Queerowe arkadie, neoarkadie i antyarkadie Współczesna sztuka queerowa i nieheteronormatywna ruralność
Abstrakt
Artykuł jest próbą sproblematyzowania dwóch, komplementarnych zjawisk. Pierwsza część tekstu poświęcona jest historii queerowych arkadii. Wprowadzona zostaje tu rama teoretyczna rozważań, jaką jest trzecia scena/przestrzeń w rozumieniu Aarona Betsky’ego. Część druga poświęcona jest współczesnym reinterpretacjom toposu queerowej arkadii, jakie występują w queerowej sztuce w Europie Środkowo-Wschodniej, w tym Polsce. W tej części omówiona zostaje twórczość trzech osób: Jaanusa Sammy, Daniela Rycharskiego i Małgorzaty Mycek, których prace odczytywane są w kluczu utopii, dystopii i heterotopii, jak również koncepcji sfery kontrpublicznej Nancy Fraser.
Słowa kluczowe
queerowa arkadia; trzecia scena; trzecia przestrzeń; sfera kontrpubliczna; Jaanus Samma; Daniel Rycharski; Małgorzata Mycek
Bibliografia
Aldrich, Robert. The Seduction of the Mediterranean: Writing, Art and Homosexual Fantasy. London, New York: Routledge, 2009.
Betsky, Aaron. Queer Space: Architecture and Same-Sex Desire. New York: William Morrow and Company, Inc., 1997.
Cembrzyńska, Patrycja. “Pomnik chłopa – przystanki sensu, stacje rozpadu. Rozważania o pisaniu historii”. Didaskalia. Gazeta Teatralna 165 (2021), 277–301.
Cook, Matt, Alison Oram. Queer Beyond London. Manchester: Manchester University Press, 2022.
Eliasson, Sabrina. Portraiture and Social Identity in Eighteenth-century Rome. Manchester, New York: Manchester University Press, 2009.
Fone, Byrne R. S. “This Other Eden: Arcadia and the Homosexual Imagination”. Journal of Homosexuality 8, nr 3–4 (1983), 13–34.
Furman, Adam Nathaniel, Joshua Mardell. “Introduction”. W: Queer Spaces: An Atlas of LGBTQIA+ Places and Stories, red. Adam Nathaniel Furman, Joshua Mardell, x–xi. London: RIBA Publishing, 2022.
Fraser, Nancy. “Rethinking the Public Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy”. Social Text 25/26 (1990), 56–80.
Gere, Cathy. Knossos and the Prophets of Modernism. Chicago, London: The University of Chicago Press, 2009.
Gospodarczyk, Marta, Łukasz Kożuchowski. “Nowa ludowa historia: charakterystyka i społeczno-polityczne korzenie współczesnych narracji o historii chłopów polskich”. Studia Socjologiczne 2, no. 241 (2021), 177–198.
Hergemöller, Bernd-Ulrich. “Średniowiecze”, przeł. Piotr Nowakowski. W: Geje i lesbijki: życie i kultura, red. Robert Aldrich, przeł. Piotr Nowakowski, 57–78. Kraków: Universitas, 2009.
Houlbrook, Matt. Queer London: Perils and Pleasures in the Sexual Metropolis, 1918–1957. Chicago, London: The University of Chicago Press, 2005.
Hupperts, Charles. “Homoseksualizm w Grecji i Rzymie”, przeł. Piotr Nowakowski. W: Geje i lesbijki: życie i kultura, red. Robert Aldrich, przeł. Piotr Nowakowski, 29–56. Kraków: Universitas, 2009.
Isherwood, Christopher. Christopher and His Kind. London: Vintage Books, 2012.
Kalkun, Andreas. “Work First and Love Will Follow: Division of Labor and Male Beauty in Estonian Folk Culture”. W: Jaanus Samma, Alo Paistik, AAFAGC: Applied Art for a Gay Club, 51–62. Tallinn, Paris: 2010.
Kurimay, Anita. Queer Budapest, 1873–1961. Chicago: The University of Chicago Press, 2020.
Majewska, Ewa. “Czy wywłaszczeni inni mogą przemówić? Artysta jako odkrywca wsi – wokół prac Daniela Rycharskiego”. W: Daniel Rycharski. Strachy. Wybrane działania 2008–2019, red. Szymon Maliborski, 111–116. Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2019.
