Ofiara dobrych intencji. Trzymane w zoo likaony w biopolityce ochrony gatunkowej

Alicja Gryguc

doi:10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2025.15.07

Opublikowane: 2025-05-27

Tom 15 Nr 1 (2025)

Ofiara dobrych intencji. Trzymane w zoo likaony w biopolityce ochrony gatunkowej

Alicja Gryguc

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2025.15.07

Abstrakt

Wraz z rosnącym tematem dobrostanu zwierząt w ogrodach zoologicznych pojawia się pytanie o znaczenie zwierząt trzymanych w zoo dla ochrony gatunków. Niniejszy artykuł porusza kwestię likaonów. Autorka łączy dane z różnych badań w następujących sekcjach - biopolityka zagrożenia gatunków, wysiłki na rzecz ochrony i kwestie likaonów trzymanych w ogrodach zoologicznych. Z tej perspektywy artykuł argumentuje, że gatunki o dużych potrzebach środowiskowych nie powinny być trzymane w niewoli. W kontekście biopolityki ochrony przyrody autorka przywołuje badania, które służą jako dowód na to, że likaony trzymane w ogrodach zoologicznych nie są wystarczająco przydatne w reintrodukcji, aby usprawiedliwić ich negatywny dobrostan.

Słowa kluczowe:

likaon , zoo , dobrostan zwierząt , ochrona gatunkowa , biopolityka

Pobierz pliki

BIOPOLITYKA ZOO / Artykuł (English)

Zasady cytowania

Gryguc, A. (2025). Ofiara dobrych intencji. Trzymane w zoo likaony w biopolityce ochrony gatunkowej. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, 15(1), 1–16. https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2025.15.07

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).

Bibliografia

Bibliography
Google Scholar

Asa, Cheryl S., Karen L. Bauman, Sarah Devery, Martín Zordan, Gerardo R. Camilo, Sally Boutelle, and Anneke Moresco. “Factors Associated with Uterine Endometrial Hyperplasia and Pyometra in Wild Canids: Implications for Fertility.” Zoo Biology, vol. 33, no. 1 (2014): 8–19. https://doi.org/10.1002/zoo.21069.
Google Scholar

Bouley, Paola, Antonio Paulo, Mercia Angela, Cole Du Plessis, and David G. Marneweck. “The Successful Reintroduction of African Wild Dogs (Lycaon Pictus) to Gorongosa National Park, Mozambique.” PLOS ONE, vol. 16, no. 4 (2021): e0249860. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0249860.
Google Scholar

Boutelle, Sally, and Henk Bertschinger. “Reproductive Management in Captive and Wild Canids: Contraception Challenges.” International Zoo Yearbook, vol. 44, no. 1 (2010): 109–120. https://doi.org/10.1111/j.1748-1090.2009.00107.x.
Google Scholar

Bucci, Melanie E., Kerry L. Nicholson, and Paul R. Krausman. “Lycaon Pictus (Carnivora: Canidae).” Mammalian Species, vol. 54, no. 1017 (2022): 220–240. https://doi.org/10.1093/mspecies/seac002.
Google Scholar

Cavanagh, Connor J. “Biopolitics, Environmental Change, and Development Studies.” Forum for Development Studies, vol. 41, no. 2 (2014): 273–294. https://doi.org/10.1080/08039410.2014.901243.
Google Scholar

Chrulew, Matthew. “Animals in Biopolitical Theory: Between Agamben and Negri.” New Formations, vol. 76, no. 76 (2012): 53–67. https://doi.org/10.3898/NEWF.76.04.2012.
Google Scholar

Cock, Harriet R., Simon Spiro, Mark F. Stidworthy, Daniela Denk, and Amanda Guthrie. “Retrospective study of morbidity and mortality of captive african wild dogs (lycaon pictus) held within united kingdom zoological institutions between 2000 and 2020.” Journal of Zoo and Wildlife Medicine, vol. 54, no. 3 (2023): 498–510. https://doi.org/10.1638/2022-0026.
Google Scholar

Cozzi, Gabriele, Dominik M. Behr, Hugh S. Webster, Megan Claase, Caleb M. Bryce, Boitshepho Modise, John W. Mcnutt, and Arpat Ozgul. “African Wild Dog Dispersal and Implications for Management.” The Journal of Wildlife Management, vol. 84, no. 4 (2020): 614–621. https://doi.org/10.1002/jwmg.21841.
Google Scholar

Creel, Scott, and Nancy Marusha Creel. “Communal Hunting and Pack Size in African Wild Dogs, Lycaon Pictus.” Animal Behaviour, vol. 50, no. 5 (1995): 1325–1339. https://doi.org/10.1016/0003-3472(95)80048-4.
Google Scholar

Creel, Scott, and Nancy Marusha Creel. The African Wild Dog: Behavior, Ecology, and Conservation. Vol. 65. Princeton University Press, 2002. https://doi.org/10.2307/j.ctvs32snm.
Google Scholar

