"Zwrot percepcyjny" a postsekularne praktyki współczesnej (post)humanistyki
Abstrakt
Artykuł wyrasta z przekonania o analogii zachodzącej pomiędzy symptomatycznym dla tzw. posthumanistyki odchodzeniem od antropocentrycznego modelu refleksji a wypracowywanymi przez różne szkoły duchowości ćwiczeniami mającymi na celu przezwyciężanie egocentrycznej postawy i związanej z nią narcystycznej optyki. Autorka zwraca uwagę na przypadki, w których współcześni humaniści angażują się w artystyczne projekty wykorzystujące metody świadomego oddychania, czy medytacji i analizuje je w świetle wyników badań pokazujących, jak te religijne w swej proweniencji praktyki stymulują doświadczenia auto-transcendencji.
Słowa kluczowe
percepcja; medytacja; postsekularyzm; posthumanizm; Empuzjon
Bibliografia
Apostolopoulos, Dimitris. “Intentionality, Constitution and Merleau-Ponty’s Concept of ‘The Flesh’: Intentionality, Constitution, Merleau-Ponty, Flesh”. European Journal of Philosophy 25, nr 3 (2017): 677–699. https://doi.org/10.1111/ejop.12174.
Bal, Mieke. Narratologia: wprowadzenie do teorii narracji, przeł. Ewa Kraskowska, Ewa Rajewska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
Bennett, Jane. Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham, NC; Chesham: Duke University Press, 2010.
Buell, Lawrence. The Environmental Imagination: Thoreau, Nature Writing, and the Formation of American Culture. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press, 1996. https://doi.org/10.4159/9780674262423.
Cederström, Carl, André Spicer. Pętla dobrego samopoczucia, przeł. Łukasz Żurek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2016.
Coleridge, Samuel Taylor. Biographia literaria, przeł. Bartosz Działoszyński. Biblioteka Klasyków Filozofii. Warszawa: PWN, 2020.
Fair, Damien A., Alexander L. Cohen, Nico U. F. Dosenbach, Jessica A. Church, Francis M. Miezin, Deanna M. Barch, Marcus E. Raichle, Steven E. Petersen, Bradley L. Schlaggar. “The Maturing Architecture of the Brain’s Default Network”. Active Task 105, nr 10 (2008): 4028–4032. https://doi.org/10.1073/pnas.0800376105.
Fiedorczuk, Julia. “Kawiarnia literacka”. Polityka, 31 sierpnia 2021.
Garrison, Kathleen A., Thomas A. Zeffiro, Dustin Scheinost, R. Todd Constable, Judson A. Brewer. “Meditation Leads to Reduced Default Mode Network Activity beyond an Active Task”. Cognitive, Affective & Behavioral Neuroscience 15, nr 3 (2015): 712–720.
Górska, Magdalena. Breathing Matters: Feminist Intersectional Politics of Vulnerability. Linköping: Linköping University, 2016.
Haraway, Donna Jeanne. Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Experimental Futures. Durham, NC: Duke University Press, 2016.
Harman, Graham. Weird Realism: Lovecraft and Philosophy. Winchester, UK: Zero Books, 2012.
Irigaray, Luce, Stephen Pluháček. Between East and West: from Singularity to Community. New Delhi: New Age Books, 2005.
James, William. Doświadczenia religijne: studium natury ludzkiej, przeł. Jan Hempel. Classica Religiologica. Kraków: Nomos, 2011.
Kant, Immanuel. Krytyka czystego rozumu, przeł. Roman Ingarden. Wyd. drugie. Biblioteka Klasyków Filozofii. Warszawa: PWN, 1957.
Larenta, Anna. “Metamorficzność postaci w twórczości Olgi Tokarczuk”. Białostockie Studia Literaturoznawcze, nr 16 (2020): 83–113.
Lowenhaupt Tsing, Anna. “Sztuki uważności”, przeł. Przemysław Czapliński. Teksty Drugie 1 (2020): 204–214.
Malabou, Catherine. Plastyczność u zmierzchu pisma: dialektyka, destrukcja, dekonstrukcja, przeł. Piotr Skalski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018.
Malabou, Catherine, Clayton Crockett. “Plasticity and the Future of Philosophy and Theology”. Political Theology 11, nr 1 (2010): 15–34.
