„Studia Politicae Universitatis Silesiensis” (pod redakcją Jana Iwanka, Pawła Grzywny i Roberta Radka) w roku bieżącym (2018) przyjęły formułę kwartalnika recenzowanego, którego jedyną wersją jest wersja elektroniczna publikowana w dostępie otwartym w Central and Eastern European Online Library (www.ceeol.com) oraz w University of Silesia Press (www.journals.us.edu.pl).

Tom 21 kwartalnika „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2018 jest pierwszym tomem tematycznym i nosi tytuł: Tendencje ewolucji europejskiego i globalnego systemu międzynarodowego w pierwszej i drugiej dekadzie XXI wieku. Teksty w nim prezentowane dotyczą kierunków ewolucji europejskiego systemu międzynarodowego w pierwszej i drugiej dekadzie XXI w. (M. Stolarczyk), ewolucji pozycji międzynarodowej USA w okresie pozimnowojennym (K. Czornik), pozycji międzynarodowej Federacji Rosyjskiej w drugiej dekadzie XXI w. (A. Miarka), głównych tendencji ewolucji systemu międzynarodowego w Ameryce Łacińskiej w drugiej dekadzie XXI w. (J. Łapaj), pozycji państw kontynentu afrykańskiego w stosunkach międzynarodowych na początku XXI w. (M. Szynol) oraz nowych trendów w aktywności państw w przestrzeni teleinformatycznej w drugiej dekadzie XXI w. (M. Lakomy).

Abstrakt: Kierunki ewolucji europejskiego systemu międzynarodowego w pierwszej i drugiej dekadzie XXI wieku

Celem podjętym w artykule jest wskazanie głównych, według autora, tendencji ewolucji systemu międzynarodowego w Europie w pierwszych dwóch dekadach XXI wieku. Autor omawia najważniejsze tendencje obserwowane w polityce zagranicznej wybranych krajów, które odgrywają rolę mocarstw międzynarodowych. Analizuje dwustronne i wielostronne relacje tych krajów, ewolucję ich pozycji na arenie międzynarodowej oraz tendencje obserwowane w Unii Europejskiej (UE) i NATO. W swojej analizie autor podkreśla następujące aspekty tendencji w ewolucji europejskiego systemu międzynarodowego: utrzymanie kilku stref bezpieczeństwa; proces rozszerzenia NATO i ewolucja jego funkcji oraz strategii; ewolucja europejskiej mapy politycznej; nasilenie się tendencji dezintegracyjnych w UE (w połączeniu z kilkoma kryzysami); zaostrzenie geopolitycznej rywalizacji krajów na obszarze postradzieckim (głównie na Ukrainie) oraz wzrost pozycji Niemiec i Rosji jako sił międzynarodowych.

Słowa kluczowe: system międzynarodowy, układ sił, mocarstwa, Unia Europejska, NATO, Niemcy, Federacja Rosyjska

Abstract: Directions of international system evolution in the first two decades of 21^st century

The objective of the paper is to indicate the main, according to the author, tendencies in evolution of international system in Europe in the first two decades of 21st century. The author elaborates on the most important tendencies observed in foreign policies of selected countries, which fulfill the role of international powers. He analyses their bilateral and multilateral relations, evolution of their positions on the international arena and the tendencies observed in the European Union (EU) and NATO. In his analysis, the author emphasizes the following aspects of tendencies in the evolution of the European international system: maintenance of a few security zones; NATO enlargement process and the evolution of its functions and strategy; evolution of the European political map; increase of disintegration tendencies in the EU (concomitance of a few crises); exacerbation of geopolitical rivalry of countries in the post-Soviet area (mainly in Ukraine) and the growth of Germany and Russia as international powers.

Abstrakt: Ewolucja pozycji międzynarodowej USA w okresie pozimnowojennym

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie ewolucji pozycji międzynarodowej Stanów Zjednoczonych w okresie pozimnowojennym. Celem jest również dokonanie analizy poszczególnych etapów w budowaniu pozycji supermocarstwa w ostatniej dekadzie XX i w dwóch pierwszych dekadach XXI wieku. W artykule zostaną ukazane główne instrumenty wykorzystywane przez USA na rzecz umacniania pozycji supermocarstwa, jej percepcja zarówno przez amerykańskich decydentów politycznych (Demokratów i Republikanów), jak i przez pozostałych aktorów areny międzynarodowej (analiza stopnia i woli akceptacji supremacji USA na arenie międzynarodowej).

