Sojusznicy z oblężonych miast. Zbigniew Herbert, Stephen Watson i poezja w społeczeństwie posttotalitarnym

Karina Jarzyńska

doi:10.31261/errgo.15365

Opublikowane: 2024-11-02

Nr 49 (2024)

Sojusznicy z oblężonych miast. Zbigniew Herbert, Stephen Watson i poezja w społeczeństwie posttotalitarnym

Karina Jarzyńska

Dział: varia - kontynuacje - antycypacje

https://doi.org/10.31261/errgo.15365

Abstrakt

Artykuł dotyczy wycinka transferu kulturowego, do jakiego dochodziło pomiędzy poezją polską i południowoafrykańską w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku. Analiza interakcji między aktorami i tekstami zaangażowanymi w ten proces pozwala rozpoznać stawkę zarówno sojuszy, które miały miejsce między nimi, jak i wzajemnych projekcji i/lub nieporozumień. Badania skupiają się na interpretacjach poezji Zbigniewa Herberta przez Stephena Watsona, południowoafrykańskiego poetę i eseistę, pracującego nad modelem poezji, która wspierałaby posttotalitarną transformację jego wspólnoty narodowej. Poprzez uważną lekturę tekstów Watsona, osadzonych w szerszym kontekście światowej recepcji tak zwanej “polskiej szkoły poezji”, zidentyfikowane i omówione zostaną idee aktywowane w kulturze południowoafrykańskiej w wyniku transnarodowej relacji z Polską.

Słowa kluczowe:

światowa historia literatury polskiej , literatura RPA , Zbigniew Herbert , transfer kulturowy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Jarzyńska, K. (2024). Sojusznicy z oblężonych miast. Zbigniew Herbert, Stephen Watson i poezja w społeczeństwie posttotalitarnym. Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, (49), 193–210. https://doi.org/10.31261/errgo.15365

Cited by / Share

Bibliografia

Agamben, Giorgio. Stan wyjątkowy. Homo sacer II, 1. Przeł. M. Surma-Gawłowska, Kraków: ha! art, 2008.
Google Scholar

Anderson, Peter R. “Stephen Watson: poet, scholar and critic (1954-2011)”. South African Journal of Science 107, nr 5-6 (2011), http://www.scielo.org.za/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0038-23532011000300007 [dostęp: 13.03.2023].
Google Scholar

Badiou, Alain. “Francuski filozof w odpowiedzi polskiemu poecie”. Przeł. S. Królak, Kronos, nr 1 (2012): 142–147.
Google Scholar

Butler, Guy. “Introduction”. W: A Book of South African Verse, red. G. Butler. Oxford University Press, 1959.
Google Scholar

Carpenter, Bogdana. “Hiperborejczyk Seamusa Heaneya. Szkic do portretu Zbigniewa Herberta”. W: Herbert na językach. Współczesna recepcja twórczości Zbigniewa Herberta w Polsce i na świecie, red. Artur Grabowski, Jacek Kopciński, Jerzy Snopek. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2010.
Google Scholar

Carpenter, Bogdana. “Poezja Zbigniewa Herberta w krytyce anglosaskiej”. Teksty Drugie, nr 3 (2000): 7–19.
Google Scholar

Casanova, Pascale. Światowa republika literatury. Przeł. E. Gałuszka, A. Turczyn. Kraków: WUJ, 2017.
Google Scholar

Chapman, Michael. “South African Poetry: A Perspective From The Other Europe”. English Academy Review: Southern African Journal of English Studies 18, nr 1 (2006): 54–72.
Google Scholar

Chwin, Stefan. Zbrodnicze piękno. Kraków: Biblioteka “Tygodnika Powszechnego”, 2016.
Google Scholar

Dante in South Africa, red. Stephen Watson, Patrick Cullinan. Cape Town: Centre for Creative Writing, 2005.
Google Scholar

