Zgubne skutki wymuszanych relacji międzygatunkowych Refleksje na marginesie książki Larsa Berge’a Dobry wilk
Abstrakt
Tragedia, która wydarzyła się w 2012 roku w szwedzkim ogrodzie zoologicznym, który oferował jako atrakcję specyficzny produkt, tzw. „Bliski kontakt z wilkiem”, stała się pretekstem do napisania przez Larsa Berge’a książki Dobry wilk. W ramach komercyjnej usługi, odwiedzający mogli wejść na wybieg trzymanych w zoo wilków, ośmiu samców. Wchodzili z opiekunką/nem, jednak udawało się to do czasu. Któregoś dnia, kiedy opiekunka wilków sama weszła na ich wybieg, zwierzęta ją zaatakowały i zabiły. Opisywana sytuacja prowokuje do stawiania licznych pytań etycznych o relacje ludzi i innych zwierząt. Tym samym książka porusza ważne humanistycznie i społecznie zagadnienia, osadzając je w mocno ugruntowanych koncepcjach autorów takich jak Jean Baudrillard czy Michel Foucault.
Słowa kluczowe
wilk; zwierzęta; zoo; tragedia; wymuszanie kontaktu
Bibliografia
Berge, Larse. Dobry wilk. Translated by Irena Kowadło-Przedmojska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2019.
Blakeslee, Nate. Wilczyca. Opowieść o sile natury i ludzkiej obsesji zabijania. Translated by Martyna Tomczak. Kraków: Wydawnictwo Otwarte, 2018.
Braverman, Irus. “Zooveillance: Foucault Goes To The Zoo.” Surveillance & Society, no. 10 (2) (2012): 119–133.
Budziński, Tadeusz, and Lech Majewski. Wilk. Lecko: Wydawnictwo Bosz, 2004.
Cohen, Erik. “‘Buddhist Compassion’ and ‘Animal Abuse’ in Thailand’s Tiger Temple.”Society & Animals, no. 21 (3) (2013): 266–283.
Corbett, Laurie. The Dingo in Australia and Asia. Sydney: University of New South Wales Press, 1995.
Ellis, Shaun, and Penny Junior. Żyjący z wilkami. Translated by Dorota Kozińska. Warszawa: W.A.B., 2011.
Figura, Michał, and Robert W. Mysłajek. “Canis lupus politicus – dyskurs polityczny związany z ochroną wilka we współczesnej Polsce.” Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, no. 5 (2019): 367–379.
Fromm, Erich. The Anatomy of Human Destructiveness. New York: Holt, Rinehart and Winston, 1973.
Holden, Philip. Along The Dingo Fence. Sydney–Auckland–London–Toronto: Hodder and Stoughton, 1991.
Jung, Christoph, and Daniela Pörtl. Człowiek i pies. O głaskaniu, stresie i oksytocynie. Translated by Agnieszka Haładyj. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
Kaleta, Tadeusz. Dzikie psy i hieny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1998.
Karocka, Joanna. “Papugarnie – czym naprawdę są.” Accessed April 5, 2020. http://papugi.dt.pl/PCI/artykuly/papugarnie.asp?fbclid=IwAR0yyQOEsvaL57gxJRhA_TrV1z6H4Pl31_AWMMvD4riZWiAOeYC_u9EuYYo.
Lawick, Hugo van. Solo. Dziki pies afrykański. Translated by Agata Skarbińska. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1981.
Leopold, Aldo. Zapiski z Piaszczystej Krainy. A Sand County Almanac. Translated by Rafał Kotlicki, and Jerzy Paweł Listwan. Bystra k. Bielska-Białej: Stowarzyszenie “Pracownia na rzecz Wszystkich Istot,” 2004.
Marczewski, Mateusz. Niewidzialni. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2012.
Maser, Chris. Nowa wizja lasu. Translated by Jerzy Paweł Listwan, and Jacek Majewski. Bystra k. Bielska-Białej: “Stowarzyszenie Pracownia dla Wszystkich Istot,” 2003.
McCloskey, Erin. Wolfes in Canada. Edmonton: Lone Pine Publishing, 2011.
McIntyre, Rick. A Society of Wolves. London: Voyageur Press, 1993.
McIntyre, Rick. War Against the Wolf: America’s Campaign to Exterminate the Wolf. London: Voyageur Press, 1995.
Montgomery, Sy. Dobra świnka, dobra. Niezwykłe życie Christophera Hogwooda. Translated by Adam Pluszka. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2015.
Mowat, Farley. Nie taki straszny wilk. Translated by Robert Stiller. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1986.
Nowak, Sabina, and Robert W. Mysłajek. Wilki na zachód od Wisły. Twardorzeczka: Stowarzyszenie dla Natury “Wilk,” 2011.
Okarma, Henryk. Wilk. Kraków: Wydawnictwo H2O, 2015.
Painted Dog Conservation. Accessed April 6, 2020. https://www.painteddog.org/.
Polowania na wilki przy pomocy wabienia. Warszawa: Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu drzewnego. Departament Lasów Nadzorowanych i Łowiectwa, 1958.
Ritzer, George. Makdonaldyzacja społeczeństwa. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, 1999.
Rowlands, Mark. Filozof i wilk. Czego może nas nauczyć dzikość o miłości, śmierci i szczęściu. Translated by Dominika Cieśla-Szymańska. Warszawa: W.A.B., 2011.
Rugaas, Turid. Sygnały uspokajające. Jak psy unikają konfliktów. Łódź: Galaktyka, 2011.
Ryden, Hope. God’s Dog. A Celebration of the North American Coyote. Canada: Penguin Books, 1979.
Schütterlý, Maciej. “Utracone spojrzenie. Ogród zoologiczny – studium antropologiczne.” In Emancypacja zwierząt?, edited by Eugenia Łoch, Agnieszka Trześniewska, Dariusz Piechota. Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe, 2015.
Shrinivas Desai, Nayana. “Tiger trafficking and abuse – a case of tiger temple of Thailand.” International Journal of Current Agricultural Sciences, vol. 6, no. 7 (2016): 84–85.
Tępienie gniazd wilczych. Uwagi ogólne. Z-ca Naczelnego Komisarza ds. Tępienia Wilków. Warszawa 1957.
Wajrak, Adam. Wilki. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2015.
Wilki i ludzie. Małe kompendium wilkologii, edited by Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska, Emilia Wieczorkowska. Katowice: Wydawnictwo grupakulturalna.pl, 2014.
Wilson, Edward O. Biophilia. The Human Bond with Other Species. Cambridge: Harvard University Press, 1984.
Żółkoś, Monika. “Voyeuryzm ogrodu zoologicznego.” Didaskalia, no. 111 (2012): 26–33.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
http://orcid.org/0000-0002-2251-7639
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