Słowa kluczowe: Stany Zjednoczone, supermocarstwo, strategia, bezpieczeństwo

Abstract: The evolution of the USA international position in the post-cold war period

The main aim of this article is to analyze the evolution of the international position of the United States in the post‑ cold war period. Another objective is also to analyze the stages in the process of building the position of the superpower in the last decade of the 20th and in the 21th century. The article will show the main instruments used by the US to strengthen the position of the superpower, its perception by American political decision makers (Democrats and Republicans) and by other actors of the international environment (analysis of the degree and willingness to accept US supremacy on the international scene).

Key words: the United States of America, superpower, strategy, security

Abstrakt: Pozycja międzynarodowa Federacji Rosyjskiej w drugiej dekadzie XXI wieku — wybrane aspekty

Celem podjętym w artykule jest analiza pozycji międzynarodowej Federacji Rosyjskiej w drugiej dekadzie XXI wieku. W części otwierającej zostały scharakteryzowane podstawy ideologiczne polityki Rosji, które są kluczowe dla interpretacji jej aktywności na arenie międzynarodowej, szczególnie dotyczącej zjawisk wpływających na pozycjonowanie: aneksji Krymu i zaangażowania w konflikt na wschodzie Ukrainy oraz w syryjską wojnę. Podkreślając znaczenie ideologii w linii politycznej kreowanej przez Władimira Putina, autorka dokonuje analizy rosyjskich działań w Syrii i na Ukrainie, starając się je wkomponować w najważniejsze założenia polityki Federacji Rosyjskiej. Finalnie autorka podjęła się wskazania negatywnych i pozytywnych aspektów tej aktywności dla pozycji Rosji w stosunkach międzynarodowych.

Słowa kluczowe: Federacja Rosyjska, Władimir Putin, konflikty zbrojne, bezpieczeństwo międzynarodowe, pozycja międzynarodowa

Abstract: International position of the Russian Federation in the second decade of the 21st century — selected aspects

The goal of the article is to analyze the international position of the Russian Federation in the second decade of the 21st century. In the opening part, the ideological foundations of Russia’s policy have been characterized, which are crucial for the interpretation of its activity in the international arena, especially regarding phenomena affecting the positioning of the Crimea annexation and involvement in the conflict in eastern Ukraine and the Syrian war. Emphasizing the importance of ideology in the political line created by Vladimir Putin, the author analyzes Russian actions in Syria and Ukraine, trying to incorporate them into the most important assumptions of the policy of the Russian Federation. Finally, the author undertook to indicate the negative and positive aspects of this activity for Russia’s position in international relations.

Abstrakt: Przeobrażenia systemu międzynarodowego w Ameryce Łacińskiej w drugiej dekadzie XXI wieku

Od momentu zakończenia zimnej wojny i rozpadu dwublokowego podziału świata w Ameryce Łacińskiej następowały istotne przemiany o charakterze politycznym, gospodarczym i społecznym. Państwa latynoamerykańskie rozpoczęły w latach dziewięćdziesiątych XX wieku proces przeobrażeń systemowych, a także przeprowadziły liczne reformy gospodarcze, które korzystnie i skutecznie wpłynęły na wzrost znaczenia tych państw w stosunkach międzynarodowych. Brazylia — największe państwo Ameryki Południowej — odgrywa rolę mocarstwa regionalnego, a także zaliczana jest do mocarstw wschodzących. W pierwszej dekadzie i połowie drugiej dekady XXI wieku do miana coraz bardziej liczących się rynków w międzynarodowych stosunkach politycznych i gospodarczych aspirują także inne kraje regionu Ameryki Łacińskiej, jak na przykład: Chile, Meksyk czy — w regionie Ameryki Środkowej — Panama. Współpracę z państwami Ameryki Łacińskiej intensyfikują nie tylko tradycyjni partnerzy tego regionu, jak USA, Rosja, Niemcy, Hiszpania czy Włochy, ale także rozwijające się gospodarki azjatyckie, jak Chiny, Indie czy Singapur.

