Skojarzenia słowne jako kontekst do badań nad słownictwem pól tematycznych CHRZEST i POGRZEB w języku mieszkańców wsi wielkopolskich
Abstrakt
Przedmiot badań stanowią skojarzenia słowne związane z perspektywą obrzędową (skojarzenia do słów: chrzest, pogrzeb) i biologiczną (skojarzenia do słów: narodziny, śmierć ). Dane językowe pozyskano metodą ankietową w ankiecie internetowej przeprowadzonej pomiędzy 22 kwietnia 2021 a 22 maja 2021 przez Formularze Google. Celem niniejszego artykułu jest analiza skojarzeń słownych w kontekście budowy kwestionariusza do badań dialektologicznych. Badanie ankietowe ma pomóc wprowadzić zmiany w kwestionariuszu do badań terenowych. Pozyskane dane uporządkowano w pola semantyczne i przeanalizowano w perspektywie frekwencyjnej i pokoleniowej. Rezultaty prowadzonej obserwacji mają charakter poznawczy (analiza wyników pozwoliła na wskazanie nadrzędnych dla pól leksemów) oraz praktyczny – (wprowadzenie zmian w kwestionariuszu, a także na wybór perspektywy badawczej).
Słowa kluczowe
pole tematyczne; skojarzenie leksykalne; chrzest; pogrzeb
Bibliografia
Źródła
AJKLW 7, (2005) – Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, Sobierajski Z. (red.) (t. 7: Kultura społeczna. Folklor obrzędowy i muzyczno-taneczny, cz. I: Mapy 627–629; 641–648, cz. II: Wykazy i komentarze do map) (s. 128–131; 156–170). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
KL – Kodeks o liturgii świętej. W: M. Przybył (red.). (2002). Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski, nowe tłumaczenie. Pallotinum.
PAE, 1958a – Gajek, J. (red.). (1958a). Polski atlas etnograficzny. Zeszyt próbny. Instytut Historii Kultury Materialnej PAN [część tekstowa].
PAE, 1958b – Gajek, J. (red.). (1958b). Polski atlas etnograficzny. Zeszyt próbny. Instytut Historii Kultury Materialnej PAN [mapy 1–17].
PAE, 1964 – Gajek, J. (red.). (1964). Polski atlas etnograficzny. Z. 1. Instytut Historii Kultury Materialnej PAN [mapy 1–57].
PAE, 1965 – Gajek, J. (red.). (1965). Polski atlas etnograficzny. Z. 2. Instytut Historii Kultury Materialnej PAN [mapy 58–129].
PAE, 1967 – Gajek, J. (red.). (1967). Polski atlas etnograficzny. Z. 3. Instytut Historii Kultury Materialnej PAN [mapy 130–190].
PAE, 1971 – Gajek, J. (red.). (1971). Polski atlas etnograficzny. Z. 4. Instytut Historii Kultury Materialnej PAN [mapy 191–250].
PAE, 1974 – Gajek, J. (red.). (1974). Polski atlas etnograficzny. Z. 5. Instytut Historii Kultury Materialnej PAN [mapy 251–304].
PAE, 1981 – Gajek, J. (red.). (1981). Polski atlas etnograficzny. Z. 6. Instytut Historii Kultury Materialnej PAN [mapy 305–355].
PAE, 1999 – Bohdanowicz, J. (red.). (1999). Komentarze do polskiego atlasu etnograficznego (t. 5: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia pogrzebowe). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
PAE, 2010 – Z. Kłodnicki, A. Pieńczak (red.). (2010). Komentarze do polskiego atlasu etnograficznego (t. 9: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe, cz. I: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami dziecka). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
PAE, 2013 – A. Pieńczak (red.). (2013). Komentarze do polskiego atlasu etnograficznego (t. 9: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe, cz. II: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z matką i dzieckiem). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Literatura
Bisek-Grąz, M. (2011). Dziedzictwo kulturowe wałbrzyskiego. Wierzenia, zwyczaje i obrzędy rodzinne. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Denzin, N. K., Lincoln, Y. S. (2009). Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych. W: N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych (t. 1, s. 19–76). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gatkowska, I. (2016). Dom w empirycznych sieciach leksykalnych. Etnolingwistyka, 28, 117–135.
Gatkowska, I. (2017). Eksperymentalna sieć leksykalna języka polskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gerlich, H. (1984). Narodziny, zaślubiny, śmierć. Zwyczaje i obrzędy w katowickich rodzinach górniczych. Śląski Instytut Naukowy.
Kizik, E. (2001). Wesele, kilka chrztów i pogrzebów. Uroczystości rodzinne w mieście hanzeatyckim od XVI do XVIII wieku (s. 139–258). Wydawnictwo UG, Offcina Ferberiana.
Perszon, J. (1999). Na brzegu życia i śmierci. Zwyczaje, obrzędy oraz wierzenia pogrzebowe i zaduszkowe na Kaszubach. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Sierociuk, J. (2003).
Założenia metodologiczne badań języka wsi. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, 12, 131–136.
Sierociuk, J. (2007). Socjologiczny kontekst badań języka mieszkańców wsi. W: J. Sierociuk (red.), Gwary dziś 4. Konteksty dialektologii (s. 325–336). Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Sierociuk, J. (2016). Dynamika przeobrażeń języka mieszkańców wsi i możliwości jej badania. Gwary Dziś, 8, 67–78.
Tymochowicz, M. (2013 (2014)), Rola tradycyjnych obrzędów przejścia w podtrzymywaniu więzi rodzinnych i społecznych. Na przykładach z obszaru woj. lubelskiego. Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego, 5, 188–211
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0001-5165-5160
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
