Człowiek w  fantomatycznej rzeczywistości.   (Według <i>Summa Technologiae</i> Stanisława Lema)

Beata Wojewoda

Published: 2018-06-30

No. 36 (2018)

Man in a Phantomatic World (Summa Technologiae by Stanisław Lem)

Beata Wojewoda

Abstract

(Abstrakt w języku polskim poniżej)

Beata Wojewoda
Pedagogical College
Technical University of Silesia
Poland

Man in a Phantomatic World
(Summa Technologiae by Stanisław Lem)

Abstract: Among other motifs recurring in Stanisław Lem's futurological essays written in the 1960s and later collected in his Summa Technologiae, the motif of a future man immersed in an artificially created reality, in which a number of otherwise impossible experiences become his share, looms particularly large. Lem explores ways to introduce the human to the space of cybernetic illusions and reflects upon the possibilities of a wide scale multiplication or reduplication of impressions, experiences and information to eventually point to the gravity of potential consequences of the above. The author of the article analyses the futuristic visions of the writer, which, collectively, turn out to be the building blocks of the latter's technological dystopia. The process of perfecting the machine is unstoppable, and thus - next to the positive prospects of the future related to the evolution of knowledge, communications, entertainment - what emerges from Lem’s observations is a warning which stresses the need to warrant the preservation of human freedom by safeguarding it in the world of new technologies.

Keywords: philosophical anthropology, 20th century Polish literature, futurology

Człowiek w fantomatycznej rzeczywistości
(Według Summa Technologiae Stanisława Lema)

Streszczenie: W esejach futurologicznych Stanisława Lema z lat sześćdziesiątych, zebranych w Summie Technologiae, obok innych wątków pojawia się opis człowieka przyszłości zanurzonego w sztucznie wykreowanej rzeczywistości, w której wiele rzeczy niemożliwych staje się jego udziałem. Lem rozważa sposoby wprowadzania człowieka w cybernetyczne złudzenia, możliwości powielania wrażeń, doświadczeń i informacji na szeroką skalę oraz wynikające stąd konsekwencje. Autorka artykułu poddaje analizie technologiczne wizje pisarza, które składają się na antyutopię technologiczną. Udoskonalanie się maszyn jest procesem niemożliwym do zatrzymania. Obok pozytywnych perspektyw związanych dostępem do informacji, komunikacją i rozrywką, z wypowiedzi Lema wyłania się również przestroga dotycząca konieczności zadbania o zachowanie wolności w świecie nowych technologii.

Słowa kluczowe: antropologia filozoficzna, literatura polska XX w., futurologia

Keywords:

philosophical anthropology , 20th century Polish literature , futurology

JEL Codes

Philosophical anthropology, Culture studies

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Wojewoda, B. (2018). Man in a Phantomatic World (<i>Summa Technologiae</i> by Stanisław Lem). Er(r)go. Theory - Literature - Culture, 1(36). Retrieved from https://journals.us.edu.pl/index.php/ERRGO/article/view/4993

References

Bremer Józef, Osoba – fikcja czy rzeczywistość. Tożsamość i jedność w świetle badań neurologicznych. Aureus, Kraków 2014, s. 458
Google Scholar

Gazzaniga Michael S., Istota człowieczeństwa. Co czyni nas wyjątkowymi, tłum. Agnieszka Nowak, Smak Słowa, Sopot 2011.
Google Scholar

Google Scholar

Gruczyńska-Sady Katarzyna, Człowiek jako słowo i ciało. W poszukiwaniu nowej koncepcji człowieka. Uniwersitas, Kraków 2013.
Google Scholar

Jarzębski Jerzy, Literackie przygody uniwersalnego rozumu. O eseistyce Stanisława Lema, w: Wszechświat Lema, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003 s. 160 - 175.
Google Scholar

Jarzębski Jerzy, Posłowie. Summa technologiae i jej potomstwo w: Stanisław Lem, Summa Technologiae, Agora, Warszawa 2010, s. 407- 417.
Google Scholar

Kamińska Joanna, Nowe wspaniałe światy. Współczesne projekty doskonałego społeczeństwa, Nomos, Kraków 2012 .
Google Scholar

Lem Stanisław Dialogi, Wydaw. Literackie, Kraków 1984.
Google Scholar

Lem Stanisław, Filozofia przypadku. Literatura w świecie Empirii. Agora, Warszawa 2010.
Google Scholar

Lem Stanisław, Summa Technologiae, Agora, Warszawa 2010.
Google Scholar

Leś Mariusz M., Stanisław Lem wobec utopii. Towarzystwo Literackie im Adama Mickiewicza, Białystok 1998, s. 166.
Google Scholar

Majewski Paweł, Między zwierzęciem a maszyną. Utopia technologiczna Stanisława Lema. Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Wrocław 2007.
Google Scholar

Miczka- Pajestka Monika Ponowoczesne wymiary cielesności. Wyobrażenia a kult formy. W: Terytorium i peryferie cielesności. Ciało w dyskursie filozoficznym. Red Andrzej Kiepas i Elżbieta Struzik, Katowice 2010, s. 432- 441.
Google Scholar

Miczka Tadeusz, Czysta iluzja i testowanie realności: dwie rzeczywistości wirtualne – dwa uczestnictwa w: Człowiek a światy wirtualne, red. Andrzej Kiepas, Mariola Sułkowska, Magdalena Wołek, Wydaw. Uniw. Śl, Katowice 2009, s. 11-30.
Google Scholar

Okoński Paweł, Filozoficzne pojęcie przypadku w: Materia i wartości. Neolukrecjanizm Stanisława Lema, Wydaw. UW, Warszawa, 2010.
Google Scholar

Okoński Paweł, Materia i wartości. Neolukrecjanizm Stanisława Lema, Wydaw. UW, Warszawa, 2010.
Google Scholar

Oleś Piotr, Kłosok – Scibich Monika, Syndrom Gauguina - zmiana tożsamości czy mit? „Psychologia Rozwojowa”, 2009, tom 14, nr 1 s. 9-25.
Google Scholar

Osika Grażyna, Tożsamość osobowa w epoce cyfrowych technologii komunikacyjnych. Universitas, Kraków 2016.
Google Scholar

Google Scholar

Płaza Maciej, O poznaniu w twórczości Stanisława Lema, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Wrocław 2006. Dajnowski Maciej Groteska w twórczości Stanisława Lema, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2005.
Google Scholar

Popper Karl Logika odkrycia naukowego, tłum. Urszula Niklas, PWN, Warszawa1977.
Google Scholar

Ricouer Paul, O sobie samym jako innym, tłum. Małgorzata Kowalska, PWN, Warszawa 2005.
Google Scholar

Speina Jerzy, W kręgu fantastyki w: Typy świata przedstawionego w literaturze: Wydaw. Adam Marszałek, Toruń 2000, s. 140 – 156.
Google Scholar

Spitzer Manfred, Cyberchoroby. Jak cyfrowe życie rujnuje nasze zdrowie, tłum. Małgorzata Guzowska, Wydawnictwo Dobra Literatura, Słupsk 2016.
Google Scholar

ER(R)GO No. 36 (1/2018) - utopias/illusions/longings (guest edited by Beata Wojewoda)

No. 36 (2018)
Published: 2018-09-28

ISSN: 1508-6305

eISSN: 2544-3186

10.31261/errgo

Publisher

University of Silesia Press | Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego i Wydawnictwo Naukowe "Śląsk"

Submit

Man in a Phantomatic World (Summa Technologiae by Stanisław Lem)

Abstract

Keywords:

JEL Codes

Beata Wojewoda

Information