Marder, Michael, red. Critical Plant Studies. Philosophy, Literature, Culture. Leiden, The Netherlands: Brill, 2013.
Marder, Michael, red. Plant-Thinking: A Philosophy of Vegetal Life. New York: Columbia University Press, 2013.
Marder, Michael, Eduardo Navarro. “Vegetal Transmutation”. Wellcome Collection (blog). (30.10.2022). https://wellcomecollection.org/pages/YaDi3hAAACEA8NRG?utm_campaign=RootedBeingsBSL&utm_medium=QRCode&utm_source=Gallery1&utm_content=BSLVegetalTransmutation&fbclid=IwAR2ayOi7qht_SLfIz3i58zE0R2Z2vXy-ODOMQByve9MANXXMtY6bifxR2cE.
Meillassoux, Quentin. After Finitude: An Essay on the Necessity of Contingency, przeł. Ray Brassier. London: Bloomsbury Academic, 2018.
Merleau-Ponty, Maurice. Widzialne i niewidzialne. Red. Jacek Migasiński, przeł. Małgorzata Kowalska. Warszawa: Aletheia, 1996.
Miller, Jacob T., Paul Verhaeghen. “Mind Full of Kindness: Self-Awareness, Self-Regulation, and Self-Transcendence as Vehicles for Compassion”. BMC Psychology 10, nr 1 (2022). https://doi.org/10.1186/s40359-022-00888-4.
Newberg, Andrew, Abass Alavi, Michael Baime, Michael Pourdehnad, Jill Santanna, Eugene d’Aquili. “The Measurement of Regional Cerebral Blood Flow during the Complex Cognitive Task of Meditation: A Preliminary SPECT Study”. Psychiatry Research: Neuroimaging 106, nr 2 (2001): 113–122.
Newberg, Andrew B., Nancy Wintering, Mark R. Waldman, Daniel Amen, Dharma S. Khalsa, Abass Alavi. “Cerebral Blood Flow Differences between Long-Term Meditators and Non-Meditators”. Consciousness and Cognition 19, nr 4 (2010): 899–905.
Palamàs, Gregori. The Triads, przeł. John Meyendorff. Classics of Western Spirituality. New York: Paulist Pr., 1983.
Rejter, Artur. “Literatura wobec dyskursu posthumanizmu: na przykładzie prozy Olgi Tokarczuk”. Język Artystyczny 16 (2017): 27–47.
Rogowska-Stangret, Monika. Być ze swiata: cztery eseje o etyce posthumanistycznej. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2021.
Sławek, Ewa. “Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk w perspektywie lingwistyki kulturowej i ekologicznej”. Fabrica Litterarum Polono-Italica, nr 4 (2022): 1–14.
Sławek, Tadeusz. U-bywać: człowiek, świat, przyjaźń w twórczości Williama Blake’a. Wyd. pierwsze. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001.
Sławek, Tadeusz. Ujmować: Henry David Thoreau i wspólnota świata. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009.
Thoreau, Henry David. Journal. Red. Bradford Torrey, Herbert Wendell Gleason. Manuscript ed. The Writings of Henry David Thoreau. Boston, Cambridge: Houghton Mifflin Co.; Riverside Press, 1906.
Tokarczuk, Olga. Empuzjon: horror przyrodoleczniczy. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2022.
Vago, David R., David A. Silbersweig. “Self-awareness, Self-regulation, and Self-transcendence (S-ART): A Framework for Understanding the Neurobiological Mechanisms of Mindfulness”. Frontiers in Human Neuroscience 6 (2012). https://doi.org/10.3389/fnhum.2012.00296.
Virtbauer, Gerald. “Presencing Process: Embodiment and Healing in the Buddhist Practice of Mindfulness of Breathing”. Mental Health, Religion & Culture 19, nr 1 (2016): 68–81.
Wróbel, Szymon. Traktat o przedmiotach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
Yaden, David Bryce, Jonathan Haidt, Ralph W. Hood, David R. Vago, Andrew B. Newberg. “The Varieties of Self-Transcendent Experience”. Review of General Psychology 21, nr 2 (2017): 143–160.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-5297-4355
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