Maliborski, Szymon. “My jesteśmy solą ziemi, my jesteśmy solą w oku”. W: Daniel Rycharski. Strachy. Wybrane działania 2008–2019, red. Szymon Maliborski, 5–22. Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2019.
Money, James. Capri: Island of Pleasure. London: Hamish Hamilton, 1986.
Morawińska, Agnieszka. “Sztuka budzenia uczuć”. W: Ikonografia romantyczna. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk. Nieborów, 26–28 czerwca 1975 r., red. Maria Poprzęcka, 67–90. Warszawa: PWN, 1977.
Müller, Rita. “Wywoływanie queerowych duchów”. W: Strachy. Wybrane działania 2008–2019, red. Szymon Maliborski, 61–68. Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2019.
Paistik, Alo, Jaanus Samma. “Introduction to Applied Art for a Gay Club”. W: Jaanus Samma, Alo Paistik, AAFAGC: Applied Art for a Gay Club, 9–13. Tallinn, Paris: 2010.
Pilińska, Weronika. “Lekcja historii: Pomnik Chłopa i Muzeum Alternatywnych Historii Społecznych Daniela Rycharskiego i Szymona Maliborskiego”. Szum 4.10.2015. https://magazynszum.pl/lekcja-historii-pomnik-chlopa-i-muzeum-alternatywnych-historii-spolecznych-daniela-rycharskiego-i-szymona-maliborskiego/.
Pohlmann, Ulrich. “Entre studio et Jardin d’Éden”. W: L’homme nu dans l’art de 1800 à nosjours, 173–179. Paris: Flammarion, 2013.
Policht, Piotr. “Strefa komfortu. Rozkwit i upadek nowego malarstwa 2013–2023”. Szum 17.03.2023. https://magazynszum.pl/strefa-komfortu-rozkwit-i-upadek-nowego-malarstwa-2013-2023/.
Reeve, Matthew M. Gothic Architecture and Sexuality in the Circle of Horace Walpole. University Park: The Pennsylvania State University Press, 2020.
Revenin, Régis. “Homoseksualność i męskość”, przeł. Tomasz Stróżyński. W: Historia męskości. Tom 2. XIX wiek. Tryumf męskości, red. Alain Corbin, przeł. Tomasz Stróżyński, 327–348. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2020.
Rey, Xavier. “In der Natur”. W: Masculin/masculin. L’homme nu dans l’art de 1800 à nosjours. 182–184. Paris: Flammarion, 2013.
Robb, Graham. Strangers: Homosexual Love in the Nineteenth Century. London: Picador, 2003.
Rocke, Michael. Forbidden Friendships: Homosexuality and Male Culture in Renaissance Florence. Oxford: Oxford University Press, 1996.
Ruff, Allan R. Arcadian Visions: Pastoral Influences on Poetry, Painting and the Design of Landscape. Oxford: WINDgather Press, 2015.
Saslow, James M. Pictures and Passions: A History of Homosexuality in the Visual Arts. New York: Viking, 1999.
Spender, Stephen. The Temple. New York: Grove Press, 1997.
Stelmach, Monika. “Małgorzata Mycek: chcę mówić o transpłciowości, bo wtedy czuję, że odzyskuję podmiotowość”. Wysokie Obcasy 30.04.2022. https://www.wysokieobcasy.pl/akcje-specjalne/7,174350,28378781,malgorzata-mycek-chce-mowic-o-transplciowosci-bo-wtedy.html.
Stephenson, Andrew. “Arcadia and Soho”. W: Queer British Art 1861–1967, red. Clare Barlow. 132–145. London: Tate Publishing, 2017.
Swetoniusz Trankwillus, Gajusz. Żywoty Cezarów. Tom I, przeł. Janina Niemirska-Pliszczyńska. Wrocław: Ossolineum, 2004.
Szymański, Wojciech, Magdalena Ujma (red.). Pany chłopy chłopy pany. Nowy Sącz: Galeria Sztuki Współczesnej BWA Sokół w Nowym Sączu, 2016.
Tamagne, Florence. “Era homoseksualizmu”. W: Geje i lesbijki: życie i kultura, red. Robert Aldrich, przeł. Piotr Nowakowski, 167–196. Kraków: Universitas, 2009.
Woods, Gregory. A History of Gay Literature: The Male Tradition. New Haven, London: Yale University Press, 1999.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-5992-0026
Wojciech Szymański, historyk i krytyk sztuki, kurator, autor i redaktor książek i katalogów; redaktor naczelny czasopisma „Ikonotheka”. Pracuje jako adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