Crossey, Bruce, Christian Chimimba, Cole du Plessis, Grant Hall, and Andre Ganswindt. “Using Faecal Glucocorticoid Metabolite Analyses to Elucidate Stressors of African Wild Dogs Lycaon Pictus from South Africa.” Wildlife Biology, no. 1 (2020). https://doi.org/10.2981/wlb.00646.
Google Scholar

“EAZA Code of Ethics,” 2015. https://www.eaza.net/assets/Uploads/Standards-and-policies/EAZA-Code-of-Ethics2015.pdf.
Google Scholar

Fennel, David A. Ecotourism. Routledge, 2020. https://doi.org/10.4324/9780429346293.
Google Scholar

Fraser-Celin, Valli-Laurente, Alice J. Hovorka, Mark Hovork, and Glyn Maude. “Farmer–African Wild Dog (Lycaon Pictus) Relations in the Eastern Kalahari Region of Botswana.” Koedoe, vol. 59, no. 2 (2017): 1–10.
Google Scholar

Ginsberg, Joshua R., David W. Macdonald, and Rosie Woodroffe. The African Wild Dog: Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN, 1997. https://portals.iucn.org/library/node/7327.
Google Scholar

Hooper, Jes. “Thinking with Civets: The Role of Zoos in the Decolonisation of Animal Tourism.” Animals: An Open Access Journal from MDPI, vol. 13, no. 11 (2023): 1739. https://doi.org/10.3390/ani13111739.
Google Scholar

Jankowski, Gwen, Michael J. Adkesson, Jennifer N. Langan, Samantha Haskins, and Jamie Landolfi. “Cystic Endometrial Hyperplasia and Pyometra in Three Captive African Hunting Dogs (Lycaon Pictus).” Journal of Zoo and Wildlife Medicine: Official Publication of the American Association of Zoo Veterinarians, vol. 43, no. 1 (2012): 95–100. https://doi.org/10.1638/2010-0222.1.
Google Scholar

Jones, Emily. “Capital and Control: Neocolonialism Through the Militarization of African Wildlife Conservation.” Flux: International Relations Review, vol. 11, no. 2 (2021): 29–37. https://doi.org/10.26443/firr.v11i2.73.
Google Scholar

Kuiper, Timothy, Amy J. Dickman, A. E. Hinks, Claudio Sillero-Zubiri, Ewan A. Macdonald, and David W. Macdonald. “Combining Biological and Socio-Political Criteria to Set Spatial Conservation Priorities for the Endangered African Wild Dog.” Animal Conservation, vol. 21, no. 5 (2018): 376–386. https://doi.org/10.1111/acv.12405.
Google Scholar

Lamglait, Benjamin, Elodie Trunet, and Antoine Leclerc. “Retrospective Study of Mortality of Captive African Wild Dogs (Lycaon Pictus) in a French Zoo (1974–2013).” Journal of Zoo and Aquarium Research, vol. 3, no. 2 (2015): 47–51. https://doi.org/10.19227/jzar.v3i2.124.
Google Scholar

Langan, Jennifer N., and Gwen Jankowski. “Overview of African Wild Dog Medicine.”Fowler’s Zoo and Wild Animal Medicine Current Therapy, vol. 9 (2019): 539–547. https://doi.org/10.1016/B978-0-323-55228-8.00077-1.
Google Scholar

Leigh, Kellie A. “The Ecology and Conservation Biology of the Endangered African Wild Dog (Lycaon Pictus) in the Lower Zambezi, Zambia.” 2005. http://hdl.handle.net/2123/1545.
Google Scholar

Lindsey, Peter A., Johan du Toit, and Michael Mills. “Attitudes of Ranchers towards African Wild Dogs Lycaon Pictus: Conservation Implications on Private Land.” Biological Conservation, vol. 125 (2005): 113–121. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2005.03.015.
Google Scholar

Lindsey, Peter A., Robert R. Alexander, Johan T. du Toit, and Michael Gus Lennox Mills. “The Potential Contribution of Ecotourism to African Wild Dog Lycaon Pictus Conservation in South Africa.” Biological Conservation, vol. 123, no. 3 (2005): 339–348. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2004.12.002.
Google Scholar

“London Zoo Conservation: African Wild Dog Pack Supporting Species’ Survival | London Zoo.” Accessed 30 August 2024. https://www.londonzoo.org/zoo-stories/news/london-zoo-conservation-african-wild-dog-pack-supporting-species-survival.
Google Scholar

Løvschal, Mette, Peder Klith Bøcher, Jeppe Pilgaard, Irene Amoke, Alice Odingo, Aggrey Thuo, and Jens-Christian Svenning. “Fencing Bodes a Rapid Collapse of the Unique Greater Mara Ecosystem.” Scientific Reports, vol. 7, no. 41450 (2017): 1–7. https://doi.org/10.1038/srep41450.
Google Scholar

