Współpraca nauk o kulturze z informatologią. Propozycje interdyscyplinarnych zagadnień badawczych
(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)
Abstrakt
Celem artykułu jest wskazanie możliwości interdyscyplinarnej współpracy, łączącej specyfikę badań nad kulturą oraz związanych z informacją i komunikacją. Artykuł stanowi także głos w dyskusji związanej ze zmianami klasyfikacji dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych. Zidentyfikowane zostały i omówione wybrane przykłady problemów badawczych funkcjonujących na styku nauk o kulturze oraz bibliologii i informatologii. Należą do nich np. kulturotwórcza funkcja informacji i komunikacji; zmiany artefaktów kultury (książek i dokumentów) w elektronicznym środowisku sieciowym, dzieło i jego relacje z odbiorcami, zarządzanie informacjami o dziełach w procesie komunikacji. Sformułowanych zostało kilka pytań i propozycji badawczych. Artykuł wskazuje na zasadność i korzyści z pogłębienia interdyscyplinarnych badań między naukami o kulturze a bibliologią i informatologią.
Słowa kluczowe
badania interdyscyplinarne; bibliologia; dzieło; informatyka; komunikacja; książka; nauki o kulturze
Bibliografia
Batorowska, Hanna. Kultura informacyjna w perspektywie zmian w edukacji. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2009.
Bojar, Bożenna, Wiesław Babik (oprac.). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2002.
Buckland, Michael. “What Kind of Science Can Information Science Be?”. Journal of the American Society for Information Science and Technology, nr 63(1), 2012, 1–7.
Cackowski, Zdzisław. “Informacja”. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. II, Wydawnictwo Akademickie “Żak”, 2003.
Chmielewska-Gorczyca Ewa, Barbara Sosińska-Kalata. Informacja naukowa z elementami naukoznawstwa. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991.
Cisek, Sabina. Filozoficzne aspekty informacji naukowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2002.
Cisek, Sabina. “Nauka o informacji na świecie: badania meta naukowe”. W: Od książki dawnej do biblioteki wirtualnej – przeobrażenia bibliologii polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2009.
Cisło, Anna, Agnieszka Łuszpak. Kulturowa tożsamość książki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2014.
Czapnik, Grzegorz, Zbigniew Gruszka, Hanna Tadeusiewicz (oprac.). Podręczny słownik bibliotekarza. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Uniwersytet Łódzki, 2011.
Drucker, Johanna. Introduction to Digital Humanities. Course Book. Concepts, Methods, and Tutorials for Students and Instructors, 2014. https://ia801202.us.archive.org (20.02.2020).
Fajfer, Zenon. “Liberatura. Aneks do słownika terminów literackich”. W: Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999–2009. Kraków: Korporacja Ha!art, 2010.
Gibson, James Jerome. The Senses Considered as Perceptual Systems. Boston: Houghton Mifflin, 1966.
Grabowska, Marta. “Bibliografia u progu XXI wieku”. Biuletyn EBIB nr 10, 2003. http://ebib.oss.wroc.pl/2003/50/grabowska.php (20.02.2020).
Hetmański, Marek. Świat informacji. Warszawa: Difin SA, 2015.
Hofkirchner, Wolfgang. “Epistemology and the Study of Social Information Within the Perspective of a Unified Theory of Information. W: Theories of Information, Communication and Knowledge: A Multidisciplinary Approach, 51–70. Dordrecht–Heidelberg–New York–London: Springer, 2014.
Iwasiów, Sławomir, Jerzy Madejski (red.). Interpretatywny słownik terminów kulturowych 2.0. Szczecin: Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2017.
Kalinowska, Katarzyna. “Humaniści wobec procesów digitalizacji. Dylematy, obawy, bariery w pracy z danymi zastanymi. Kultura i społeczeństwo, nr 63(1), 2019, 7–25.
Kisilowska, Małgorzata. Kultura informacji. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 2016.
