Archiwalny numer

Nr 45 (2022)

ER(R)GO nr 45 (2/2022) – tajemnica/hermeneutyka/aletheia

Opublikowane: 2023-01-03

Er(r)go...

…gdzieś tam oczywistość, jasność i przejrzystość, a tu aletheia, tajemnica i tajemniczość, niewypowiadalność tajemnicy, zasłanianie, odsłanianie, skrywanie, odkrywanie, skrytość, nieskrytość, (nie)skrytość, przechodzenie ze skrytości w nie-skrytość, odsłonięcie i zakrycie, odsłonięcie przez zakrycie, zjawienie i zatarcie, zjawienie przez zatarcie, nieuchwytność i nieodgadnioność, niewyrażalność, niejawność, utajnioność, nieprzniknioność, niedostępność, ruch znaczeń, mylenie tropów, przemieszczanie sensów, niegasnąca i niepowstrzymana proliferacja dyskursów, chodzenie po śladach i dociekanie ich znaczeń, doświadczenie apofatyczne – ot, taka zwyczajna hermeneutyczna powszedniość. A prawda i tak nieustannie się wydarza.

Różni, przewidywalni i nieprzewidywalni, są uczestnicy i świadkowie zachodów hermeneuty: Simone Weil, Max Horkheimer, Theodor Adorno, Carl Schmitt, Wilhelm Dilthey, Friedrich Nietzsche, Martin Heidegger, Hans-Georg Gadamer, Paul Ricoeur, John D. Caputo, Gianni Vattimo, Charles Taylor, Mistrz Eckhart, Jacques Derrida, Yuriko Saito, Ludwik Fleck, Bruno Latour, Louise Glück, Olga Tokarczuk, Leonardo da Vinci, Octavia E. Butler i nie tylko.

Wokół nich oraz przed oczami czytelniczki i czytelnika rozgrywają się rzeczy godne uwagi, a wśród aktorów osoby, rzeczy i pojęcia. Paul Ricoeur występuje na peryferiach i dostarcza nici przewodniej, John D. Caputo rezygnuje z oczekiwania na nowy świt, Jacques Derrida kwestionuje mechanizmy publicznej żałoby, a Hermes podmienia przesyłki. Para Japończyków zamieszkuje pokój numer 224, zakonnik przekracza granice płci, nostos nieustannie ujarzmia się w imię własnego przetrwania, Achilles i Odyseusz skrywają podwójne odniesienie, zaś struktury symboliczne – co za arogancja struktur! – domagają się interpretacji. Cóż z tego, że człowiek otwiera się na rzeczy i pozwala im być, Oankali nieustannie mutują, bycie krzesła odkrywa się przed nami, a istota prawdy się istoczy, skoro Bryzejda traci prawo do własnego cierpienia, ludzkie życie rozpoznaje siebie jako omyłkę, układ hierarchiczny prowadzi do zagłady, córka wyrzeka się swej kobiecości i odprawia egzekwie nad ciałem zmarłego ojca, nie mówiąc już o tym, że ślepy mechanizm nie pozwala wycofać się z użycia siły – powraca noc nicości. I jeszcze imperatyw: krzesło musi stać na podłodze! Jak w tych warunkach wmyśleć się w bycie butów?

Moment egzystencjalnego dygotu – dotykamy morderczych skutków rozumu i nagości cierpiącego Innego: szalony mechanizm mielący młode ciała na wojennych frontach, fabryki trupów, inwazja nagiej siły i przemocy w porządek ludzki, osamotnienie, strach, rozpacz, poczucie bezsilności, przerażenie, robactwo, krew, spleśniałe jedzenie, cuchnący mocz, gnój, brud, łzawiące oczy, opuchnięte brzuchy, dzieci – wystraszone, wycieńczone, bite, głodne, zmarznięte, obolałe, wynędzniałe, wycieńczone, brudne, odparzone, zgięte wpół – chorujące na tyfus, zapalenie płuc, gruźlicę, dur brzuszny, jaglicę. Przemijanie i żałoba, śmierć nierozerwalnie splątana z życiem. Spotkanie z cierpieniem, które wzywa do odpowiedzi.

Trafiają się też działania w miarę neutralne i niegroźne: Mistrz Eckhart pragnie uniknąć oswajania Absolutu na drodze antropomorfizacji, kwiaty mówią z pozycji twardego ograniczenia, odejmowanie znaczeń nadaje znaczenie, kobieta z brodą pretenduje do świętości, Jakub prze-pisuje Erotic jako Errotic, matka budzi się ze snu po 250 latach i znowu żyje, miejsce żywego ciała zajmuje korpus tekstów, separatyści nie akceptują krzyżowania gatunków, dyskursy kwitują swój prymat wobec określoności dzieła, Butler odrzuca logikę czystości, bycie wychodzi ze skrytości przed Da-sein, a artefakty użytkowe ciążą ku skrytości bycia. Ktoś dąży do wyzbycia się chcenia, ale jednak czegoś chce – chce niechcenia oczywiście. A za tekstem, co ciekawe, stoi człowiek.

