Wcielenie czy maska? O dynamice ontycznej świata przedstawionego w twórczości literackiej i myśli teoretycznej Brunona Schulza



Abstrakt

For an abstract in English, scroll down

Marcin Michał Hanuszkiewicz

Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych
Wydział Filologiczny
Uniwersytet Śląski w Katowicach

Wcielenie czy maska? O dynamice ontycznej świata przedstawionego w twórczości literackiej i myśli teoretycznej Brunona Schulza

Abstrakt: Esej pt. Wcielenie czy maska? O dynamice ontycznej świata przedstawionego w twórczości literackiej i myśli teoretycznej Brunona Schulza stanowi próbę spojrzenia na literaturę Brunona Schulza jako na sprzężony z jego światopoglądem twór wchodzący w interakcję z rzeczywistością, a także ustalenia, jaka jest natura tego oddziaływania. Rozważaniom poddane zostają dwie interpretacje rzeczonej interakcji – jako działania maskującego jakąś rzeczywistość oraz jako aktu manifestującego istnienie jakiejś rzeczywistości. Refleksja odbywa się w formie dyskusji prowadzonej z tekstami literackimi i teoretycznymi Schulza, wspomagana jest również analizami schulzologów oraz elementami semiotyki i współczesnej teorii mitu. Przy pomocy tych narzędzi określona zostaje wzajemna gra kategorii maski i wcielenia, które to kategorie w dziele Schulza przenikają się wzajemnie. Dopiero na płaszczyźnie schulzowsko pojmowanego mitu okazuje się istnieć przewaga kategorii wcielenia.

Słowa kluczowe: Bruno Schulz, maska

A Mask or an Incarnation? On the Ontic Dynamics of the Fictional Universe in the Works and Theories of Bruno Schulz

Abstract:
The essay entitled “Mask or Incarnation? On the Ontic Dynamics of the Fictional Universe in the Works and Theories of Bruno Schulz” is an attempt to look at the literature of Bruno Schulz as an entity profoundly connected with his worldview and engaged in a complex interaction with reality. Determining the nature of this interaction constitutes another facet of this essay’s aim. Two interpretations of this twofold influence are considered – one sees it as an operation of masking, while the other perceives it as an act of manifestation or incarnation. The contemplation of the subject matter takes the form of a discussion with Schulz’s literary and theoretical texts, and is supported by analyses performed by schulzologists and by elements from semiotic and mythological theories. With the help of these tools, an interplay of the categories of “mask” and “incarnation” is defined as permeating Schulz’s works. It is only at the level of his understanding of mythology that the category of incarnation triumphs.

Keywords: Bruno Schulz, mask


Słowa kluczowe

Bruno Schulz; maska

Barthes, Roland, Mitologie, przeł. Adam Dziadek, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2008.

Eliade, Mircea, Obrazy i symbole, przeł. Magda i Paweł Rodakowie, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2009.

Jarzębski, Jerzy, Miasto Schulza, „Teksty Drugie”, 2001, 67, nr 2, s. 40-51

<http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r2001-t-n2_(67)/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r2001-t-n2_(67)-s40-51/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r2001-t-n2_(67)-s40-51.pdf> (20.01.2018).

Kalaga, Wojciech, Semioza literacka: ślad i głos, w: Znak i semioza. Z zagadnień semiotyki tekstu literackiego, red. Wojciech Kalaga i Tadeusz Sławek, Uniwersytet Śląski, Katowice 1985, s. 9-26.

Michaux, Henri, Przeciw!, w: Poezje, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978, s. 31-32.

Napiórkowski, Marcin. Mitologia współczesna, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.

Panas, Władysław, Księga blasku. Traktat o kabale w prozie Brunona Schulza, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2009, s. 109 <http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/Content/66970/Ksiega_blasku_Traktat_o_kabale.pdf> (13.01.2018).

Rachwał, Tadeusz. Remityzacja słowa. Rzecz o manekinach w prozie Brunona Schulza, w: Znak i semioza. Z zagadnień semiotyki tekstu literackiego, red. Wojciech Kalaga i Tadeusz Sławek, Uniwersytet Śląski, Katowice 1985, s. 116-123.

Sandauer, Artur, Rzeczywistość zdegradowana (Rzecz o Brunonie Schulzu), w: Zebrane pisma krytyczne, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1981 <http://hamlet.edu.pl/sandauer-schulz#t2> (12.01.2018).

Schulz, Bruno, Do Stanisława Ignacego Witkiewicza, „Tygodnik Ilustrowany”, 1935, nr 17 <http://www.brunoschulz.org/1935.htm> (12.01.2018).

Schulz, Bruno, Mityzacja rzeczywistości, <https://is.muni.cz/el/1421/podzim2015/PJ_94/um/Bruno_Schulz_Mityzacja_rzeczywistosci.pdf> (16.01.2018).

Schulz, Bruno, Republika Marzeń, <https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/schulz-republika-marzen.pdf> (17.01.2018).

Schulz, Bruno, Sanatorium pod Klepsydrą, Wydawnictwo MG, Warszawa 2013.

Schulz, Bruno, Sklepy cynamonowe, Wydawnictwo PAVO, Warszawa 1996.


Opublikowane : 2018-11-30


HanuszkiewiczM. (2018). Wcielenie czy maska? O dynamice ontycznej świata przedstawionego w twórczości literackiej i myśli teoretycznej Brunona Schulza. Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, 2(37). Pobrano z https://journals.us.edu.pl/index.php/ERRGO/article/view/6410

Marcin Michał Hanuszkiewicz  marcin.hanuszkiewicz@gmail.com
Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych Wydział Filologiczny Uniwersytet Śląski w Katowicach  Polska



Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).