Espagne, Michel, Michael Werner. “Deutsch französischer Kulturtransfer im 18. und 19. Jahrhundert. Zu einem neuen interdisziplinären Forschungsprogramm des C.N.R.S.”. Francia, nr 13 (1985): 502–510.
Google Scholar

Fiut, Aleksander. “Dwa spojrzenia na antyk: Kawafis i Herbert”. W: Poznawanie Herberta 2, red. Andrzej Franaszek. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2000, 270–294.
Google Scholar

Witness out of Silence: Polish Poets Fighting for Freedom, red. Anthony Graham. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1980.
Google Scholar

Heaney, Seamus. “Hiperborejczyk. Pamięci Zbigniewa Herberta”. Przeł. Stanisław Barańczak. Tygodnik Powszechny, nr 32 (1998).
Google Scholar

Herbert, Zbigniew. Report from the Besieged City & Other Poems. Przeł. J. i B. Carpenter. Oxford: Oxford University Press, 1987.
Google Scholar

Herbert, Zbigniew. Wiersze zebrane. Kraków: Wydawnictwo a5, 2011.
Google Scholar

Jarniewicz, Jerzy. “Przekleństwo przekładalności, czyli Herbert po angielsku”. W: Język dalekosiężny. Przekłady i międzynarodowa recepcja twórczości Zbigniewa Herberta, red. Magda Heydel i in. Kraków: WUJ, 2010, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/150861/jarniewicz_przeklenstwo_przekladalnosci_2010.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 13.03.2023].
Google Scholar

Jarzyńska, Karina. “Miłosz, Herbert i heretyckie alternatywy wobec ‘modernistycznej religii sztuki’”. W: Religijność Czesława Miłosza, red. Zbigniew Kaźmierczyk, Katarzyna Wojan. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2020, 305–311.
Google Scholar

Kowalczyk-Twarowski, Krzysztof. “Imperialne przestworza, spolegliwi tubylcy: Polska, Rosja, RPA”. Er(r)go, nr 8 (2002): 173–186, https://rebus.us.edu.pl/handle/20.500.12128/13269 [dostęp: 13.03.2023].
Google Scholar

Krakowiak, Małgorzata. “Oblężenie: metafora i diagnoza”. W: Oblężenie: strategia pisarska – postrzeganie światła – motyw literacki, red. M. Krakowiak. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.
Google Scholar

Kusek, Robert. “‘Niesamowite dziecko’ Europy Środkowej. Deborah Levy i oduczanie się ‘swojości’”. Teksty Drugie, nr 5 (2021), 113–130; DOI: 10.18318/td.2021.5.7, https://rcin.org.pl/Content/237218/WA248_273424_P-I-2524_kusek-niesamowite_o.pdf [dostęp: 13.03.2023].
Google Scholar

Kwiatkowski, Jerzy. “Polski archetyp oblężenia. Historia — Sienkiewicz — Mrożek — Herbert”. W: tegoż, Magia poezji. (O poetach polskich XX wieku). Kraków 1995.
Google Scholar

MacKenzie, Rod. “If Rhodes goes, Jesus Christ must go”. Mail & Guardian Thought Leader 26.03.2015, https://thoughtleader.co.za/if-rhodes-goes-jesus-christ-must-go/ [dostęp: 11.03.2023]).
Google Scholar

McCammon, Holly. “Discursive Opportunity Structure”. W: The Wiley-Blackwell Encyclopedia of Social and Political Movements, red. David A. Snow i in. Blackwell Publishing, 2013.
Google Scholar

Miłosz, Czesław. “Preface”. W: Postwar Polish Poetry, red. Czesław Miłosz. Berkeley 1983.
Google Scholar

Pick, Dominick. “Czym jest transfer kultury? Transfer kultury a metoda porównawcza. Możliwości zastosowania transferts culturels na gruncie polskim”. W: Monolog, dialog, transfer. Relacje kultury polskiej i niemieckiej w XIX i XX wieku, red. M. Zielińska, M. Zybura. Wrocław: Centrum Willy’ego Brandta, 2013, https://www.human.umk.pl/panel/wp-content/uploads/Czym_jest_transfer_kultury_Transfer_kult.pdf [dostęp: 11.03.2023].
Google Scholar

