The Unbearable Fragility of Being: Literature of Young Poland in the Light of Maladies of Body and Spirit
Abstract
The end of the nineteenth century was marked by a strangely affirming attitude to disabilities, diseases, and bodily deformities. From the Romantics, the artists of the Young Poland movement inherited a fascination with tuberculosis amounting to the mythologization of the sick; tuberculosis, or the “white plague,” was one of the favourite themes of the modernist studies of human disability and mortality. The turn of the century was also a time of extensive research into mental diseases. The naturalists, for that matter, equipped the great prose writers of the Belle Epoque with the medical conceptual apparatus and developed a sophisticated language of “clinical literature.” This article, focusing on several literary works representative of the Young Poland movement, strives to explain how, at the turn of the century, the experience of illness influenced
the texts of culture and, vice versa, how literature shaped the understanding of illness.
Keywords
Young Poland; literary discourse of disease; naturalism; grotesque; tuberculosis
References
Beauvoir, Simone. “Wtajemniczenie płciowe”. W: Simone de Beauvoir, Druga płeć, przeł. Gabriela Mycielska, 400–435, Warszawa: Czarna Owca, 2009.
Borkowska, Grażyna. “Solidarne i samotne”. Res Publica Nowa 10 (1993), 35–38. Czurabska, Anita. “Problem artysty w nowelistyce Młodej Polski”. Prace Polonistyczne 35 (1979), 163–179.
Daszczyński, Roman. “Miłość jej wszystko wybaczy”. Gazeta Wyborcza 202 (2010). http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/100634.html (20.01.2022).
Dawid, Jan Władysław. Mózg i dusza. Warszawa: Wydawnictwo “Społeczeństwo”, 1908.
Dąbrowski, Ignacy. Śmierć. Kraków: Universitas, 2001.
Grotowska, Aleksandra. “Ciało kobiety. Notatki z lektury: O czym się nawet myśleć nie chce Gabrieli Zapolskiej”. Prace Polonistyczne 66 (2011), 241–252.
Grotowska, Aleksandra. “O czym się nawet myśleć nie chce, a jednak trzeba o tym mówić. O dziełach Gabrieli Zapolskiej i ich recepcji w środowisku współczesnym autorce”. Napis XV (2009), 253–266.
Janicka, Anna. “Czytanie Zapolskiej – style, metodologie, idee”. W: Prace dedykowane profesor Swietłanie Musijenko, red. Anna Janicka i inni, 183–205, Białystok: Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, 2013.
Janiuk, Jerzy. Obraz gruźlicy na przełomie XIX i XX wieku w literaturze pięknej okresu Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Aspra, 2010.
Jay, Martin. “Kryzys tradycyjnej władzy wzroku”, przeł. Jarosław Przeźmiński. W: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. Ryszard Nycz, 295–330. Kraków: Universitas, 1998.
Kasprowicz, Jan. “Z chałupy”. W: Poezje, 133–196. Lwów: Biblioteka Mrówki, 1889.
Kącka, Eliza. “‘Połniejszyjbardak i untiergang’. O degeneracji w literaturze (z nieustającym odniesieniem do Maxa Nordaua)”. Przegląd Humanistyczny 3 (2018), 83–95.
Kitrasiewicz, Piotr. “Wstęp”. W: Roman Jaworski, Historie maniaków, 7–16. Warszawa: JirafaRoja, 2004.
Kłosińska, Krystyna. Powieści o “wieku nerwowym”, 49–55. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1988.
Korzeniewska-Koseła, Maria. Gruźlica w Polsce – czynniki sukcesu leczenia, 1. Warszawa: Via Medica, 2007.
Lange, Antoni. “Modernizm”. Tygodnik Ilustrowany T. 1, nr 13 (1890), 202–203.
Lewandowski, Tomasz. “Wstęp”. W: Ignacy Dąbrowski, Śmierć, 5–42. Kraków: Universitas, 2001.
