Wolny w Buchenwaldzie. Ślady Sartre’owskiej fenomenologii egzystencjalnej w Wielkiej podróży Jorge Semprúna
Abstrakt
Celem artykułu jest nowe odczytanie najbardziej znanej powieści francusko-hiszpańskiego autora Jorge Semprúna zatytułowanej Wielka podróż pod kątem koncepcji filozoficznych zawartych w Bycie i nicości Jean-Paula Sartre’a. Jak pragnę wykazać, w opowiadającym o doświadczeniu deportacji utworze Semprún inspiruje się nie tylko – jak wielokrotnie wskazywano – ideologią marksistowską, także ideami francuskiego egzystencjalisty, które w sposób krytyczny łączy je i przekształca. W oparciu o nie, autor Wielkiej podróży, tworzy wielopoziomową narrację autobiograficzną, poszukiwaniu wolności i egzystencji autentycznej człowieka doświadczonego wojną i pobytem w obozie koncentracyjnym.
Słowa kluczowe
Semprún; deportacja; niemieckie nazistowskie obozy koncentracyjne; egzystencjalizm; Sartre
Bibliografia
Antelme, Robert. L’Espèce humaine. Paris: La Citéuniverselle, 1947.
Bernstein, Carol L. “Semprún, Philosophy and the Texture of Literature”. W: A Critical Companion to Jorge Semprún, red. Ofelia Ferrán, Gina Herrmann, 107–124. New York: Palgrave Macmillan, 2014.
Bessière, Bernard. “Sur le chemin de Buchenwald. Semprún, la littérature et la musique”. Cahiers d’études romanes 33 (2016), 71–88.
Davis, Colin. Traces of War. Interpreting Ethics and Trauma in Twentieth-Century French Writing. Liverpool: Liverpool University Press, 2017.
DeKoven Ezrahi, Sidra. By Words Alone. The Holocaust in Literature, przeł. Alfred Kazin. Chicago: University Press of Chicago, 1980.
Dorfman, Erin. “In Search of the Lost Gaze”. Yale French Studies 129 (2016), 56–69.
Ferrán, Ofelia, Gina Herrmann, red. “Introduction”. W: A Critical Companion to Jorge Semprún, 1–37. New York: Palgrave Macmillan, 2014.
Genette, Gérard. Figures III. Paris: Seuil, 1972.
Jaroszewski, Tadeusz M. “Filozofia egzystencji a etyka sytuacyjna Jean Paul Sartre’a”. Etyka 7 (1970), 39–75.
Langer, Lawrence L. The Holocaust and the Literary Imagination. New Haven: Yale University, 1975.
Lis, Jerzy. Obrzeża autobiografii. O współczesnym pisarstwie autofikcyjnym we Francji. Poznań: WN UAM, 2006.
Nicoladzé, Françoise. La deuxième vie de Jorge Semprun. Un écriture tressée aux spirales de l’histoire. Paris: Climats, 1998.
Omlor, Daniela. Jorge Semprùn. Memory’s long voyage. Berno: Peter Lang, 2014.
Perec, Georges. “Robert Antelme ou la vérité de la littérature”. W: Robert Antelme, Textes inédits sur L’Espèce humaine. Essais et témoignages, 173–190. Paris: Gallimard, 1996.
Razinsky, Liran. “Editor’s Preface: Writing and Life, Literature and History: On Jorge Semprun”. Yale French Studies 129 (2016), 1–22.
Rousset, David. Les jours de notre mort. Paris: Éditions du Pavois, 1947.
Sartre Jean-Paul. Byt i nicość. Zarys ontologii fenomenologicznej, przeł. Jan Kiełbasa i inni. Kraków: Zielona Sowa, 2007.
Semprún, Jorge. Mal et modernité. Paris: Climats, 1995.
Semprún, Jorge. Odpowiedni trup, przeł. Maryna Ochab. Warszawa: Czytelnik, 2002.
Semprún, Jorge. Omdlenie, przeł. Krystyna Dolatowska. Warszawa: PIW, 1969.
Turczyn, Anna. “Autofikcja, czyli autobiografia psychopolifoniczna”. Teksty Drugie, 1/2 (2007), 204–211.
Tournet, M. Michèle, red. Histoire de la literature française du XXe. Tome II – après 1940. Rennes: Presses Universitaires de Rennes, 2008.
Uniwersytet Szczeciński Polska
https://orcid.org/0000-0003-2936-1558
Łukasz Świercz – doktor nauk humanistycznych o specjalizacji literaturoznawstwo, magister filologii polskiej oraz filologii romańskiej, adiunkt w Instytucie Literatury i Nowych Mediów na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Szczecińskiego. Obszary badawcze: literatura francuskojęzyczna XVIII i drugiej połowy XX wieku, literatura polska XX wieku oraz Holocaust Studies. Opublikował m. in:„Wahadło i odwrócona luneta. O podróżach Xaviera de Maistre’a”, w: Literatura na Świecie, 7-8 (2015); „La poétique de la simplicité et le sens philosophique de la providence divine dans le récit.La Jeune Sibérienne de Xavier de Maistre”, w: Annales Neophilologiarum, 12, 1 (2018);„Widma i szczeliny. Próba lektury widmokrytycznej Tajemnicy Philippe’a Grimberta”, w: Wielogłos, nr 4 (58) 2023.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