Natykamy się też tu i ówdzie na interesujące obiekty i zjawiska: byty umorusane relacjami z innymi bytami, hotelowe pokoje-teksty, rozum skończony, gest auto-odczłowieczenia, etykę rozproszenia, spektakl wiary opartej na oszustwie, krąg ezoteryczny, krąg egzoteryczny, twórczego fachowca, osobowe centrum świeżych myśli, tautologiczny schemat instrumentalności, interpretujące przypomnienie, życie-poza-życiem, aktorów nieludzkich, mikroskopy, biurka, mikroby, probówki, hybrydy, wirusy, rośliny, martwe ciała, kwanty, cienką granicę między prawdą objawioną i kłamstwem, niewinność stawania się, konkretną parę adidasów (jako ontologiczny oryginał samej siebie), empatyczne wilki, dominującą matkę, chłodnego i oddalonego ojca, dotychczas ontologicznie nieobecne byty i im podobne twory.

Na koniec ogarnia nas bezcenne poczucie dezorientacji, wszak wszyscy jesteśmy braćmi i siostrami wrzuconymi w upływ. Czy sensy rzeczywiście muszą zostać wydobyte na jaw? W każdym razie myślenie winno zostać przemyślane.

Wojciech Kalaga
https://orcid.org/0000-0003-4874-9734

Koncepcję numeru zawdzięczamy drowi Tomaszowi Kaladze z Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy.

Liczba artykułów: 18

Download/Pobierz PDF

czwórka redakcyjna

Strona tytułowa i spis treści

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 1-3


wstęp

Er(r)go

Wstęp w językach polskim i angielskim/An Editorial in Polish and in English

Wojciech Kalaga
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 5-8


rozprawy - szkice - eseje

Siła kontra dominacja. W stronę hermeneutyki przemocy

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Paulina Sosnowska
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2021 | Abstrakt | s. 11-26

The Role of Feelings in the Cognition of Values in the Perspective of Hermeneutic Philosophy (Gianni Vattimo and Charles Taylor)

(Artykuł w języku angielskim/A research article in English)

Mariusz Wojewoda
Język: EN | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 27-44

Pojęcie Gelassenheit w filozofii Martina Heideggera i Johna D. Caputo

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Adriana Joanna Mickiewicz
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 45-65

Aporie dyskursu żałobnego. O założeniach polityki i etyki żałoby w pismach Jacques’a Derridy

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Aleksander Kopka
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 67-85

Heidegger i przy-ziemność estetyki rzeczy codziennego użytku

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Magdalena Hoły-Łuczaj
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 87-104

Kolektyw czy jednostka? Kto tworzy teorie (nie tylko) naukowe? O pewnym szczególe w koncepcji Ludwika Flecka

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Marzenna Cyzman
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 105-123


interpretacje – wykładnie – analizy

Exodus or Exile: The Trope of "more life" in Louise Glück’s Poetry

(Artykuł w języku angielskim/A research article in English)

Kacper Bartczak
Język: EN | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 127-145

Perskie oko Hermesa. "Numery" Olgi Tokarczuk, czyli hermeneutyka w działaniu

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Iwona Gralewicz-Wolny
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 147-163

Światy bizarne Olgi Tokarczuk

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Barbara Zwolińska
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 165-183

Uśmiech Giocondy: tajemnica a interpretacja. Analiza trzech przypadków

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Ryszard Solik
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 185-209


varia - kontynuacje - antycypacje

Ksenogeneza albo "stawanie się Innym” – w stronę posthumanistycznej wizji społeczeństwa przyszłości

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Krzysztof Loska
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 213-230

Afektywno-emocjonalne pojmowanie dziecięcego ciała w literackich narracjach o II wojnie światowej (na przykładzie Dzieci, których nie ma Renaty Piątkowskiej)

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Kamila Kowalczyk
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 231-248


recenzje

W stronę postsekularnej humanistyki?

Recenzja w języka polskim/Review in Polish

Ewelina Drzewiecka
Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 251-268


summaries in polish/streszczenia w języku polskim

Streszczenia w języku polskim/Summaries in Polish

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 271-275


informacje dla autorów

Informacje dla Autorów

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 279-281


stopka redakcyjna

Metryczka

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 283


Nr 49 (2024)
Opublikowane: 2024-12-30


ISSN: 1508-6305
eISSN: 2544-3186
Logo DOI 10.31261/errgo

Wydawca
University of Silesia Press | Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego i Wydawnictwo Naukowe "Śląsk"

Licencja CC

Licencja CC BY-SA

Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.