Kawał meczycha, mejwen, wjechać z lajfem — o leksyce profesjolektalnej w wypowiedziach polskich wideoblogerów sportowych
Abstrakt
Przedmiotem opracowania są cechy leksykalne występujące w wypowiedziach polskich wideoblogerów sportowych, którzy publikują komunikaty audiowizualne w serwisie YouTube. Materiał badawczy został wyekscerpowany z 6 wideoblogów prowadzonych przez dziennikarzy zajmujących się sportem, znanych z pracy w mediach zinstytucjonalizowanych: „KOstyra SE”, „Prawda Futbolu”, „Prawda Siatki”, „Polsport – Michał Pol”, „Tomasz Ćwiąkała”, „Foot Truck”. W rozważaniach wykorzystano elementy postępowania badawczego zaproponowanego przez Tomasza Piekota do opisu socjolektów i profesjolektów. Analiza językowa dowodzi, że wskazani twórcy posługują się specyficznym wariantem języka, w którym przeważa leksyka sportowa (ogólna oraz typowa dla konkretnych dyscyplin sportowych – piłki nożnej, siatkówki, sportów walki), a w mniejszym stopniu zaznacza się słownictwo dziennikarskie, słownictwo związane z mediami społecznościowymi i słownictwo potoczne dotyczące profesji mówiących.
Słowa kluczowe
język sportu; profesjolekt; dziennikarstwo sportowe; YouTube; komunikacja medialna
Bibliografia
Źródła
„Foot Truck”, wideoblog Łukasza Wiśniowskiego i Jakuba Polkowskiego. Pobrano 23 czerwca 2023 z: https://www.youtube.com/c/FootTruck
„KOstyra SE”, wideoblog Andrzeja Kostyry. Pobrano 23 czerwca 2023 z: https://www.youtube.com/c/KOstyraSE
„Polsport – Michał Pol”, wideoblog Michała Pola. Pobrano 23 czerwca 2023 z: https://www.youtube.com/channel/UCSAMYthmI9mzM92Z8HVw4dQ
„Prawda Futbolu”, wideoblog Romana Kołtonia. Pobrano 23 czerwca 2023 z: https://www.youtube.com/c/PrawdaFutbolu
„Prawda Siatki”, wideoblog Marcina Lepy i Jerzego Mielewskiego. Pobrano 23 czerwca 2023 z: https://www.youtube.com/prawdasiatki
„Tomasz Ćwiąkała”, wideoblog Tomasza Ćwiąkały. Pobrano 23 czerwca 2023 z: https://www.youtube.com/c/TomaszĆwiąkałaYT
Literatura
Balicka, E. (2017). Słownictwo zawodników ultimate frisbee jako przykład leksyki nowego socjolektu. W: M. Kresa (red.), Młodzi o języku regionów (s. 9–16). Bel Studio.
Burska, K. (2016). Porównanie jako przejaw kreatywności językowej dziennikarzy sportowych (na materiale z wortalu iGol.pl). W: A. Czapla, M. Koper (red.), Język i sport (s. 41–59). Wydawnictwo Fotopia.
Cockiewicz, W. (1990). Czy dziennikarze sportowi powinni się uczyć pisać? (Wnioski z analizy normatywnej tekstów kolumn sportowych trzech dzienników regionalnych: „Gazety Krakowskiej”, „Głosu Robotniczego” i „Trybuny Opolskiej”). W: M. Preyzner (red.), Język. Teoria – dydaktyka. Materiały IX Konferencji Młodych Językoznawców-Dydaktyków (s. 59–73). Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego.
Grabias, S. (2012). Środowiskowe i zawodowe odmiany języka – socjolekty. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (s. 235–253). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grochala, B. (2012a). Humor jako (celowy) element konstrukcji komentarza sportowego. W: A. Kwiatkowska, A. Stanecka (red.), Kody humoru (s. 173–181). Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie.
Grochala, B. (2012b). Świadomość językowa komentatorów sportowych. W: M. Bugajski, M. Steciąg (red.), Świadomość językowa w komunikowaniu (s. 255–263). Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Jarosz, B. (2015). O języku specjalistycznym w komentarzu sportowym (na przykładzie relacji z meczów siatkarskich). Socjolingwistyka, 29, 269–282.