Łebkowska, Anna. “Romana Jaworskiego gry z odbiorcą”. Pamiętnik Literacki 72/1 (1981), 19–20.
Mann, Tomasz. Czarodziejska Góra, przeł. Jan Łukowski. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2004.
Markiewicz, Henryk. “Młoda Polska i ‘izmy’”. W: Kazimierz Wyka, Modernizm polski, 304–305. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1968.
Matuszek, Gabriela. Stanisław Przybyszewski – pisarz nowoczesny. Kraków: Universitas, 2008.
Mrówka, Adrian. “Podmioty ‘intensywne’ w powieściach Stanisława Przybyszewskiego (‘De profundis’, ‘Synowie ziemi’, ‘Krzyk’)”. Pamiętnik Literacki 2 (2016), 19–46.
Niedźwiecki, Zygmunt. “Sen”. Tygodnik Ilustrowany 38 (1898), 755.
Niemojewski, Andrzej. “Przedmowa”. W: Ignacy Dąbrowski, Śmierć. Studium, I–XV. Warszawa: Jan Fiszer, 1900.
Popiel Magdalena. “Wstęp”. W: Władysław Stanisław Reymont, Ziemia obiecana. Wrocław: Ossolineum, 2014.
Prus, Bolesław. “Sen”. W: Opowiadania wieczorne, 397–423. Warszawa: Paprocki i Spółka, 1895.
Prus, Bolesław. Emancypantki. Kraków: Wydawnictwo Mg, 2014.
Przybyszewski, Stanisław. Androgyne. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze we Lwowie, 1900.
Reymont, Władysław Stanisław. Ziemia obiecana. Wrocław: Ossolineum, 2014.
Różańska, Grażyna. “Fascynujące – osobliwe – odmienne. Młodopolskie wizerunki kobiet”. W: Deformacja, brzydota, odmienność, red. Grażyna Różańska, 83–100. Słupsk: Wydawnictwo APSL, 2020.
Sontag, Susan. Choroba jako metafora, przeł. Jarosław Anders. Kraków: Karakter, 2016.
Stępień, Ewelina. “‘Opowiadać o duszy’ – (nie)świadomość kobiet a zjawisko prostytucji w XIX wieku”. W: Seksualność w zwierciadle humanistyki, red. Anna Ponikowska i inni, 112–124. Poznań: Stowarzyszenie Nowa Humanistyka, 2012.
Szubert, Mateusz. Żyjąc w cieniu śmierci… Kulturowy obraz gruźlicy. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2011.
Tomkowski, Jan. “Neurotyczni bohaterowie powieści Prusa”. Pamiętnik Literacki 77/2 (1986), 27–63.
Tomkowski, Jan. “Lekcja profesora Dębickiego”. Pamiętnik Literacki, nr 74/4 (1984), 109–128.
Wilczyński, Marek. “Ciągłość szyn, ciągłość rynków i ogrodów. Wspólne przestrzenie Romana Jaworskiego, Stefana Grabińskiego i Brunona Schulza”. Schulz/Forum, nr 8 (2016), 31–42.
Zapolska, Gabriela. O czym się nawet myśleć nie chce. Kraków: Universitas, 2004.
Żeromski, Stefan. Dzieje grzechu, tom I–II, oprac. Elżbieta Jaworska. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, 2015.
Żeromski, Stefan. Ludzie bezdomni. Kraków: Greg, 2005.
University of Lodz Poland
https://orcid.org/0000-0002-6000-8157
Aleksandra Mikinka, Ph. D. Born 24 January 1989 in Radomsko, Poland. Employed as an assistant professor since 2018 at the Department of Literature of Positivism and Young Poland at the University of Lodz. Dr. Mikinka's academic interests include reconstructing the biographies of 19th-century writers, the influence of Eastern religion and philosophy (especially Hinduism) on Young Poland's period, women's literature, 19th-century children's literature, searching for the archetype of the Great Goddess (Magna Mater) in literature and art.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
