Zrzucając maski. Refleksje na temat podmiotowości w świetle procesów (bio)medykalizacji

Tomasz Burzyński

Opublikowane: 2018-11-30

Nr 37 (2018)

Zrzucając maski. Refleksje na temat podmiotowości w świetle procesów (bio)medykalizacji

Tomasz Burzyński

Abstrakt

Tomasz Burzyński
Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych
Wydział Filologiczny
Uniwersytet Śląski w Katowicach

Abstrakt: Tekst stanowi próbę kulturoznawczego spojrzenia na mechanizmy kształtowania się podmiotowości jednostkowej w świetle procesów medykalizacji i biomedykalizacji (Peter Conrad, Adele E. Clarke), czyli tendencji modernizacyjnych, które zmierzają do podporządkowania praktyk społecznych szeroko pojmowanej jurysdykcji medycznej. W przestrzeni tak zarysowanej optyki badawczej prezentowany artykuł jest jednocześnie interdyscyplinarnym projektem badawczym zmierzającym w kierunku takiej konceptualizacji podmiotowości jednostkowej, w której perspektywa wyznaczona przez opozycję agency-structure (Anthony Giddens, Piotr Sztompka) zostaje uzupełniona przez rozważania dotyczące cielesności człowieka. Możliwość włączenia problematyki biologicznej i biomedycznej w ramy humanistycznych teorii podmiotowości bez ryzyka bycia narażonym na zarzut nieuprawnionego redukcjonizmu biologicznego pojawia się w jako rezultat takiej konceptualizacji podmiotowości, która uwzględnia jej probabilistyczny charakter. Podmiotowość probabilistyczna jest natomiast postrzegana jako konstrukt teoretyczny, którego znaczenie dla nauk o kulturze jest konsekwencją rozwoju genetyki i biologii molekularnej oraz ich wiodącego wkładu w przebieg procesów biomedykalizacji.

Masks Off. Reflections on Subjectivity from a Perspective of (Bio)medicalization Processes

The paper deploys conceptualizations and theories typical of cultural studies in order to discuss mechanisms orchestrating the formation of human subjectivity from a perspective of (bio)medicalization processes (Peter Conrad, Adele E. Clarke); that is, modernization tendencies aiming to subordinate social practices to medical jurisdiction. In this methodological context, the article is also an interdisciplinary research project which gestures towards a conceptualization of human subjectivity in which considerations referring to the dichotomy of agency and structure (Anthony Giddens, Piotr Sztompka) are supplemented by the factor of human corporality. The opportunity to subsume biological and biomedical issues within cultural studies without a risk of biological reductionism is result of providing a theory of subjectivity that involves its probabilistic character. The notion of probabilistic subjectivity is a theoretical construct whose significance for cultural theories springs from the development of genetics and molecular biology and their contribution to processes of biomedicalization.

Słowa kluczowe:

medykalizacja , biomedykalizacja , podmiotowość

Kody JEL

teoria literatury, teoria kultury, antropologia kulturowa

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Burzyński, T. (2018). Zrzucając maski. Refleksje na temat podmiotowości w świetle procesów (bio)medykalizacji. Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, 2(37). Pobrano z https://journals.us.edu.pl/index.php/ERRGO/article/view/6407

Bibliografia

Archer, Margaret S., Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, przeł. A. Dziuban, Nomos, Kraków 2012.
Google Scholar

Google Scholar

Bauman, Zygmunt, Płynna nowoczesność, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
Google Scholar

Buchanan, Michelle, Young Children at Risk in a Risk Society, w: Education and the Risk Society. Theories, Discourses and Risk Identities in Education Contexts, red. Steven Bialystok, Sense Publishers, Rotterdam, Boston, Taipei 2012.
Google Scholar

Tomasz Burzyński, Tomasz, Between the Stage and the Text. Agency and Structure in the Analysis of Cultural Change from the Perspectives of Trust and Uncertainty, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2014.
Google Scholar

Clarke, Adele E., Janet Shim, Sara Shostak, Alondra Nelson, Biomedicalising genetic health, diseases and identities, w: Handbook of Genetics and Society Mapping the New Genomic Era, red. Paul Atkinson, Peter Glasner, Margret Lock, Routledge, London and New York 2009.
Google Scholar

