Wątki patriotyczne dotyczące wychowania rodzinnego w prasie górnośląskiej przełomu XIX i XX wieku (na przykładzie wybranych czasopism)
Abstrakt
The article concerns patriotic threads in the Upper Silesian press concerning the upbringing of children at the turn of the 19th and 20th centuries. The subject of the description are the magazines “Rodzina” and “Katolik” from the years 1890–1918. The analysis included the observed elements of upbringing constituting components of patriotism: cultivation of the mother tongue, love for the homeland, memory of history, appreciation of acts of heroism, readiness to sacrifice for the country as well as cultivation of the system of values. The background for the considerations was the historical reality, reflected in the presented content. The basis of the description was the linguistic image of the world and the category of evaluation, which made it possible to indicate the scope of linguistic elements of patriotic upbringing.
Słowa kluczowe
patriotyzm; dawna prasa górnośląska; wychowanie rodzinne; czasopismo „Katolik”; czasopismo „Rodzina”
Bibliografia
Źródła
K – „Katolik. Pismo poświęcone ludowi ku cnocie, nauce, zbogaceniu” (1890‒1918).
R – „Rodzina. Pismo poświęcone wychowaniu i nauce domowej” (1890‒191615).
Słowniki
SJPSzym – Szymczak M., red., 1995: Słownik języka polskiego PWN. T. 1–3. Warszawa.
Literatura
Bartmiński J., 1999: Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata. W: Bartmiński J., red.: Językowy obraz świata. Lublin, s. 103‒120.
Glensk J., 1999: Znaczenie prasy polskiej w budzeniu świadomości narodowej na Górnym Śląsku (1869‒1914). W: Gołębiowska J., Kaganiec M., red.: Regionalna prasa polska na Górnym Śląsku w latach 1845‒1996. Materiały sesyjne. Katowice, s. 21‒29.
Habrajska G., 2005: Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” VII, nr 2, s. 91‒126.
Karolak I., 1993: Patriotyzm. W: Bartmiński J., Mazurkiewicz-Brzozowska M., red.: Nazwy wartości. Studia leksykalno-semantyczne. Lublin, s. 157‒176.
Pater M., 1998: Polskie dążenia narodowe na Górnym Śląsku (1891‒1914). Wrocław.
Puzynina J., 1992: Język wartości. Warszawa.
Ratajewski J., 1999: Prasa polska na Śląsku w XIX i na początku XX wieku o sobie. W: Gołębiowska J., Kaganiec M., red.: Regionalna prasa polska na Górnym Śląsku w latach 1845‒1996. Materiały sesyjne. Katowice, s. 52‒65.
Sapia-Drewniak E., 2016: Działalność oświatowa polskich towarzystw na Górnym Śląsku na przełomie XIX i XX stulecia. „Studia Paedagogica Ignatiana. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii »Ignatianum« w Krakowie” XIX, nr 2, s. 47‒63.
Socha I., 1999: Polskie czasopisma dla dzieci i młodzieży na Śląsku pruskim. W: Gołębiowska J., Kaganiec M., red.: Regionalna prasa polska na Górnym Śląsku w latach 1845‒1996. Materiały sesyjne. Katowice, s. 42‒51.
Trojnar A., 1992: Kulturkampf a rozwój polskiej świadomości narodowej na Górnym Śląsku. W: Pawłowiczowa M., red.: Książka polska na Śląsku w drugiej połowie XIX wieku. Zarys problematyki. Katowice, s. 24‒35.
Walasek S., 1996: Kształtowanie postaw patriotycznych w polskich rodzinach na przełomie XIX i XX wieku. Wstępne wyniki badań. „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne”, z. 28, s. 131‒139.
Wilczek W., 2018: Leksyka związana z rodziną w dawnej prasie górnośląskiej. W: Mączyński M., Horyń E., Zmuda E., red.: W kręgu dawnej polszczyzny. T. 6. Kraków, s. 111–124.
Witosz B., 2010: O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej. „Tekst i Dyskurs” – „Text und Diskurs” III, s. 9‒25.
Wójcik M., 1991: Program wychowania rodzinnego Karola Miarki. W: Żechowska B., red.: W kręgu problematyki i metod polskiej pedagogiki. Katowice, s. 64‒75.
Wójcik M., 1994: Metody wychowania w polskiej rodzinie górnośląskiej w świetle publikacji prasy regionalnej z lat 1869‒1914. W: Jundziłł J., red.: Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX. Bydgoszcz, s. 303‒310.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-9327-1237
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