Prokop, Jan. “Raport z oblężonego miasta po (prawie) dwudziestu latach”. Ethos, nr 4 (2000), http://cw.kul.lublin.pl/Content/29557/32937__Prokop--Jan-----Rapo_0000.pdf [dostęp: 11.03.2023].
Google Scholar

Raffel, Burton. “Introduction”. W: Shifting Borders: East European Poetries of the Eighties, red. W. Cummings. Fairleigh Dickinson University Press, 1993.
Google Scholar

Rosenthal, Mira. “Polska szkoła poezji Czesława Miłosza w przekładzie na angielski”. Przekładaniec, nr 25 (2011): 223–230, https://doi.org/10.4467/16891864PC.12.015.0442
Google Scholar

Ryś, Paweł W. “Potęga smaku Zbigniewa Herberta w kontekście dychotomii ‘pana’ i ‘chama’”. Konteksty Kultury, z. 1 (2015), https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.004.3700.
Google Scholar

Wade, Jean-Philippe. “Stephen Watson: The Critic as Young Fogey”. English in Africa, nr 19:1 (1992), https://www.jstor.org/stable/40238690 [dostęp: 13.03.2023].
Google Scholar

Watson, Stephen. “Bitten-off Things Protruding”: The Limitations of South African English Poetry Post-1948. University of Cape Town 1993.
Google Scholar

Watson, Stephen. “Introduction”. W: A City Imagined. Cape Town and the Meanings of a Place, red. Stephen Watson. Johannesburg: Penguin Books, 2006.
Google Scholar

Watson, Stephen. Cape Town Days, and other Poems. Cape Town: Cecil Skotnes & Clarke’s Bookshop, 1989.
Google Scholar

Watson, Stephen. In This City, David Philip, Cape Town, 1986.
Google Scholar

Watson, Stephen. Selected Essays 1980–1990. Cape Town: The Carrefour Press, 1990.
Google Scholar

Watson, Stephen. The Other City. Selected Poems 1977–1999. Cape Town: David Philip Publishers, 2000.
Google Scholar

Zagajewski, Adam. “Wiersze o Polsce”. Zapis, nr 15 (1980).
Google Scholar

Karina Jarzyńska

karina.jarzynska@gmail.com
https://orcid.org/0000-0001-9568-4027

Afiliacja:

Uniwersytet Jagielloński Polska

Biogram

Karina Jarzyńska zajmuje się kulturową historią literatury polskiej XX wieku, także w kontekście globalnym, oraz badaniem relacji między literaturą a religią. Współpracuje z Ośrodkiem Badań nad Twórczością Czesława Miłosza, Ośrodkiem Badań nad Kulturami Pamięci WP UJ i Ośrodkiem Transnarodowych Badań Literackich UJ. Członkini redakcji czasopisma naukowego „Konteksty Kultury”, laureatka stypendium MNiSW dla młodych naukowców. Od 2022 roku realizuje indywidualny projekt Uświatawianie lokalnego imaginarium: transkulturowa historia eposu w literaturze polskiej XX wieku (grant Sonata, NCN). Autorka książki Literatura jako „ćwiczenie duchowe”. Dzieło Czesława Miłosza w perspektywie postsekularnej (Kraków 2018) oraz wielu artykułów.

Nr 49 (2024)
Opublikowane: 2024-12-30

ISSN: 1508-6305

eISSN: 2544-3186

10.31261/errgo

Wydawca

University of Silesia Press | Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego i Wydawnictwo Naukowe "Śląsk"

Prześlij tekst

Sojusznicy z oblężonych miast. Zbigniew Herbert, Stephen Watson i poezja w społeczeństwie posttotalitarnym

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Karina Jarzyńska

Informacje