Językowy wymiar paternalizmu – na przykładzie interakcji lekarz – pacjent i urzędnik – klient
Abstrakt
Lingual Dimension of the Paternalism – on the Examples of Doctor – Patient and Clerk – Client Interaction
In the paper, the issue of paternalism in the institutional talks is presented. The main features of paternalism as a communication strategy are shown sketchy. The author analyses two talks: a medical consultations and an institutional talk in the office. On these examples some of the basic manifestations of paternalism are presented, among them the ignoring of the patient`s voice, doctor`s domination including his knowledge regarding the patient`s individual feelings, using of the informal phrase “ty” (“you”), using of diminutive forms. As the result, the voice of patient/client is outgrown or muted, and at the same time the voice of the institution is dominating, and even strengthened.
Key words: paternalism, asymmetry in communication, doctor – patient interaction, clerk – client interaction, conversation analysis
Bibliografia
Słowniki
Kopaliński W., 1989: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa.
Szymczak M., red., 1994: Słownik języka polskiego. T. 2. Warszawa.
Literatura
Agar M., 1985: Institutional Discourse. “Text”, vol. 5, no 3, s. 147–168.
Eckert P., 1997: Age as a Socioliguistic Variable. In: F. Coulmas, ed.: The Handbook of Sociolinguistics. Oxford, s. 151–167.
Levinson S.C., 2010: Pragmatyka. Ciecierski T., Stachowicz K., tłum. Warszawa.
Roter D.L., 2000: The Enduring and Evolving Nature of the Patient – Physician Relationship. „Patient Education and Counseling”, vol. 39, s. 5–15.
Rutkowski M., 2015: Rozmowa urzędowa. Analiza konwersacyjno-dyskursywna. Warszawa.
Stefaniak K., 2011: Władza i tożsamość w komunikacji lekarz – pacjent. Wrocław.
Thomasma D.C., 1983: Beyond Medical Paternalism and Patient Autonomy: A Model of Physician Conscience for the Physician – Patient relationship. “Annals of Internal Medicine”, vol. 98, s. 243–248.
Wroński K., Bocian R., Depta A., Cywiński J., Dziki A., 2009: Opinie pacjentów na temat modelu paternalistycznego w relacji lekarz – pacjent. Prawne aspekty autonomii pacjenta w opiece zdrowotnej. „Nowotwory. Journal of Oncology”, t. 59, nr 4, s. 266–273.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polska
Mariusz Rutkowski, dr hab., prof. UWM, pracuje w Zakładzie Współczesnego Języka Polskiego w Instytucie Polonistyki i Logopedii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Zainteresowania badawcze: onomastyka, analiza dyskursu, socjolingwistyka, lingwistyka kulturowa, język w mediach. Opublikował monografie: Rozmowa urzędowa. Analiza konwersacyjno-dyskursywna (Warszawa 2015); Słownik metafor i konotacji nazw własnych (Olsztyn 2012); Nazwy własne w strukturze metafory i metonimii. Proces deonimizacji (Olsztyn 2007); Media i nazwy. Z zagadnień onomastyki medialnej (współautorstwo; Kraków 2004).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
