Rój–hybryda–technologia. Transmedialne możliwości stawania-się-owadem
Abstrakt
Zgodnie ze słowami Rosi Braidotti owady determinuje ich bycie po-między i ciągłe stawanie się. W artykule asamblaż owadzich figuracji analizowany jest na dwóch poziomach: nie-ludzkiej technologii oraz nienaturalnej narracji w opowieściach o metamorfozie. Podążając za badaniami z obszaru archeologii mediów Jussi Parikki, stawanie-się-owadem analizowane jest na transmedialnych przykładach z obszarów literatury (Franz Kafka – Przemiana), filmu (David Cronenberg – Mucha), gier wideo i VR (All in! Games – Metamorphosis) oraz mediów usieciowanych. Eksploracja pozaludzkich perspektyw i defamiliaryzacja w narracjach według Jana Albera prowadzi do transformacji ram kognitywnych. Radykalnie Inne owady okazują się przekraczać antropocentryczny paradygmat i w hybrydycznym połączeniu z człowiekiem i maszynami urzeczywistniają posthumanistyczne założenia.
Słowa kluczowe
insect; becoming-insect; metmorphosis; non-human technology; posthumanism
Bibliografia
Alber, Jan. Unnatural Narrative: Impossible Worlds in Fiction and Drama. Lincoln: University of Nebraska Press, 2016.
Benjamin, Walter. “The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction.” In Illuminations: Essays and Reflections. Translated by Harry Zohn. Boston, New York: Mariner Books; Houghton Mifflin Harcourt, 2019.
Braidotti, Rosi. Metamorphoses: Towards a Materialist Theory of Becoming. Cambridge, Malden, MA: Polity, 2002.
Brown, Eric C. “Reading the Insect.” In Insect Poetics, edited by Eric C. Brown. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2006.
Caillois, Roger. “Mimicry and Legendary Psychasthenia.” In The Edge of Surrealism: A Roger Caillois Reader. Translated by Claudine Frank and Camille Naish. Durham: Duke University Press, 2003.
Caracciolo, Marco. “Animal Mayhem Games and Nonhuman-Oriented Thinking.” Game Studies 21, no. 1 (2021). Accessed January 13, 2022. http://hdl.handle.net/1854/LU-8704764.
Clarke, Bruce. Posthuman Metamorphosis: Narrative and Systems. New York: Fordham University Press, 2008.
Connor, Steven. Fly. London: Reaktion Books, 2006.
Corngold, Stanley. “Thirteen Ways of Looking at a Vermin: Metaphor and Chiasm in Kafka’s The Metamorphosis.” Literary Research / Recherche Littéraire 21, no. 41–42 (2004): 59–85.
Cronenberg, David. The Fly. 20th Century Fox, 1986.
Deleuze, Gilles. Cinema 1: The Movement-Image. Translated by Hugh Tomlinson and Barbara Habberjam. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1986.
Deleuze, Gilles. Bergsonism. Translated by Hugh Tomlinson and Barbara Habberjam. New York: Zone Books, 1991.
Deleuze, Gilles, and Félix Guattari. A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia. Translated by Brian Massumi. London: Bloomsbury, 2013.
Fenske, Michaela. “Narrating the Swarm: Changing Metanarratives in Times of Crisis.” Narrative Culture 4, no. 2 (2017): 130–152. Accessed January 13, 2022. https://doi:10.13110/narrcult.4.2.0130.
Haraway, Donna J. “A Cyborg Manifesto: Science, Technology, and Socialist-feminism in the Late Twentieth century.” In Simians, Cyborgs and Women: The Reinvention of Nature, 149–181. New York, London: Routledge, 1991.
Herman, David. Narratology Beyond the Human: Storytelling and Animal Life. New York: Oxford University Press, 2018.
Johnson, Mika. VRwandlung. The Goethe-Institute Prague, 2018.
Kafka, Franz. Letters to Friends, Family, and Editors. Translated by Richard Winston and Clara Winston. New York: Schocken, 1977.
Kafka, Franz. The Metamorphosis: Translation, Backgrounds and Contexts Criticism. Translated by Stanley Corngold. New York, London: W. W. Norton & Company, 1996.
Lecercle, Jean-Jacques. Philosophy of Nonsense: The Intuitions of Victorian Nonsense Literature. London: Routledge, 1994.
Levy, Steven. Artificial Life: A Report from the Frontier Where Computers Meet Biology. New York: Vintage Books, 1992.
Mackenzie, Adrian. Transductions Bodies and Machines at Speed. London, New York: Continuum, 2002.
Maeterlinck, Maurice. The Life of the Bee. Translated by Alfred Sutro. New York: Mentor Book, 1954.
Marey, Étienne-Jules. La machine animale. Locomotion terrestre et aérienne. Paris: G. Ballière,
Metamorphosis. All in! Games, 2020.
Moravec, Tomáš. “Kafka in Virtual Reality.” Translated by Faith Ann Gibson. Goethe-Institut, 2018. Accessed January 13, 2022. https://www.goethe.de/en/uun/pub/akt/g18/21150235.html.
Newman, James. “The Myth of the Ergodic Videogame: Some Thoughts on Player-Character Relationships in Videogames.” Game Studies 2, no. 1 (2002). Accessed January 13, 2022. http://www.gamestudies.org/0102/newman/.
Parikka, Jussi. Insect Media: An Archaeology of Animals and Technology. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2010.
Piekutowski, Piotr F. “‘Machina ludens.’ Rzeczywista i wyobrażona historia komputerów szachowych.” Adeptus, no. 17 (2021). https://doi.org/10.11649/a.2517.
Puar, Jasbir K. Terrorist Assemblages: Homonationalism in Queer Times. Durham: Duke University Press, 2007.
Raffles, Hugh. Insectopedia. New York: Pantheon Books, 2010. EPUB.
Ryan, Marie-Laure. Possible Worlds, Artificial Intelligence, and Narrative Theory. Bloomington: Indiana University Press, 1991.
Schank, Roger C., and Robert P. Abelson. Scripts, Plans, Goals, and Understanding: An Inquiry into Human Knowledge Structures. Hillsdale, NJ, New York: L. Erlbaum Associates, 1977.
Sławek, Tadeusz. Śladem zwierząt. O dochodzeniu do siebie. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki, 2020.
Swinford, Dean. “The Portrait of an Armor-Plated Sign: Reimagining Samsa’s Exoskeleton.” In Kafka’s Creatures: Animals, Hybrids, and Other Fantastic Beings, edited by Marc Lucht and Donna Yarri, 211–236. Lanham, MD: Lexington Books, 2012.
Wilcox, Lauren. “Drones, Swarms and Becoming-Insect: Feminist Utopias and Posthuman Politics.” Feminist Review 116, no. 1 (2017): 25–45. https://doi.org/10.1057/s41305-017-0071-x.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-1811-2073
Piotr F. Piekutowski – magister, doktorant literaturoznawstwa w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, pszczelarz. W ramach realizowanej pracy badawczej zajmuje się problematyką narracji nieantropocentrycznych w polskiej literaturze XX i XXI wieku. Jego najnowsze publikacje ukazały się między innymi w czasopismach „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, „Adeptus”, „Przegląd Kulturoznawczy” czy w monografii Fragmenty dyskursu żałobnego (Gdańsk 2021). Redaktor zbioru opowiadań Pozaświat. Studencka antologia tekstów nie-ludzkich (Katowice 2021).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