Clarke, Adele E., Janet Shim, Medicalization and Biomedicalization Revisited: Technoscience and Transformations of Health, Illness and American Medicine, w: Handbook of the Sociology of Health, Illness, and Healing, red. Bernice A. Pescosolido, Springer, New York, Dordrecht, Heidelberg, London 2011.
Google Scholar

Conrad, Peter, The Medicalization of Society. On the Transformation of Human Conditions into Treatable Disorders, The Johns Hopkins University Press, Baltimore 2007.
Google Scholar

Drat-Ruszczak, Krystyna, Teorie osobowości – podejście psychodynamiczne i humanistyczne, w: Psychologia. Podręcznik akademicki, red. Jan Strelau, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.
Google Scholar

Giddens, Anthony, Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, przeł. S. Amsterdamski, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2003.
Google Scholar

Giddens, Anthony, Sociology, 5th Edition, Polity Press, Cambridge, 2006.
Google Scholar

Giddens, Anthony, Życie w społeczeństwie post-tradycyjnym, w: Ulrich Beck, Anthony Giddens, Scott Lash, Modernizacja refleksyjna, przeł. J. Konieczny, PWN, Warszawa 2009.
Google Scholar

Giddens, Anthony, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, PWN, Warszawa 2010.
Google Scholar

Jung, Carl Gustav, Typy psychologiczne, przeł. J. Chmielewski, Wydawnictwo KR, Warszawa 2015.
Google Scholar

Leder, Drew, The Absent Body, University of Chicago Press, Chicago 1990.
Google Scholar

Lupton, Deborah, Medicine as Culture. Disease and the Body in Western Societies, Sage Publications, London 2003.
Google Scholar

Lupton, Deborah The Quantified Self. A Sociology of Self-Tracking, Polity Press, Cambridge 2017.
Google Scholar

Norris, Christopher ,What’s Wrong with Postmodernism. Critical Theory and he Ends of Philosophy, The Johns Hopkins University Press, Baltimore 1990.
Google Scholar

Pąchalska, Maria Afazjologia, PWN Warszawa-Kraków 1999; Jolanta Panasiuk, Strategie komunikacyjne w przypadkach afatycznych zaburzeń mowy, w: Diagnoza neuropsychologiczna, red. Aneta Borkowska, Ewa Szepietowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000.
Google Scholar

Postman, Neil, The Disappearance of Childhood, Vintage Books, New York 1994.
Google Scholar

Rolls, Edmund T., Neuroculture. On the Implications of Brain Science, Oxford University Press, Oxford 2012.
Google Scholar

Strelau, Jan, Temperament. A Psychological Perspective, Kluwer Academic Publishers, New York, Boston, 2002.
Google Scholar

Sztompka, Piotr, Society in Action. The Theory of Social Becoming, Polity Press, Cambridge 1991.
Google Scholar

Sztompka, Piotr, Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007.
Google Scholar

Świątkiewicz-Mośny, Maria, Tożsamość napiętnowana. Socjologiczne studium mechanizmów stygmatyzacji i autostygmatyzacji na przykładzie kobiet z zespołem Turnera, Nomos, Kraków 2010.
Google Scholar

Google Scholar

Turner, Bryan, The Body and Society: Extrapolations in Social Theory, Sage Publications, London 1996.
Google Scholar

Weber, Max, Gospodarka i społeczeństwo, PWN, Warszawa 2002.
Google Scholar

Wrong, Dennis, Przesocjalizowana koncepcja człowieka w socjologii współczesnej, w: Kryzys i schizma, red. Edmund Mokrzycki, PIW, Warszawa 1984.
Google Scholar

ER(R)GO nr 37 (2/2018) - maska/pseudonim/awatar

Nr 37 (2018)
Opublikowane: 2019-02-05

ISSN: 1508-6305

eISSN: 2544-3186

10.31261/errgo

Wydawca

University of Silesia Press | Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego i Wydawnictwo Naukowe "Śląsk"

Prześlij tekst

Zrzucając maski. Refleksje na temat podmiotowości w świetle procesów (bio)medykalizacji

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Kody JEL

Tomasz Burzyński

Informacje