Słowa kluczowe: Ameryka Łacińska, stosunki międzynarodowe w XXI wieku, ewolucja systemu międzynarodowego, BRIC

Abstract: Transformation of the international system in Latin America in the second decade of the 21^st century

Since the end of the Cold War division of the world in Latin America there have been significant changes of political, economic and social nature. The Latin American countries began the process of systemic transformations in the 1990s, and also carried out a number of economic reforms that positively and efficiently influenced the growth of their importance in the international relations. Brazil — the largest South American country is considered an emerging power and acts as a regional power. In the first and the second decades of the 21st century however, also other Latin American countries, such as Chile and Mexico or in Central America — Panama, aspire to become increasingly important markets in international economic relations. Cooperation with Latin American countries is intensified not only by traditional partners of the region, such as the USA, Russia, Germany, Spain or Italy, but also by developing Asian economies, such as China, India and Singapore.

Key words: Latin America, international relations in the 21st century, evolution of the international system, BRIC

Abstrakt: Pozycja państw kontynentu afrykańskiego w stosunkach międzynarodowych na początku XXI wieku

Celem podjętym w niniejszym artykule jest analiza pozycji państw afrykańskich w stosunkach międzynarodowych na początku XXI wieku, w odniesieniu do krajów położonych zarówno w północnej, jak i południowej części kontynentu. Za najważniejsze czynniki kształtujące tę pozycję w wyznaczonym okresie w obranej perspektywie badawczej uznano: uczestnictwo Afryki w międzynarodowych stosunkach gospodarczych, wyzwania związane z poziomem rozwoju gospodarczo‑społecznego państw, powszechność zjawiska upadania państwa na tym obszarze, poziom integracji regionalnej i subregionalnej oraz zainteresowanie i zaangażowanie podmiotów zewnętrznych w regionie. Determinanty te, jak można stwierdzić, są ze sobą ściśle powiązane.

Słowa kluczowe: Afryka, stosunki międzynarodowe, państwa najsłabiej rozwinięte, państwa upadłe

Abstract: The position of the states of the African continent in the international relations at the beginning of the 21st century

The aim of this article is to analyze the position of African countries in the international relations at the beginning of the 21st century, referring to both (northern and southern) parts of the continent. The participation of Africa in the international economic relations, challenges related to the level of economic and social development of the states, the widespread phenomenon of collapsing states, the level of regional and subregional integration as well as the interest and involvement of external entities in the region were considered as the most important factors shaping this position in the selected period. These determinants are also closely related to each other.

Abstrakt: Nowe trendy w aktywności państw w przestrzeni teleinformatycznej w drugiej dekadzie XXI wieku

Prezentowany artykuł stanowi próbę zidentyfikowania nowych tendencji w zakresie aktywności aktorów państwowych w cyberprzestrzeni w drugiej dekadzie XXI wieku. W tekście wskazano na cztery, w opinii autora najważniejsze, trendy. Przede wszystkim, doszło do zmiany podejścia Federacji Rosyjskiej do wykorzystania potencjału przestrzeni teleinformatycznej w warunkach konfliktu zbrojnego, czego dowiodły doświadczenia Ukrainy. Po drugie, stosunkowo nowym zjawiskiem są wysoce zorganizowane kampanie cyberszpiegowskie, których celem jest wywieranie wpływu na procesy demokratyczne w państwach rozwiniętych. Po trzecie, doszło także do istotnego złagodzenia kontrowersji w dziedzinie cyberbezpieczeństwa między Chinami a USA. Wreszcie, potwierdzono użyteczność komponentu cyberprzestrzennego sił zbrojnych w warunkach konfliktu asymetrycznego.

Słowa kluczowe: cyberbezpieczeństwo, bezpieczeństwo międzynarodowe, cyberwojna, cyberszpiegostwo

Abstract: New trends in activities of states in cyberspace in the second decade of the 21st century

This article identifies and characterizes new tendencies in activities of states in cyberspace in the second decade of the 21st century. The paper argues that there are four major trends noticeable. Firstly, the Russian Federation has changed its approach to the use of cyberspace during military conflicts, which was visible during the conflict in Donbass. Secondly, advanced cyber espionage campaigns attempting to influence democratic processes in developed countries have been also a new phenomenon. Thirdly, previous controversies between China and the U.S. on cybersecurity problems have been toned down due to their recent agreement. And finally, the usability of military cyber‑units in asymmetric conflict was also proven.

Key words: cybersecurity, cyber war, cyber espionage, international security