 5–60. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989.

Schmitt, Carl. Teologia polityczna i inne pisma, przeł. Marek A. Cichocki. Warszawa: Aletheia, 2012.

Weil, Simone. Iliada, czyli poemat siły, przeł. Małgorzata Frankiewicz, https://portal.tezeusz.pl/2009/07/30/iliada-czyli-poematy-sily/ (2.05.2021).


Opublikowane : 2021-12-30


SosnowskaP. (2021). Siła kontra dominacja. W stronę hermeneutyki przemocy. Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, (45), 11-26. https://doi.org/10.31261/errgo.12494

Paulina Sosnowska  psosnowska@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski  Polska
https://orcid.org/0000-0001-6559-8160

Paulina Sosnowska, dr hab. Adiunkt na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Zainteresowania naukowe: filozofia polityki, filozofia edukacji,filozofia kultury. Tłumaczka literatury naukowej z jęz. niemieckiego i angielskiego. Najnowsze publikacje: “Three Kairoi – Three Aions. Paul Tillich, Ultimate Concern and Pedagogy of Radical Hope”, Studies in Philosophy and Education, 41 (4) 2022; “Medical Workers as the Pharmakoi of 2020. The Pandemic in Poland through a Girardian Lens”. Phainomena. Journal of Phenomenology and Hermeneutics, 30 (116-117) 2021. “Instrumentalism: A worthwhile critical concept for philosophy of education?” Policy Futures in Education, 2020; „The Reinforcement of Political Myth? Hans Blumenberg, Hannah Arendt and the History of the 20th Century”, EidosA Journal of Philosophy of Culture, 2 (8) 2019; “Die Bedeutung der Bildung: Im Gespräch mit Martin Heidegger und Hannah Arendt”, Argument. Biannual Philosophical Journal 2 (9) 2019; “Tragedy, Solidarity and Impartiality. The Meaning of Hannah Arendt’s Thinking For Our Narrational Identity”, Phainomena. Journal of Phenomenology and Hermeneutics, 29 (108-109) 2019. Book: Hannah Arendt and Martin Heidegger. Philosophy, Modernity and Education, Rowman&Littlefield 2019.






Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).