Koredczuk, Bożena, Jadwiga Woźniak-Kasperek. “Bibliologia i informatologia w naukach o komunikacji społecznej i mediach – odrębność czy komplementarność?”. Studia Medioznawcze nr 3, 2019, 212–224.
Kowalczyk, Edward. O istocie informacji. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i łączności, 1981.
Lubiszewski, Dawid. “Odnaleźć się w gąszczu ofert. Psychologia ekologiczna dla bardzo początkujących”. Avant nr 2, 2012, 267–270.
Majewski, Zbigniew. Dokument i dokumentacja. Warszawa: Państwowy Ośrodek Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy, 1956.
Matuszyk, Łukasz. “Liberackie ciało i jego ‘Oka-leczenie’”. Er(r)go. Teoria-Literatura-Kultura nr 32, 2016, 43–60.
Mencwel, Andrzej. “Instytut Kultury Polskiej”. Kultura (Paryż) nr 12, 1998.
Migoń, Krzysztof. “‘Kultura książki’ – wyrażenie potoczne, kategoria badawcza, czy specjalność naukowa? W: Ludzie i książki: studia i szkice bibliologiczno-bibliograficzne: księga pamiątkowa dedykowana Profesor Hannie Tadeusiewicz, 47–57. Łódź: Wydawnictwo Ibidem, 2011.
Ogonowska, Agnieszka. “Cyberpsychologia. Nowe perspektywy badania mediów i ich użytkowników”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Folia Studia de Cultura nr 10 (4), 2018, 5–18.
Pacek, Jarosław. “Uwolnić informację!”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Folia Bibliologica nr 51, 2009, 7–24.
Pacek, Jarosław. “Pole semantyczne terminu ‘książka elektroniczna’”. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1, 2016, 95–107.
Pulikowski, Arkadiusz (red.). Kultura książki i informacji. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Elżbiecie Gondek. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2017.
Radomski, Andrzej, Radosław Bomba. (red.). Zwrot cyfrowy w humanistyce. Internet / Nowe media / Kultura 2.0. Lublin: E-naukowiec, 2013.
Sobol, Elżbieta. Nowy słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. 2002.
Søren, Brier. “The Transdisciplinary View of Information Theory from a Cybersemiotic Perspective. W: Theories of Information, Communication and Knowledge: A Multidisciplinary Approach, 23–50. Dordrecht–Heidelberg–New York–London: Springer, 2014.
Stefanowicz, Bogdan. “Siła informacji”. Zeszyty Naukowe Wydziału Informatycznych Technik Zarządzania Wyższej Szkoły Informatyki Stosowanej i Zarządzania „Współczesne Problemy Zarządzania” nr 1, 2014, 83–92.
Sztabińska, Paulina. “Zmiany relacji między artystą, dziełem i odbiorcą w sztuce współczesnej”. Sztuka i filozofia nr 36, 2010, 81–90.
Sztalt, Krzysztof. “Przedmioty a kultura: koncepcja korelatu dziedzictwa kulturowego S. Ossowskiego”. W: Komunikacja międzykulturowa, wewnątrzkulturowa, społeczna: szkice socjologiczne, 239–247. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009.
Tworak, Zbigniew. Informacja, wiedza, logika. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2018.
Ziarkowski, Daniel. “Informacja i jej rola w procesie kulturotwórczym”. Biblioteka i Edukacja. Elektroniczne czasopismo Biblioteki Głównej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, nr 7, 2015.
Instytut Nauk o Kulturze, Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-2302-5182
Jestem zatrudniony w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W latach 2001-2014 byłem pracownkiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W latach 2012-2016 kierowałem Instytutem Bibliograficznym, Biblioteki Narodowej. Moje zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień cyfrowych nośników kultury, cyberrzeczywistości, kompetencji medialnych i komunikacyjnych, kulturotwórczej roli informacji.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
