Mucha w systemie kulturowym – od „bezznaczeniowości” do „demonizmu” (na wybranych przykładach)
Abstrakt
Niniejszy artykuł został przygotowany jako studium przekrojowe funkcjonowania muchy – pozornie nic nieznaczącego stworzenia – w tekstach literackich. Kluczem do przygotowania szkicu była różnorodność obrazów i co za tym idzie myśli i możliwości interpretacji, które wprowadza swoim występowaniem na kartach literatury ten niepozorny owad. Mucha staje się w nich „wiernym towarzyszem” człowieka, będąc mu tożsamą, a zarazem stworzeniem, wobec którego żywimy obojętność.
Słowa kluczowe
mucha; animal studies; śmierć; owady; relacje człowiek–zwierzę
Bibliografia
Amiel, Irit. Spóźniona/Delayed. Kraków–Budapeszt: Wydawnictwo Austeria, 2016.
Blake, William. “Mucha.” Arkusz, no. (11) (1998): 9.
Brodski, Josif. “Mucha.” Translated by Katarzyna Krzyżewska. In Urania, edited by Barbara Toruńczyk. Translated by Stanisław Barańczak, Piotr Fast, Katarzyna Krzyżewska, Andrzej Mandalian, Adam Pomorski, Wiktor Woroszylski. Kraków: Fundacja Zeszytów Literackich, 2015.
Connor, Steven. Mucha. Historia – antropologia – kultura. Translated by Barbara Stanek. Kraków: Universitas, 2008.
Dostojewski, Fiodor. Idiota. Translated by Justyna Gładyś. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2011.
Duras, Marguerite. Pisać. Translated by Magdalena Pluta. Izabelin: Świat Literacki, 2006.
Golding, William. Władca much. Warszawa: Czytelnik, 2006.
Gombrowicz, Witold. Dziennik 1957–1961. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1989.
Gombrowicz, Witold. Opętani, edited by Barbara Górska. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1994.
Hartwig, Julia. Nim opatrzy się zieleń. Wybór wierszy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1995.
Jacob, François. Mysz, mucha i człowiek. Translated by Wanda Jadacka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1999.
Kokoszka, Magdalena, and Aleksander Nawarecki. “Świat owadzi w ‘Szkicowniku poetyckim’ Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.” In W literackich konstelacjach. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Elżbiecie Hurnik, edited by Bartosz Małczyński, Joanna Warońska, and Rafał Włodarczyk, 13–23. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademia im. Jana Długosza, 2013.
Kosmowska, Barbara. Pomiędzy dzieciństwem a dorosłością. O powieściopisarstwie Zofii Urbanowskiej. Słupsk: Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej, 2003.
Kowalski, Piotr. Leksykon. Znaki świata: omen, przesąd, znaczenie. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
Krawczyńska, Ewelina. “Czy owady czują ból?.” Accessed 20 October, 2019. http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C361835%2Cczy-owady-czuja-bol.html.
“Księga Wyjścia.” In Biblia Tysiąclecia Online. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2003. Accessed 20 October, 2019. https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=58.
Maciołek, Marcin. Kształtowanie się nazw owadów w języku polskim. Procesy nominacyjne a językowy obraz świata. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego–WW Oficyna Wydawnicza, 2013.
Mazan-Mazurkiewicz, Alicja. “Owad w pułapce, czyli egzystencja w nieswoim świecie. Interpretacja motywu poetyckiego.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, vol. 12 (2009): 219–227.
Mickiewicz, Adam. Dziady. Część III. Warszawa: Czytelnik, 1986.
Mickiewicz, Adam. Pan Tadeusz, edited by Konrad Górski. Warszawa: Czytelnik, 1988.
Miłosz, Czesław. Rok myśliwego. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1991.
Miłosz, Czesław. Wiersze ostatnie. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2006.
Nawarecki, Aleksander. “Rzeczy i marzenia Skamandrytów.” In Parafernalia. O rzeczach i marzeniach, 229–245. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.
Opacka-Walasek, Danuta. Pasaże liryczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego–WW Oficyna Wydawnicza, 2013.
Podgórscy, Barbara and Adam. Encyklopedia demonów. Diabły, diabełki, jędze, skrzaty, boginki… i wiele innych. Wrocław: Astrum, 2000.
Proust, Marcel. W poszukiwaniu straconego czasu. Vol. 1. Translated by Tadeusz Boy‑Żeleński. Warszawa: MG, 1992.
Różewicz, Tadeusz. Teatr. Vol. 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1988.
Szekspir, William. Król Lear. Translated by Władysław Tarnawski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.
Tate, Allen. “Mucha w powietrzu. Dywagacje o świecie wyobraźni i świecie rzeczywistym.” Translated by Joanna Piasecka. In Nowa krytyka. Antologia, edited by Zdzisław Łapiński, 223–242. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983.
Tuwim, Julian. Dzieła, edited by Juliusz Wiktor Gomulicki. Vol. 1: Wiersze. Warszawa: Czytelnik, 1955.
Tymieniecka-Suchanek, Justyna. “Arcybaszew, śmierć i mucha. O ‘Sali nieuleczalnie chorych’ słów kilka.” In Choroba – ciało – dusza w literaturze i kulturze, edited by Justyna Tymieniecka-Suchanek, 280–287. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2017.
Urbanowska, Zofia. Gucio zaczarowany. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1989.
Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, edited by Anna Kłosińska, Elżbieta Sobol, and Anna Stankiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