Kijak, A. (2022). Leksyka i frazeologia socjolektu biegaczy nieprofesjonalnych. Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach.
Kochmańska, W. (2013). Radiowa relacja z meczu siatkarskiego – przekaz treści czy emocji (na podstawie transmisji w wybranych rzeszowskich rozgłośniach radiowych). W: I. Hofman, D. Kępa-Figura (red.), Współczesne media. Język mediów (s. 25–32). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Koper, M. (2009). Emocje w języku sprawozdawców sportowych. W: K. Wojtczuk, V. Machnicka (red.), Rejestr emocjonalny języka (s. 67–76). Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
Koper, M. (2012). Peryfrazy w języku komentatorów sportowych. Roczniki Humanistyczne, 60(6), 113–122.
Kurpiel, R. (2016). Zagrajmerzy, suby i live’y, czyli anglicyzmy w polskich wideoblogach. W: B. Skowronek, E. Horyń, A. Walecka-Rynduch (red.), Język a media. T. 2: Zjawiska językowe we współczesnych mediach (t. 2: Zjawiska językowe we współczesnych mediach, s. 145–162). Collegium Columbinum.
Kuźmo, P., Sroka, A. (2002). Komizm komentarzy sportowych. Studenckie Prace Naukowe Koła Młodych Językoznawców, 2. http://usfiles.us.szc.pl/pliki/plik_1108896419.pdf
Loewe, I. (2018). Dyskurs telewizyjny w świetle lingwistyki mediów. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Malinowska, K. (2017). „Blogaskowy fejm”, czyli o języku blogerów modowych. W: U. Sokólska (red.), Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność (s. 167–184). Wydawnictwo Prymat, Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku.
Michalak, M. (2007). Metaforyka prasowych publikacji sportowych w latach 1957–2007, Zeszyty Prasoznawcze, 3–4, 125–139.
Miodek, J. (1974). Szablon metaforyki nagłówków w prasie sportowej. Prace Literackie, 16, 91–102.
Niepytalska-Osiecka, A. (2014). Socjolekt polskich alpinistów. Analiza leksykalno-semantyczna słownictwa. Wydawnictwo Libron.
Nowowiejski, B. (2014). Zróżnicowanie polskiej leksyki sportowej (między specjalistyczną terminologią a słownictwem potocznym i środowiskowym). Poznańskie Spotkania Językoznawcze, 28, 109–124. https://doi.org/10.14746/psj.2014.28.9
Ocipka, J. (2017). Słownictwo polskich vlogerek. W: E. Kołodziejek, R. Sidorowicz (red.), Internet jako przedmiot badań językoznawczych (s. 83–89). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Ożdżyński, J. (1970). Polskie współczesne słownictwo sportowe. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Ożdżyński, J. (1973). Nazwy polskich klubów sportowych. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej
Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Językoznawcze, 2, 99–124.
Ożdżyński, J. (1979). Mówione warianty wypowiedzi w środowisku sportowym. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Piekot, T. (2008). Język w grupie społecznej. Wprowadzenie do analizy socjolektu. Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa.
Podracki, J. (1978). Wpływ języka sportowego na inne odmiany polszczyzny. Kultura Fizyczna, 6, 265–269.
Reczek, S. (1968). O stylu polskiej prasy sportowej. Zeszyty Prasoznawcze, 3 (37), 43–48.
Rosłoń, M. (2011). Mowa trawa. Słownik piłkarskiej polszczyzny. Bukowy Las.
Sarna, J. A. (2017). Socjolekt polskich koszykarek. Artes Humanae, 2, 95–116.
Sobolewska, M. (2017). Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia. W: U. Sokólska (red.), Socjolekt – idiolekt – idiostyl: Historia i współczesność (s. 327–341). Wydawnictwo Prymat.
Szkudlarek-Śmiechowicz, E. (2006). Wyrażanie emocji w telewizyjnych komentarzach sportowych. W: K. Michalewski (red.), Wyrażanie emocji (s. 353−365). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wilkoń, A. (1987). Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Uniwersytet Śląski.
Wiśnicki, M. (2004). Słownictwo telewizyjnego komentarza sportowego (na przykładzie transmisji z meczów piłkarskich). Poradnik Językowy, 8, 49–63.
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0003-1190-8228
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