Marneweck, Courtney, Penny A. Becker, Grant Beverley, Harriet T. Davies-Mostert, Cole du Plessis, Kath Forssman, Jan Graf, et al. “Factors Affecting the Success of Artificial Pack Formation in an Endangered, Social Carnivore: The African Wild Dog.” Animal Conservation, vol. 22, no. 5 (2019): 493–502. https://doi.org/10.1111/acv.12490.
Google Scholar

Mokgalo, Lelokwane, and Peet van der Merwe. “A Revised CBT Strategy for Botswana: Reflections from Experiences of the Ban on Trophy Hunting.” Cogent Social Sciences, vol. 8, no. 1 (2022): 2081109. https://doi.org/10.1080/23311886.2022.2081109.
Google Scholar

Ogada, Mordecai O., Rosie Woodroffe, Nicholas O. Oguge, and Laurence G. Frank. “Limiting Depredation by African Carnivores: The Role of Live stock Husbandry.” Conservation Biology, vol. 17, no. 6 (2003): 1521–1530. https://doi.org/10.1111/j.1523-1739.2003.00061.x.
Google Scholar

O’Neill, Helen M. K., Sarah M. Durant, Stefanie Strebel, and Rosie Woodroffe. “Fencing Affects African Wild Dog Movement Patterns and Population Dynamics.” Oryx, vol. 56, no. 1 (2022): 128–136. https://doi.org/10.1017/S0030605320000320.
Google Scholar

Packer, Craig, Andrew Loveridge, Susan Canney, T. Caro, Stephen Garnett, Marion Pfeifer, Kerstin Zander, et al. “Conserving Large Carnivores: Dollars and Fence.” Ecology Letters, vol. 16, no. 5 (2013): 635–641. https://doi.org/10.1111/ele.12091.
Google Scholar

Pomilia, Matthew A., J. Weldon McNutt, and Neil R. Jordan. “Ecological Predictors of African Wild Dog Ranging Patterns in Northern Botswana.” Journal of Mammalogy, vol. 96, no. 6 (2015): 1214–1223. https://doi.org/10.1093/jmammal/gyv130.
Google Scholar

Stronza, Amanda L., Carter A. Hunt, and Lee A. Fitzgerald. “Ecotourism for Conservation?” Annual Review of Environment and Resources, vol. 44 (2019): 229–253. https://doi.org/10.1146/annurev-environ-101718-033046.
Google Scholar

Szczygielska, Marianna. “Elephant Empire: Zoos and Colonial Encounters in Eastern Europe.” Cultural Studies, vol. 34, no. 5 (2020): 789–810. https://doi.org/10.1080/09502386.2020.1780280.
Google Scholar

Van der Weyde, Leanne K., Graeme Bruce Martin, and Christina Johanna Paris. “Monitoring Stress in Captive and Free-Ranging African Wild Dogs (Lycaon Pictus) Using Faecal Glucocorticoid Metabolites.” General and Comparative Endocrinology, vol. 226 (2016): 50–55. https://doi.org/10.1016/j.ygcen.2015.12.022.
Google Scholar

Woodroffe, Rosie. “Ranging Behaviour of African Wild Dog Packs in a Human-Dominated Landscape.” Journal of Zoology, vol. 283, no. 2 (2011): 88–97. https://doi.org/10.1111/j.1469-7998.2010.00747.x.
Google Scholar

Woodroffe, Rosie, and Claudio Sillero-Zubir. “Lycaon Pictus (Amended Version of 2012 Assessment). The IUCN Red List of Threatened Species.” IUCN Red List of Threatened Species (2020): e.T12436A166502262. https://doi.org/10.2305/IUCN.UK.2020-1.RLTS.T12436A166502262.en.
Google Scholar

Woodroffe, Rosie, Daniella Rabaiotti, Dedan K. Ngatia, Thomas R. C. Smallwood, Stefanie Strebel, and Helen M. K. O’Neill. “Dispersal Behaviour of African Wild Dogs in Kenya.” African Journal of Ecology, vol. 58, no. 1 (2020): 46–57. https://doi.org/10.1111/aje.12689.
Google Scholar

Alicja Gryguc

alicja.gryguc@gmail.com
https://orcid.org/0009-0000-7062-1003

Afiliacja:

Uniwersytet Warszawski Polska

Biogram

Alicja Gryguc – Licencjat w antropozoologii na Uniwersytecie Warszawskim. Jej praca dotyczyła przemocy wobec zwierząt pozaludzkich w literaturze dziecięcej. Obecnie studiuje na studiach magisterskich na wydziale “Artes Liberales,” wciąż bada temat animal studies w literaturze dziecięcej. E-mail: alicja.gryguc@gmail.com.

Tom 15 Nr 1 (2025)
Opublikowane: 2025-06-30

ISSN: 2719-2687

eISSN: 2451-3849

10.31261/ZOOPHILOLOGICA

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Licencja CC

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Prześlij tekst

Ofiara dobrych intencji. Trzymane w zoo likaony w biopolityce ochrony gatunkowej

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Alicja Gryguc

Informacje