„Dbałość i medycyna" – reklama medyczna jako tekst kultury. Spostrzeżenia wstępne
Abstrakt
W artykule podstawę analizy stanowią wciąż rosnąca liczba i zakres reklam leków z grupy OTC (bez recepty). Nazywam te reklamy medycznymi. Badam zjawisko w kontekście praktyk odbioru, społecznej teorii przemian, zwrotu w stronę praktyk kulturowych (w tym silnego powiązania z teorią recepcji i korzyści odbioru mediów). Powstałe charakterystyki i osiągnięte rezultaty analiz prowadzą m.in. do wniosków, iż reklamy leków są istotnym elementem duchologicznego okresu transformacji ustrojowej (reklama jako edukacja), umożliwiają wskazanie punktu początkowego przemian społecznych oraz wpływają na wieloetapowe budowanie społeczeństwa polskiego jako „globalnego” i opartego na pozornie „samozdobywanej” wiedzy (dobrostan i zdrowie jako elementy globalne). Artykuł wpisuje się w tzw. dyskurs maladyczny i może być punktem wyjścia do analiz językoznawczych, medioznawczych prowadzonych na podstawie badań ilościowych i jakościowych.
Słowa kluczowe
leki bez recepty; duchologia; praktyki codzienności; dyskurs medialny; choroba
Bibliografia
Boyer, A. (2021). Obumarła. Ból, słabość, śmiertelność, medycyna, sztuka, czas, sny, dane, wyczerpanie, rak i opieka. Tłum. K. Iwaszkiewicz. Wydawnictwo Czarne.
De Kerckhove, D. (2001). Inteligencja otwarta. Narodziny społeczeństwa otwartego. Tłum. A. Hildebrandt, R. Glegoła. MIKOM.
Domański, H. (1996). Na progu konwergencji. Stratyfikacja społeczna w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
Drenda, O. (2016). Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji. Wydawnictwo Karakter.
Featherstone, M., Hepworth, S., Turner, S. B. (2001). The body. Social process and cultural theory. Sage Publications.
Fleischer, M. (2017). Co to jest reklama? Reklama dźwignią handlu. W: M. Wszołek (red.), Manual – reklama. Podręcznik z zakresu projektowania komunikacji (s. 11–34). Wydawnictwo Libron – Wydział Filologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Florida, R. (2010). Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku społeczeństwa i życia codziennego. Tłum. T. Krzyżanowski, M. Penkala. Narodowe Centrum Kultury.
Freud, Z. (2012). Poza zasadą przyjemności. Tłum. J. Prokopiuk. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Goffman, E. (2010). Analiza ramowa. Esej z organizacji doświadczenia. Tłum. S. Burdziej. Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Górniak, K., Łucyan, K. (reż.). (2021). Taka twoja uroda, TVN 24, bit.ly/3Qz2qEC
Gross, R. (2005). Psychology. The science of mind and behaviour. Hodder Education.
Kawalec, P., Rogala, M. (2016). Reklama leków OTC i suplementów diety w Polsce. Polski Przegląd Nauki o Zdrowiu, 3 (48), 302–307.
Kneer, G., Nassehi, A. (2000). Niklas luhmanns theorie sozialer systeme. UTB Fur Wissen Schaft.
Lasch, Ch. (2015). Kultura nacyzmu. Amerykańskie życie w czasach malejących oczekiwań. Tłum. G. Ptaszek, A. Skrzypek. Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
Monaghan, L. (1999). Creating ‘The Perfect Body’. A variable project. Body & Society, 5(2–3), 267–290. https://doi.org/10.1177/1357034X99005002015
Morin, E. (1965). Duch czasu. Tłum. A. Frybesowa. Znak.
Płuchowska, D. (2017). Reklama a komunikacja interkulturowa. Zarys teoretyczny. W: M. Wszołek (red.), Manual − reklama. Podręcznik z zakresu projektowania komunikacji (s. 389–428). Wydawnictwo Libron – Wydział Filologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Przygodzki, A. (2022). Polacy a suplementy diety. Wiedza i świadomość. Raport. bit.ly/3GzdiO9
Schlegel-Zawadzka, M., Barteczko, M., (2009). Ocena stosowania suplementów diety pochodzenia naturalnego w celach prozdrowotnych przez osoby dorosłe. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4(65), 375–387.
Sontag, S. (1999). Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory. Tłum. J. Anders. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Tov, W. (2018). Well-being concepts and components. W: E. Diener, S. Oishi, L. Tay (red.), Handbook of well-being. DEF Publishers. DOI: nobascholar.com
Warchala, J. (2010). Reklama i jej zastosowanie w glottodydaktyce. W: A. Achtelik, M. Kita, J. Tambor (red.), Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego (t. 2). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego – Wydawnictwo Gnome.
Willke, H. (2003). Heterotopia. Suhrkamp
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-0151-4260
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
