“Wysadźcie linie słów na ziemi”: topologia wirusowa w kolażach Williama Burroughsa
(Artykuł w języku angielskim)
Abstrakt
Metoda uprawiania literatury (oraz sztuk wizualnych) za pomocą tworzenia kolaży stanowiła dla Williama Burroughsa sposób przeciwstawiania się systemowi kontroli wpisanemu w samą istotę języka. W niniejszym artykule analizie poddana zostaje wizja języka jako pasożytniczej formy życia, którą Burroughs przedstawił w książkach takich jak Wybuchowy bilet lub Nova Express. Metoda kolażu (czyli, używając określenia Burroughsa, “cut-up”) rozpatrywana jest z kolei jako możliwość zburzenia struktur opresji, które replikowane są (bądź replikują się) poprzez ludzkie zachowania zgodne z obowiązującymi normami socjolingwistycznymi. Idea zmagań z pasożytami znaczenia powiązana jest tu natomiast z mitologią w ujęciu Rolanda Barthes’a, który w mitach dopatrywał się pasożytniczych warstw znaczeniowych nakładanych (lub nakładających się) na znaki w celu przechwycenia ich i zaprzężenia do obcej im wcześniej narracji. Podjęta zostaje również próba przebudowania teorii mitu zaproponowanej przez Barthesa w taki sposób, by, zamiast opierać się na diadycznym modelu znaku de Saussure’a, kompatybilna stała się z modelem triadycznym zaczerpniętym z semiotyki Peirce’owskiej. Rezultat tej przebudowy połączony jest następnie z tekstem Jeffreya Elmana o języku jako systemie dynamicznym, co pozwala na znaczne pogłębienie analizy sposobu, w jaki Bu-
rroughs przedstawia w swej twórczości językowego pasożyta.
Słowa kluczowe
William Burroughs; wirus; język; Nova mit; semiotyka
Bibliografia
Baldwin, Douglas G. “‘Word Begets Image and Image Is Virus’: Undermining Language and Film in the Works of William S. Burroughs.” College Literature, vol. 27, no. 1 (2000): 63–83. JSTOR, www.jstor.org/stable/25112496?seq=1#page_scan_tab_contents (02.11.2018).
Barthes, Roland. Mythologies. Translated by Annette Lavers. New York: The Noonday Press, 1991. Sound Environments. soundenvironments.files.wordpress.com/2011/11/roland-barthes-mythologies.pdf (16.11.2018).
Buczyńska-Garewicz, Hanna. Semiotyka Peirce’a. Warszawa: Zakład Semiotyki Logicznej Uniwersytetu Warszawskiego, 1994.
Burroughs, William S., and Brion Gysin. The Third Mind. New York: The Viking Press, 1978. Ubuweb. www.ubu.com/historical/burroughs/William_S_Burroughs___Brion_Gysin_-_3rd_Mind.pdf (28.10.2018).
Burroughs, William S. Naked Lunch. New York: Grove Press, 1992. Secret Satire Society, http://www.secret-satire-society.org/wp-content/uploads/2014/01/William-S-Burroughs-naked-lunch.pdf (25.10.2018).
Burroughs, William S. Nova Express, edited and with an introduction by Oliver Harris. New York: Grove Press, 2014.
Burroughs, William S. The Soft Machine, edited and with an introduction by Oliver Harris. London: Penguin Books, 2014.
Burroughs, William S. The Ticket That Exploded, edited and with an introduction by Oliver Harris. New York: Grove Press, 2014.
Debord, Guy. The Society of the Spectacle. Translated by Ken Knabb. Originally published in 1967. Bureau of Public Secrets, www.bopsecrets.org/SI/debord/index.htm (14.11.2018).
Debord, Guy, and Gil J. Wolman. “A User’s Guide to Détournement.” Translated by Ken Knabb. Originally published in Les Lèvres Nues, no. 8 (1956). Bureau of Public Secrets. www.bopsecrets.org/SI/detourn.htm (14.11.2018).
“Détournement as Negation and Prelude.” Translated by Ken Knabb. Internationale Situationniste, no. 3 (1959). Nothingness. library.nothingness.org/articles/SI/en/display/315 (14.11.2018).
Douglas, Mary. Purity and Danger. An Analysis of the Concepts of Pollution and Taboo. London and New York: Routledge, 2001.
Elman, Jeffrey L. “Language as a Dynamical System.” Mind as Motion: Explorations in the Dynamics of Cognition, edited by Robert F. Port and Tim van Gelder, 195–223 Cambridge: MIT Press, 1995, Center for Research in Language, https://crl.ucsd.edu/~elman/Papers/dynamics/dynamics.html (15.11.2019).
Fernández, Eliseo. “Peircean Habits and the Life of Symbols.” From the thirty-fifth meeting of the Semiotic Society of America, October 21–24, 2010, Louisville, Kentucky. Linda Hall Library, http://www.lindahall.org/media/papers/fernandez/Peirce_habits.pdf (20.11.2018).
Harris, Oliver. “Cutting up Politics.” Retaking the Universe. William S. Burroughs in the Age of Globalization, edited by Davis Schneiderman and Philip Walsh, 175–200. London: Pluto Press, 2004.
Harris, Oliver. “Introduction.” Nova Express, ix-lv. New York: Grove Press, 2014.
HyperNormalisation. Directed by Adam Curtis, BBC, 16 Oct. 2016.
Kalaga, Wojciech. The Literary Sign: A Triadic Model. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1986.
Księżyk, Rafał. 23 cięcia dla Williama S. Burroughsa. Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku, 2013.
Lemaire, Gérard-Georges, and Brion Gysin. “23 Stitches Taken by Gérard-Georges Lemaire and 2 Points of Order by Brion Gysin.” In: William S. Burroughs and Brion Gysin, The Third Mind. New York: The Viking Press, 1978. Ubuweb. www.ubu.com/historical/burroughs/William_S_Burroughs___Brion_Gysin_-_3rd_Mind.pdf (26.10.2018).
Napiórkowski, Marcin. Mitologia współczesna. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2013.
Shklovsky, Viktor. “Art, as Device.” Translated by Alexandra Berlina. Poetics Today, vol. 36, no. 3 (2015). Warwick. https://warwick.ac.uk/fac/arts/english/currentstudents/undergraduate/modules/fulllist/first/en122/lecturelist2017-18/art_as_device_2015.pdf (2.11.2018).
Sterne, Jonathan, and Emily Reine. “Command Tones: Digitization and Sounded Time.” First Monday. Special Issue no. 7 (2006). http://journals.uic.edu/ojs/index.php/fm/article/view/1607/1522 (22.11.2018).
Stull, William L. “The Quest and the Question: Cosmology and Myth in the Work of William S. Burroughs, 1953–1960.” Twentieth Century Literature, vol. 24, no. 2 (1978): 225–242. JSTOR, www.jstor.org/stable/441129?seq=1#page_scan_tab_contents (5.11.2018).
Tanner, Tony. “Rub Out the Word.” William S. Burroughs at the Front: Critical Reception, 1959–1989, edited by Jennie Skerl and Robin Lydenberg, 105–113. Carbondale: Southern Illinois University Press, 1991.
Zurbrugg, Nicholas. “Beckett, Proust, and Burroughs and the Perils of ‘Image Warfare.’” William S. Burroughs at the Front: Critical Reception, 1959–1989, edited by Jennie Skerl and Robin Lydenberg, 177–188. Carbondale: Southern Illinois University Press, 1991.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
